شهرکرد در یک نگاه
شهرکرد مشهور به بام ایران، از شهرهای مرکزی کشور، شهری با آب و هوای معتدل و سرد است. این شهر ییلاقی دارای طبیعت زیبا و خنک بهترین مکان برای گردشگران در فصول گرم سال است.
شهرکرد که در ۹۷ کیلومتری جنوب غرب اصفهان قرار دارد، قبلا به دهکرد معروف بود و در سال ۱۳۱۴ در دوره رضاشاه به شهرکرد تغییر نام داده است. این شهر مرکز استان چهارمحال و بختیاری است و به‌دلیل ارتفاع زیاد به بام ایران شهرت دارد. شهرکرد از شهرهای غیربختیاری نشین استان است و زبان مردم شهرکرد فارسی است و با لهجه شهرکردی تکلم میکنند.
شهرکرد دارای وسعتی بالغ بر۲۰۰۶ کیلومتر مربع است و مطابق سرشماری سال ۱۳۹۰ ۲۸۳ هزارو ۲۱۰ نفر جمعیت دارد. این شهر که دارای آب و هوای معتدل و سرد است، در شمال شرقی استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد.
شهرکرد از شمال به شهرستان‌های سامان و بِن، از شرق به استان اصفهان، از غرب به شهرستان فارسان و از جنوب به شهرستان‌های بروجن و کیار محدود می‌شود. فواصل بین رشته‌کوه‌ها را دشت‌های وسیعی فرا گرفته‌است از عمده‌ترین دشت‌های منطقه می‌توان به دشت شهرکرد، دشت هفشجان و دشت بن اشاره کرد. شهرکرد در تابستان خنک و در زمستان سرد و برف‌گیر است.
گردشگران در فصل زمستان در سفر به شهرکرد می‌توانند از پیست اسکی چلگرد که در هشتاد کیلومتری مرکز شهرکرد است نیز دیدن کنند. این پیست چهارهزار نفره یکی از زیباترین پیست‌های ایران است.
شهرکرد به‌دلیل وجود رشته‌کوه‌های مرتفع و برف‌گیر زاگرس در بهار دارای طبیعتی زیبا و سرسبز و به‌دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات و طبیعت بکر دارای هوایی تمیز و سرشار از اکسیژن است. شهر به‌دلیل داشتن هوای خنک در تابستان گردشگران بسیاری را به خود جذب می‌کند. باغ‌های سامان نمونه‌‌ای از زیبایی‌های شهرستان شهرکرد در فصل بهار است.
نام شهرکرد
نام شهرکرد، قبلا دهکرد بوده است.دهکرد تا پیش از صفویه در هیچ یک از منابع تاریخی نیامده است. در مورد وجه تسمیه نام دهکرد و اینکه چرا به این نام نامیده شده است، مورخان بسیاری اظهار نظر کرده‌اند، اما در واقع هیچ یک از اظهار نظرها مستند نیستند و نمی‌توان یکی را بر دیگری ترجیح داد. برای مثال عباس اقبال آشتیانی اشاره می‌کند که مردمان این منطقه از کردان مهاجر بوده‌اند که به دهکرد مهاجرت کرده و ساکن شده‌اند. سردار اسعد بختیاری نیز در کتاب تاریخ بختیاری به نقل قول‌ها در مورد وجه تسمیه دهکرد به تفصیل اشاره می‌کند. این در حالی است که ساکنان این منطقه و حتی کل استان چهارمحال و بختیاری هیچ گروهی وجود ندارد که به زبان کردی تکلم کنند. برخی نیز بر این عقیده‌اند که نام دهکرد در ابتدا دژگرد بوده است و بعدها در کلام تبدیل به دهکرد شده است. اگر دژ را در معنای قلعه بگیریم و گرد را در معنای پهلوان شاید بتوان گفت مردمی دلاور در این منطقه می‌زیسته‌اند که دارای دژ و قلعه بوده‌اند. نام دژگرد در کتیبه شاپور ساسانی نیز ذکر شده است، اما هنوز سندی در دست نیست که بتوان نظر قطعی داد که منظور از دژگرد در کتیبه همان دهکرد باشد. به هر روی برای این نظریه نیز سندی در دست نیست، اما به نظر معقول‌تر می‌آید.
تاریخ شهرکرد
مطابق یافته‌های باستان‌شناسی سکه‌هایی مربوط به دوره اشکانی و ساسانی در محدوده دشت‌های شهرکرد پیدا شده است. حتی برخی از نویسندگان و پژوهشگران حضور تپه‌های باستانی مربوط به قبل از میلاد را در این منطقه تشخیص داده‌اند. تپه‌های تشخیص داده شده در چند کیلومتری شهر شهرکرد قرار دارند. برای مثال در ۱۴ کیلومتری شهرکرد سفالینه‌هایی پیدا شده که قدمت آن‌ها به حدود ۹ هزار سال قبل می‌رسد، این تپه‌ها در هفشجان قرار دارند.
در ۱۴ کیلومتری شهر، تپه‌ای قرار دارد با نام تپه اسکندری که گفته می‌شود بنایی شبیه زیگورات داشته و به‌صورت دولت شهری کهن در غرب هفشجان قرار گرفته است. در کاوش‌های باستان‌شناسی خشت‌هایی از این بنا مشخص شده است. شهرکرد مرتفع‌ترین مرکز استان در ایران است و به همین دلیل به بام ایران شهرت دارد.
شهرکرد دارای آثار تاریخی از جمله امامزاده، سقاخانه، حمام، بازار، مسجد و مدرسه و سنگ‌نوشته است. این آثار می‌توانند نشان‌دهنده تاریخ شهرکرد باشند. قدیمی‌ترین اثری که در شهر وجود دارد مسجد اتابکان است که مربوط به دوره اتابکان لر بزرگ است. مرکز حکومت اتابکان در شهر ایذه خوزستان بود اما در منابع از شهرکرد به‌عنوان یکی از شهرهای مهم تحت نظر اتابکان یاد شده و گویا جزی پایتخت‌های زمستانی محسوب می‌شده است.
مسجد اتابکان شهرکرد به نام‌های مسجد در امامزاده، مسجد امام صادق (ع) بازار نیز از آن نام برده می‌شود. این مسجد از قدیمی‌ترین بناهای مذهبی شناخته شده استان چهارمحال‌و‌بختیاری است و دارای قدمتی ۸۰۰ ساله است.
از دیگر آثاری که دوره اتابکان ساخته شده است، می‌توان به بقعه امامزادگان حلیمه خاتون و حکیمه‌خاتون شهرکرد (امامزادگان دو خاتون) دختران ابراهیم مجاب از فرزندان موسی بن جعفر اشاره کرد. این بقعه در ضلع غربی خیابان ولی عصر (عج) جنوبی شهرکرد و هسته مرکزی اولیه شهر روی قبور قرار گرفته است. از دوره اتابکان در قرن هفتم هجری قمری، ساختمانی روی قبور این امامزادگان احداث که در دوره مشروطیت به دستور امام جمعه وقت تخریب و ساختمان فعلی جایگزین آن شده است.
از آثار دوره قاجار می‌توان به حمام پرهیزگار که یکی از جاذبه‌های تاریخی شهرکرد است اشاره کرد. این گرمابه در سال ۱۳۲۶ هجری شمسی توسط ابوالقاسم خان آزاده چالشتری ساخته شد. حمام پرهیزگار از حمام‌های دوقلوی زنانه و مردانه است که دارای بخش‌های مختلف انبار سوخت، سردر، ورودی، گاو رو، اصطبل و دکان‌هایی بوده است. حمام پرهیزگار در حال حاضر به موزه باستان‌شناسی شهرکرد تغییر کاربری داده است. در این موزه قدیمی‌ترین آثار تاریخی چهارمحال و بختیاری با بیش از ۹ هزار سال قدمت نگهداری می‌شود. اغلب این اشیاء، ابزارهای سنگی ریز و درشت با پیکره‌های گلی و ابزار استخوانی از دوره نوسنگی هستند. ابزار سنگی این موزه نمونه‌هایی از نخستین تولیدات تکنیکی انسان‌های دوره نوسنگی است که در ساخت آن‌ها از روش‌های ماهرانه‌ای استفاده شده است.
مردم شهرکرد
در شهرستان شهرکرد، سه گویش فارسی، ترکی و لری بختیاری رواج دارد. در اکثر مناطق شهرستان شهرکرد، مثل هفشجان، فرخ شهر و چالش‌تر مردم به فارسی لهجه‌دار تکلم میکنند. در برخی از مناطق همچون شهرهای کیان، طاقانک و هرچگان مردم به زبان ترکی قشقایی و در برخی مناطق دیگر همچون سورشجان مردم به گویش بختیاری آمیخته با فارسی محلی تکلم میکنند. مردم این‌گونه مناطق را از گروه نژادهای فارس-لر می‌شناسند.
لباس قوم بختیاری ساکن شهرکرد
شهرکرد چون شامل اقوام مختلفی است، آداب و رسوم مختلفی نیز در آن وجود دارد. بختیاری‌هایی که در شهرکرد هستند، به شیوه مردم امروزی لباس می‌پوشند. اما برخی از آن‌ها عروسی‌های خود را به سنت بختیاری برگزار میکنند. برخی خانواده‌ها که به سنت‌های خود پایبند هستند، با پوشیدن لباس‌های بختیاری رقص‌هایی چون چوب‌بازی و دستمال‌بازی، سواربازی توشمال خوانی نیز که جزی اداب بختیاری است را به‌صورت نمادین برگزار میکنند. همچنین برخی مردم آن آداب مربوط به عزاداری از جمله ساز چپ را نیز به کار می‌برند.
سوغات شهرکرد
شهرکرد دارای صنایع دستی بسیار است. اقتصاد سنتی شهرکرد مبتنی بر قالی‌بافی، نمد‌مالی، گیوه‌دوزی و کوره‌های آجرپزی است که امروزه با توجه به صنعتی‌تر شدن جامعه از اهمیت آن کاسته شده است. در حال حاضر صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی مثل کارخانه فولاد، سیمان، نساجی، صنایع شیر و لبنی و لوازم‌خانگی در نزدیکی شهرکرد واقع شده‌اند که عده زیادی از ساکنان شهرکرد و حومه در آن‌ها مشغول به کار هستند. این موارد مربوط به شهر شهرکرد است. قسمت های بختیاری‌نشین استان چهارمحال و بختیاری اقتصاد مبتنی بر کشاورزی، دامپروری و فرش بافی دارند. گیوه‌بافی یکی دیگر از صنایع دستی شهرکرد از قدیم تاکنون بوده، زیبایی این نوع پاپوش سبب شده است که به‌عنوان صنایع دستی شهر به قصد سوغات و هدیه خریداری شود.
سوغات اصلی شهر اغلب لبنیات و عسل، بادام و گز است. مسافرانی که به شهرکرد سفر میکنند با خود بادام، قراقوروت ترش و کشک و گز شیرین این شهر را به سوغات می‌برند.
غذاهای محلی
متداول‌ترین غذا در این خطه انواع كباب گوشت است كه نوع خاصی از آن به كباب بختیاری شهرت دارد و در بین گردشگران از محبوبیت زیادی برخوردار است. كباب بختیاری از فیله گوسفند، سینه مرغ، فلفل دلمه‌ای، پیاز متوسط، روغن زیتون، پودر سیر و زعفران روی آتش پخته می‌شود و بسیار لذیذ است. آبگوشت، دمپخت، آش دوغ، کاله جوش و نان‌شیرمال از دیگر غذاهای محلی شهرکرد هستند.
دیدنی های شهرکرد
شهرکرد جاذبه‌های تاریخی و طبیعی بسیاری دارد. در حال حاضر شهرکرد تبدیل به شهری با صنعت پیشرفته شده است. صنایع بزرگ و کارخانه‌های مهمی مثل کارخانه فولاد، سیمان، نساجی، صنایع شیر و لبنی و لوازم‌خانگی در نزدیکی شهرکرد واقع شده‌اند که عده زیادی از ساکنان شهرکرد و حومه در آن‌ها مشغول به کار هستند. بوستان لاله، پارک جنگلی تهلیجان و پارک جنگلی آبی دارای امکاناتی از جمله حمام نیز برای مسافران هستند. بوستان ملت زیباترین پارک شهر، در قسمت شرقی شهرکرد دارای فضای سبز است که با توجه به کوهپایه‌ای و جنگلی بودن آن و وجود امکانات رفاهی و تفریحی نظر هر مسافری را به خود جلب می‌کند. این پارک به‌علت چشم‌انداز زیبا بر شهر شهرکرد، می‌تواند اوقات خوشی را برای مسافران و گردشگران به وجود آورد.
عکس: فریبا کاظمیان
شهرکرد دارای بازار سنتی نیست. اما بازار لحاف دوزان آن مربوط به دوره قاجار است. بازار لحاف دوزان مسیر تجاری فرهنگی از امامزاده دو معصوم شهرکرد تا سقاخانه ارباب‌میرزا بوده و داری قدمتی ۱۴۰ ساله است. قدمت این بازارچه به دوره قاجاریه برمی‌گردد. حرفه‌هایی از قبیل قنادی، سراجی(زین سازی)، لبافی، بقالی، صحافی، چلنگری، مسگری، صباغی (رنگ زنی خامه)، کاروان‌سرا، حجره، مدرسه علمیه امامیه و چهار کارخانه عصارخانه وجود داشته است. در راستای توسعه شهری بخش عمده‌ای از بازارچه از بین رفت و هم‌اکنون بخش کوچکی از حجره‌ها، مدرسه امامیه تا امامزاده دو معصوم شهرکرد باقی مانده است. در گذشته این بازار به بازار «مسگرها» مشهور بود که با حضور صنف لحاف دوزان این بازار به «لحاف دوزان» مشهور شد.
دانشگاه شهرکرد واقع در بخش دروازه سامان است که مساحت بسیاری را در برگرفته دارای فضای سرسبز و دلنشین در فصل بهار و تابستان است.
از دیگر جاذبه‌های اطراف شهرکرد می‌توان به پل زمان خان اشاره کرد. این جاذبه زیبا در شهر نیست، بلکه در ۳۰ کیلومتری شهرکرد قرار گرفته، اما به‌دلیل زیبایی‌های خاصی که از نظر تاریخی و طبیعی دارد، گردشگران در سفر به شهرکرد از آن دیدن میکنند. در تصویر زیر گوشه‌ای از زیبایی این پل نشان داده شده است.
به‌طور کلی شهر شهرکرد بیشتر در دوره قاجار و صفویه مطرح بوده و حتی در شرایطی که در دوران قاجار و مشروطه ایل بختیاری بسیار قدرتمند بود، اما مرکز حکومتی آن در شهرهای دیگر استان به‌جز شهرکرد بوده است.
دیدگاه