شهرری در یک نگاه

شهرستان رى یكى از شهرسـتان‌هاى استان تهران است كه از شـمال به تهران و از جنوب به قم و از مشرق به پاكدشت و ورامین و از مغرب به اسلامشهر، رباط كریم، زرند محدود مى‌شود. وســعت آن بالغ بر ۲۶۹۶ كیلومترمربع است و جمعیتى بالغ بر ۸۰۰/۰۰۰ نفر را در خود جاى داده است.

شهررى مركز شهرستان رى است. ارتفاع متوسط این شهر از سطح دریا ۱۰۶۲ متر است. شهررى در جنوب شرقى شهر تهران به فاصله ۱۴ كیلومتر از مركز شهر تهران قرار دارد.

آب و هواى شهررى گرم و خشک و متوسط بارندگى آن  ۲۰۰ میلى‌لیتر است. شهرستان رى در دشت واقع شده و كوه‌هاى آن شامل كوه بى بى شهربانو، آراد كوه، كوه مره هستند. برخی از رودخانه های اطراف تهران نیز در حوالی آن جریان دارند؛ نظیر رودخانه كرج، رودخانه جاجرود، رودخانه شور، رودخانه كن.

 نام رى در منابع باستان به اشكال گوناگون ذكر شده است: رگا (rega)، رغه (rege)  از جمله نام‌هایى هستند كه بر این سرزمین نهاده شده است.

ابنیه‌ تاریخی و مذهبی

این شهر کهن ایرانی امروز در جنوب پایتخت، هنوز نشانه‌های تمدن چند صد ساله و چند هزار ساله‌اش را نگاه داشته است. در این قسمت تاریخی شهر تهران می‌توانید پس از زیارت حضرت عبدالعظیم حسنی، به بازار ۵۰۰ ساله حرم سری بزنید. در جنوب غربی میدان حضرت عبدالعظیم، کاروانسرای شاه عباسی از آثار دوران صفویه قرار دارد. علاوه بر این‌ها، سری هم به چشمه علی بزنید. در دامنه شمالی کوه بی‌بی شهربانو هم می‌توانید سراغ دخمه گبری‌ها مربوط به دوره ساسانیان را بگیرید. قلعه طبرک و قلعه گبری هم از بازمانده‌های باستانی تمدن ری هستند که به دوره ایران پیش از اسلام نسبت داده می‌شوند.

از دیگر آثار و ابنیه تاریخى این شهر می‌توان به گورستان تاریخی ابن بابویه، برج طغرل، مقبره بی‌بی شهربانو، استودان گبرها، دژ رشكان، تپه میل، زندان هارون الرشید، برج نقاره خانه، برج ینانج، بقعه جوانمرد قصاب و نقش‌برجسته چشمه على اشاره کرد.

برخی از ابنیه‌ تاریخی و مذهبی این شهر را مرور می‌کنیم:

حضرت عبدالعظیم (ع):

نسب این امامزاده به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد و از قدیم محبوب تهرانی‌ها بوده است. اگر از ورودی شمالی وارد مجموعه شوید، آستان این امامزاده رو در روی شما قرار دارد. بنای نخستین این آستانه که در نیمه دوم قرن سوم هجری قمری ساخته شده و درگاه اصلی ورودی آن که در شمال مجموعه قرار دارد، به فرمان پادشاهان آل‌بویه تکمیل و به مرور تعمیر شده است. پس از زیارت، به کتیبه‌ها و تزیینات آجری بنا توجه کنید.

امامزاده حمزه:

امامزاده حمزه در صحن شرقی حرم قرار دارد و بعد از حضرت عبدالعظیم راحت‌تر است که به زیارت این امامزاده بیایید. این امامزاده از فرزندان امام موسی کاظم (ع) است و گفته می‌شود که این بارگاه، قدیمی‌تر از آرامگاه حضرت عبدالعظیم است، اما بنای این مکان مقدس همچون بنای حضرت عبدالعظیم به مرور مرمت و تکمیل شده است. به اینجا که رسیدید می‌توانید به مقبره ناصرالدین شاه هم سری بزنید.

امامزاده طاهر:

حرم امامزاده طاهر در ضلع جنوبی صحن قرار دارد که با كاشی كاری‌های دوران قاجاری، یکی از زیباترین نقاط این مجموعه زیارتگاهی است. جالب است که بدانید قبر این امامزاده که او را از نوادگان امام زین العابدین(ع) می‌دانند، تا قرن‌ها ناشناخته بود و هنگام تعمیر قبرستان از روی سنگ قبر هویت آن مشخص شد. گفته می‌شود بقعه و ضریح امامزاده طاهر توسط ظل السطان فرزند ناصرالدین‌شاه در عوض توسل به امامزاده طاهر و شفای دو چشمش انجام شد. اگر به زیارت امامزاده طاهر رفتید، فاتحه‌ای هم روانه بزرگان از دست رفته فرهنگ و ادب کنید، سعید نفیسی با سنگ قبری ساده در گوشه صحن امامزاده طاهر قرار دارد و سنگ قبر مهدی سهیلی كنار كفشداری زنانه در صحن همین امامزاده است.

باغ طوطی:

در غرب صحن امامزاده حضرت عبدالعظیم باغی وجود داشت که مردم از قدیم به آن باغ طوطی می گفتند، حتی هنوز هم که دیگر یک قبرستان تاریخی است. اگر به تاریخ علاقه دارید، به‌هیچ‌وجه تماشای آن را از دست ندهید. ستارخان، شیخ محمد خیابانی، قاآنی شیرازی، قائم مقام فراهانی، آیت‌الله كاشانی، علامه محمد قزوینی، حسینعلی میرزا نصرت السلطنه، بدیع‌الزمان فروزانفر، طیب حاج رضایی، محمدعلی رزم آرا و بسیاری دیگری از کسانی که  نام‌شان بارها در تاریخ تکرار شده، در اینجا دفن شده‌اند. سنگ قبر خشتی با حاشیه‌هایی سرخ رنگ متعلق به ستارخان، مشروطه خواه بزرگ ایرانی است. باغ طوطی یکی از دنج‌ترین محل‌های حرم است. از حیاط زیبای این باغ می‌شود منظره کل حرم را دید.

امامزاده عبدالله:

از میدان شهرری چند دقیقه‌ای که به‌سمت شمال در خیابان فداییان اسلام پیاده‌روی کنید، به امامزاده عبدالله می‌رسید. امامزاده‌ای که نسبش به امام زین‌العابدین (ع)  می‌رسد. گورستان امامزاده عبدالله بیش از ۳۰۰ مقبره دیرینه دارد و بزرگانی مثل استاد هوشنگ ظاهری، اسدالله افشار، عمادالمالك مهدوی و منصور شریف در آن دفن شده‌اند.

ابن بابویه:

از میدان شهرری باید سوار تاکسی یا اتوبوس‌های دولت‌آباد شوید تا به امامزاده و گورستان ابن‌بابویه برسید. ابن بابویه نخستین گورستان شهرری و دومین گورستان تهران محسوب می‌شود و شیخ‌صدوق یا همان ابن بابویه در اینجا دفن شده است.

برج طغرل:

اگر تا ابن‌بابویه آمده‌اید، حیف است که به برج طغرل سری نزنید. برج طغرل روبه‌روی آنجا است. درباره مبدا ساخت آن اختلاف وجود دارد، اما عده‌ای آن را آرامگاه طغرل بیک سلجوقی می‌دانند.  برج طغرل غیر از روزهای دوشنبه همه روزهای هفته برای بازدید باز است.

دژ رشکان:

دژ رشکان از جمله دژهای محافظ ری در چهارسوی شهر است که در چهارراه خط آهن، بالای کوهی استوار است.

بقعه جوانمرد قصاب:

«جوانمرد قصاب» یک شخصیت نیمه افسانه‌ای و نیمه تاریخی است که بقعه‌اش در نزدیکی شهرری واقع شده است. بعضی از اهالی منطقه اعتقاد دارند که این مکان مقبره «ابوالعباس قصاب آملی» معروف به «ابوالعباس قصاب جوانمرد» است.

تپه میل:

تپه میل از جمله آثار دوران ساسانیان است که در ۱۲ کیلومتری جنوب‌شرقی شهرری به سوی ورامین بر بلندای تپه‌ای پهناور در روستای قلعه‌نو واقع شده است.

قلعه گبری:

قلعه گبری از جمله بناهای قدیمی شهر ری در شهرک علایی در محله‌ای به همین نام است که قدمت آن به دوهزار سال قبل به دوران ساسانیان باز می‌شود. برج و باروهای این قلعه در گذر قرن‌ها به‌دلیل فرسایش تخریب شده و اکنون تنها دیواره‌های طولانی و مرتفع آن از جنس خشت و گل بر جای مانده است.

چه بخوریم

طعم کباب‌های معروف بازار عبدالعظیم را باید چشید. باغ طوطی نزدیک‌ترین محل در داخل صحن بزرگ است و از آنجا از هرکدام از فرعی‌های غربی که خارج شوید، به بازار حرم و خوراکی فروشی‌های آن می‌رسید. همه  فرعی‌های بازار حضرت عبدالعظیم پر است از كبابی‌هایی كه قدیم اسم و رسمی برای خودشان داشتند. هنوز هم هستند كبابی‌هایی كه ساختار قدیمی خود را حفظ كرده‌اند و پرسی كباب  به مشتریان خود می‌دهند كه لای نان سنگک با سماغ و ریحان هر زائری را به‌سمت خود می‌كشد. تقریبا تمام کبابی‌های اینجا غذای خوشمزه‌ای دارند.

سوغات ری

بعد از خوردن غذا باید به فکر خرید سوغاتی بود و به بازار تاریخی حضرت عبدالعظیم كه از بازارهای تاریخی است، سری زد. اینجا پر از مغازه‌های فروش تسبیح، انگشتر، انگشترهای عقیق، فیروزه، شرف شمس و تسبیح‌های قیمتی و زیورآلات نقره‌ای است که به قیمت‌های مختلف می‌توانید تهیه کنید. اگر هم خواستید می‌توانید ادویه، عرقیات گیاهی و همین طور سوهان را هم از همین جا بخرید.