اگر تاریخ، تمدن، فرهنگ، مردمانی میهمان‌نواز و مهم‌تر از همه، آب‌وهوایی فوق‌العاده مطبوع می‌خواهید، زنجان مقصد مناسبی برای شما است. این استان، انسان‌هایی خون‌گرم و صمیمی در دل خود جای داده است که قدم مسافران و گردشگران عزیز را گرامی می‌دارد.
درباره زنجان بیشتر بخوانید:
جاذبه‌های گردشگری شهرستان‌های زنجان
اطلاعات جغرافیایی زنجان
زنجان یکی از استان‌های ایران است که در شمال غربی ایران قرار گرفته و از مناطق آذربایجانی‌نشین محسوب می‌شود. مرکز این استان، شهر زنجان است. استان زنجان از شمال با استان‌های اردبیل و آذربایجان شرقی، از شمال شرق با استان گیلان، از شمال غرب با استان آذربایجان غربی، از جنوب با استان همدان، از غرب و جنوب غرب با استان کردستان و از شرق با استان قزوین همسایه است.
راهنمای سفر به زنجان
برای رفتن به زنجان، گزینه‌های هواپیما، سفر جاده‌ای و قطار در دسترس هستند.
هواپیما
زنجان دارای یک فرودگاه بین‌المللی است که در فصل حج پروازی‌هایی به‌سمت مکه و مدینه را انجام می‌دهد، در سایر زمان‌های سال تنها مسیر پروازی این فرودگاه به‌سمت مشهد است. (پرواز روزهای سه‌شنبه و جمعه)
قطار
راه‌آهن تهران-تبریز از این شهر می‌گذرد. البته از اکثر خطوط راه‌آهن می‌توانید به زنجان سفر کنید.
اتوبوس
از بسیاری از شهرهای ایران می‌توان مستقیم به زنجان سفر کرد. در عین حال زنجان در مسیر کریدور شمال غرب کشور قرار دارد و تمامی اتوبوس‌هایی که از سمت تهران به شهرهای شمال غربی عازم هستند از زنجان می‌گذرند. از خود شهر زنجان هم به شهرهایی نظیر تهران، تبریز، قم ورشت ... اتوبوس‌هایی در ساعات مختلف شبانه‌روز موجود است.
خودروی شخصی
با آزادراه نزدیک به سه ساعت تا تهران فاصله دارد. فاصله زنجان تا تهران حدود ۲۹۰ کیلومتر است. این مسیر شامل اتوبان زنجان-قزوین و قزوین-کرج و کرج-تهران است.
اقامت در زنجان
اگر از آن‌دسته مسافران هستید که فقط از زنجان عبور می‌کنید و قصد اقامت یک شب را دارید، شهرداری زنجان، مکان‌های موقتی را برای شما عزیزان تدارک دیده است. استراحتگاه‌هایی در ورودی و مرکز شهر برای این منظور قرار داده شده‌اند. استراحتگاه اول، در ورودی شرقی شهر و کنار هتل بزرگ زنجان قرار دارد. در این محل می‌توانید در کنار پارک جنگلی ملت، چادر و کمپ خود را برقرار کنید. امکانات ابتدایی از جمله سرویس بهداشتی و فروشگاه نیز در اینجا در دسترس است. همچنین چندین فروشگاه، برای تهیه‌ی صنایع دستی زنجان از جمله، چاروق، چاقو، ظروف مسی و ... نیز وجود دارند.
استراحتگاه دوم کمی جلوتر قرار دارد. در ورودی شرقی شهر، باید وارد کمربندی جنوبی شد و سپس تا پایانه‌ی مسافربری ادامه دهید تا به این مکان برسید. این استراحتگاه به‌تازگی افتتاح شده و دارای آلاچیق‌هایی برای استراحت گردشگران و مسافران نیز است.
بعد از معرفی استراحتگاه‌های عمومی، نوبت به هتل های زنجان می‌رسد. با توجه به اینکه زنجان، به نسبت دیگر مراکز استان‌ها، شهر کوچکی است، به همان میزان، دارای مکان‌های اقامتی کمتری نیز هست. با این‌حال این مکان‌ها را برایتان معرفی می‌کنیم.
هتل جهانگردی زنجان
این هتل یا مهمانسرا در بلوار خرمشهر، جنب سازمان صدا و سیمای مرکز زنجان واقع شده است. مهمانسرای جهانگردی دارای ۲۴ اتاق دوتخته و رستوران است. این مهمانسرا، یک کیلومتر از اماکن دیدنی نظیر رختشویخانه، بازار سرپوشیده‌ی قدیم زنجان، کاروانسرای سنگی و ۴۵ کیلومتر ازسلطانیه و ۱۶۵ کیلومتر با غار کتله خور فاصله دارد.
هتل سپید
این هتل در مرکز شهر و در چهارراه انقلاب زنجان قرار دارد. نزدیکی به مراکز خرید و دیدنی، امکانات خوب در کنار قیمتی مناسب، این هتل را به مکانی مناسب برای اقامت تبدیل می‌کند.
هتل پارک
این هتل در بلوار آزادی زنجان واقع شده است. هتل پارک زنجان در مرکز شهر و نزدیک مراکز تجاری و مکان‌های دیدنی قرار دارد و یکی از قدیمی‌ترین هتل‌های استان است که اخیراً طبق استانداردهای روز بازسازی شده است. هتل دارای رستوران، کافی‌شاپ، پارکینگ، آسانسور، پله فرار، سیستم اطفای حریق، تاکسی سرویس، اینترنت پرسرعت، کافی‌نت و سایر امکانات دیگر است.
هتل بزرگ زنجان
هتل بزرگ زنجان که به‌نوعی لوکس‌ترین هتل زنجان محسوب می‌شود، در ورودی شرقی شهر و در میدان بسیج ، ضلع شمال‌غربی قرار دارد. از امکانات این هتل می‌توان به یخچال، تلویزیون، سوئیت، رستوران، اینترنت، سرویس فرنگی، پارکینگ، نمازخانه، لابی، فروشگاه و غرفه، کافی‌شاپ، اینترنت در لابی و ... اشاره کرد.
هتل سپهر
این هتل در ابتدای جاده گاوازنگ واقع شده است. هتل سپهر نیز مانند دیگر هتل‌های زنجان، دارای یخچال، تلویزیون، رستوران، سرویس فرنگی، سرویس ایرانی، پارکینگ، نمازخانه، لابی، اینترنت در لابی است. امتیاز این هتل، در نزدیکی به مکان تفریحی-گردشگری گاوازانگ و ائل‌داغی است.
عکس از جاباما (عکاس: نامشخص)
حمل و نقل عمومی در زنجان
به‌طور کلی زنجان شهر شلوغ و پرترافیکی نیست؛ اما برخی از مراکز و مناطق شهری در ساعاتی خاص شلوغ هستند. با این‌حال جایی برای نگرانی نیست چراکه زنجان در ایام نوروز بسیار خلوت بوده و برای گشت‌زنی کاملا ایدئال است.
اتوبوس
اتوبوس‌های خط واحد در تمامی نقاط شهر آماده‌ی خدمت‌رسانی هستند و به‌راحتی می‌توانید با اتوبوس به اکثر جاهای شهر بروید.
تاکسی
دفتر تاکسی تلفنی و مسافربرهای شخصی در شهر فعالیت دارند. رنگ تاکسی‌ها در شهر زنجان زردرنگ است و همچنین رنگ تاکسی‌های بانوان به رنگ سبز است. در کل با تاکسی می‌توان به مناطق اصلی شهر دستیابی داشت. همچنین زنجان از خدمت تاکسی بی‌سیم هماهنگ با سامانه یک‌پارچه کشوری (۱۳۳) نیز پشتیبانی می‌کند. این شهر بیش از ۲۰۰۰ دستگاه تاکسی دارد. تاکسیرانی زنجان برای راه‌اندازی تاکسی‌های ویژه VIP با خودروهای مدل بالا منتظر صدور مجوز از بابت سهمیه استانی توسط وزارت کشور است.
خودروی شخصی
همان طور که اشاره کردیم، نیازی به نگرانی در مورد ترافیک شهری در روزهای نوروز وجود ندارد؛ با خودروی خود می‌توانید با خاطری آسوده به همه جای زنجان بروید.
مراکز خرید زنجان
پاساژ نور واقع در خیابان امام، پاساژ ایران‌زمین واقع در خیابان سعدی، مرکز فروش خیابان سعدی وسط، بازار قدیم زنجان، سبزه میدان و پاساژ مروارید که مرکز فروش چاقو، (سوغات اصلی زنجان) واقع در میدان انقلاب به‌سمت سبزه‌میدان است، از مراکز خرید زنجان محسوب می‌شوند. در این مقاصد می‌توانید سوغاتی موردنیاز خود را با قیمتی بسیار مناسب‌تر از فروشگاه‌های حاشیه خیابان تهیه کنید.
ملیله کاری
رستوران‌های زنجان
سفره‌خانه و رستوران سنتی زرتشت واقع در بلوار خرمشهر و رو‌به‌روی صدا و سیمای زنجان؛ این رستوران با محیطی گرم و صمیمی و البته غذای لذیذ، محلی مناسب برای خانواده‌ها است.
رستوران صدف واقع در بلوار خرمشهر، رستوران پلو واقع در چهارراه معلم، اعتمادیه است که محیطی دنج و آرام با غذای واقعا باکیفیت و لذیذ را به مشتریان عرضه می‌دارد.
رستوران گلریز، واقع در خیابان امام. میدان هنرستان.
مجموعه تالارهای ایرانیان، ورودیِ شرقی شهر، میدان بسیج.
رستوران کافی‌شاپ بام‌شهر واقع در گاوازنگ که با دید مناسب به سد گاوازنگ و دورنمایی از شهر، لذت غذا خوردن را دوچندان می‌کند.
ناصر جگرکی با ۸۰ سال قدمت، واقع در سبزه‌میدان، مجموعه جگرکی‌های بازار پایین. یکی از رستوران های زنجان و همچنین فرهنگ غذایی که از گذشته های بسیار دور در زنجان وجود دارد را معرفی می‌کند. بازدید از مجموعه‌ی بازار سنتی زنجان و همچنین جگرکی های بازار پایین و بالا خاطره‌ای بسیار پر شور و هیجان را برای تمام بازدیدکنندگان به‌همراه خواهد داشت.
دیزی سرای عابدینی، واقع در چهار راه امیر کبیر، میدان اصغریه، میدان ورکچیها. البته این رستوران فقط ناهار سرو می‌کند؛ با این‌همه رفتن به این رستوران، خالی از لطف نخواهد بود.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: هانیه بیجندی)
سفره‌خانه سنتی کاروان‌سرا سنگی واقع در میدان راه‌آهن. این مکان فضایی سنتی را در کنار غذاهایی لذیذ به هموطنان گرامی ارزانی می دارد.
رستوران تازه‌تاسیس دورچین، مکانی شیک همراه با غذاهای بسیار خوشمزه است که در خیابان خرمشهر و حوالی بلوار آزادی واقع شده است.
و آخرین رستوران، رستوران آفتاب واقع در خیام شرقی نرسیده به میدان بسیج است؛ البته این رستوران‌ها گلچینی از بهترین‌ها بودند. ولی با گشت‌و‌گذار بیشتر رستوران‌های خوب دیگری نیز خواهید یافت.
جاهای دیدنی زنجان
بخش اول: زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی
مسجد جامع زنجان
مسجد و مدرسه جامع زنجان معروف به مسجد سید که در قلب بافت قدیمی شهر و در مکان مناسبی از نظر دسترسی قرار گرفته‌است، از سمت غرب با بازار قیصریه، از سمت شرق با کوچه مسجد سید و از سوی شمال با خیابان امام خمینی و سبزه میدان در ارتباط است. این مجموعه تاریخی که در شمار بزرگترین و زیباترین مساجد و مدارس دینی زنجان است، یکی از بناهای ارزشمند ساخته شده بر اساس طرح مساجد چهار ایوانی است. ایوان‌های چهارگانه‌ای که در چهار ضلع مسجد به‌شکل قرینه قرار گرفته‌اند، بیش تر از هر چیزی در صحن مسجد، خودنمایی می‌کند. صحن این مسجد مانند سایر مساجد چهار ایوانی، به‌شکل مربع مستطیل است و ۴۸ متر طول و ۳۶ متر عرض دارد. دیدنِ این مسجد خالی از لطف نیست.
مسجد چهل‌ستون زنجان
مسجد چهل‌ستون زنجان از مساجد تاریخی و جاهای دیدنی زنجان است. این مسجد در بافت بازار بالای زنجان در ضلع جنوب شرقی مسجد جامع زنجان در راسته معروف به راسته‌ی حجت‌الاسلام قرار دارد. این مسجد یکی از مهم‌ترین و معروف‌ترین حوزه‌های علمیه ایران در دوره قاجار بوده و توسط یکی از علمای معروف آن زمان بنام ملا علی قارپوز آبادی ساخته شده است. طبق کتیبه‌ای که روی پیشانی ورودی بنا نصب شده این بنای در سال ۱۲۸۴ هجری قمری ساخته شده است. این مسجد دارای صحن و شبستان‌های بزرگی است که طاق و تویزه‌های ضربی آن به‌صورت متقارن روی ۳۲ ستون قطور استوار شده است. محراب این مسجد با رسمی‌بندی و کاشی معقلی آرایش شده و ازاره‌های آن نیز مزین به کاشی‌هایی با طرح‌های گل و بوته (طرح گلدانی) است که متأثر از مکتب کاشیکاری دوران قاجار است.
مسجد خانم
مسجد خانم مربوط به دوره قاجاریه است و در زنجان، خیابان امام، کوچه فخیم‌الدوله واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۴ با شماره ثبت ۱۰۵۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. وجود مناره‌های قطور و کوتاه بر فراز سردر که دارای تزیینات بدیع آجر کاشی است و قابل مقایسه با مناره‌های مدرسه سپهسالار تهران است. تمامی شیوه‌های به کار رفته در معماری مسجد خانم منحصرا از خصوصیات معماری دوره قاجار است. برای مثال تزیینات پرکار بخش اعظمی از درب ورودی، سطوح فوقانی حجره‌های مشرف به میانسرا، نقوش هندسی موجود در آن‌ها و رنگ‌های استفاده شده در آن‌ها به بهترین شکل گویای معماری دوران قاجار است.
مسجد عباسقلی
مسجد عباسقلی مربوط به دوره قاجار است و در زنجان، خیابان سعدی وسط واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ با شماره ثبت ۲۳۷۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. از آنجایی که این مسجد در قلب شهر قرار دارد، می‌توانید با یک تیر چند نشان بزنید و هم‌زمان چندین مکان را ببینید.
مسجد اسحاق‌میرزا
مسجد اسحاق میرزا مربوط به دوره قاجار است و در زنجان، خیابان آیت‌الله طالقانی، ضلع شمالی محله سرچشمه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۹ مرداد ۱۳۷۹ با شماره ثبت ۲۷۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بلوار شیخ اشراق
این مکان مذهبی نیست اما چون به نام شیخ اشراق، شهاب‌الدین یحیی سهروردی نام‌گذاری شده، ترجیح دادیم تا این مکان را در طبقه‌بندی اماکن مذهبی قرار دهیم. این مکان بالاتر از سازمان صدا و سیمای زنجان و در بلوار خرمشهر واقع شده است. بلوار شیخ اشراق با پارکی زیبا و تندیس‌های عظیمِ صنایع‌دستی، مکانی دیدنی و دلنشین است که در صورت امکان حتما به آن سر بزنید.
بخش دوم: موزه‌ها
موزه باستان‌شناسی و مردان نمکی
مردان نمکی نامی است که به شش مومیایی کشف‌شده در زمستان سال ۱۳۷۲ (۱۹۹۳ میلادی) در معدن نمک چهرآباد استان زنجان داده شده است. در میان آن‌ها جسد یک زن و یک پسر نوجوان نیز وجود دارد. تعدادی از مردان نمکی بر اثر ادامه کار معدن با بولدوزر، به‌شدت آسیب دیده‌اند. در سال ۲۰۰۸ بهره‌برداری از معدن متوقف شد و جسد ششمین مرد نمکی به‌دلیل کمبود امکانات لازم برای نگهداری از آن، دست‌نخورده در معدن باقی ماند. از میان مردان نمکی یافت شده، سه مرد نمکی مربوط به زمان هخامنشیان (حدود ۴۰۰ پیش از میلاد) و دو مرد نمکی دیگر نیز مربوط به اواخر دوران ساسانی (حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰بعد از میلاد) هستند. اگر خواستار دیدن این مردان نمکی هستید، می‌توانید به موزه‌ی مردان نمکی واقع در سبزه‌میدان، خیابان زینبیه بروید.
موزه حیات وحش طبیعی، پارک ارم
پارک جنگلی ارم در بخش غربی شهر زنجان، بعد از میدان جهاد، ابتدای اتوبان زنجان- میانه واقع شده است. موزه تاریخ طبیعی شهر زنجان نیز در این پارک قرار دارد. این پارک محل مناسبی برای طبیعت‌گردی و چادرزنی است.
موزه آثار شهدا
موزه شهدای زنجان که در منزل مسکونی مرحوم علی اکبر خان توفیقی اولین شهردار زنجان مستقر است، در سال ۷۸ افتتاح شد. این موزه در خیابان خواجه نصیر طوسی زنجان قرار دارد. این موزه که در نوع خود بی‌نظیر است دارای آثار ارزشمند بسیاری از شهدای استان است که شامل چفیه، لباس، پوتین، پلاک، کتاب، دفتر و ده‌ها مورد دیگر نیز است. موزه‌ی آثار شهدا وابسته به بنیاد شهید امور ایثارگران استان زنجان است و بازدید از آن همه روزه به‌جز روزهای تعطیل برای عموم آزاد است.
موزه‌ی نسخ خطی
این موزه در آرامگاه میرزا مهدی قرار دارد. بنای آرامگاه، محوطه‌ای به وسعت ۷۰۰ متر مربع است که دارای یک ورودی زیبا با پلان پنج ضلعی است. درچهار ضلع ورودی سکوهای نشیمن دارد و بالای طاق نماهای شمال شرق و شمال غرب مقرنس‌های گچی به رنگ آبی داشت. آرامگاه از یک حیاط و ساختمانی در شمال آن تشکیل یافته است. ساختمان آرامگاه دارای دو ایوان ستوندار همسان در دو طرف ورودی و مجموعه فضاهایی در پشت ایوان‌ها است. آدرس: بلوار استقلال، رو‌به‌روی شهرداری ناحيه ۲، مقبره ميرزا مهدی. این موزه در روزهای دوشنبه و تعطیلات رسمی کشور، تعطیل است.
بخش سوم: مناطق تاریخی
بازار زنجان
بازار زنجان در دوران آقا محمدخان قاجار آغاز و در سال ۱۲۱۳ در زمان فتحعلی شاه قاجار خاتمه یافته و مساجد و سراها و گرمابه‌ها در سال ۱۳۲۴ به آن اضافه شده است. مجموعه بازار قدیمی به‌صورت یک خط مستقیم به‌عنوان بازار بالا و پایین به دو قسمت شرقی و غربی تقسیم شده است. گستردگی جغرافیایی بازار زنجان و تنوع راسته‌ها، تعدد سراها و کاروان‌سراهای درون شهری در راسته‌های فرعی که هرکدام به نامی و به فعالیتی خاص اختصاص یافته و وجود مساجد فراوان گویای پویایی این مجموعه در طول زمان‌های گذشته و شرایط حاکم بوده است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: صدرا محمودی)
این بازار که طولانی‌ترین بازار ایران سرپوشیده است، از سوی غرب و شرق گسترده شده و بدین لحاظ بازار پایین و بازار بالا تقسیم و نام‌گذاری شده است. تکنیک‌های معماری و سبک‌ها وشیوه‌های تزئینی دوران قاجار در راسته‌ها، حجره‌ها، چهار سوق‌ها، مساجد، سراها و کاروان‌سراهای درون شهری، گرمابه‌ها به‌شکل زیبا اجرا شده است. این فنون عبارت‌اند از: کاربرد انواع طاق و قوس‌های هلالی، جناغی و ضربی، و گهواره‌ای خاصه در راسته‌های اصلی و فرعی، مزین به آجر چینی‌هایی با طرح‌های مختلف هندسی خفته، راسته، و حصیری، و بکارگیری آجر و کاشی به سبک قدیمی، و کاشیکاری به رنگ‌ها و طرح‌های قاجاری درسطوح خارجی و داخلی بناها، طاق‌نماها، طاق و قوس‌ها و همچنین ستون نماهای گلدانی.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مجید حاتمی)
اوج این سبک‌های معماری و شیوه‌ها و نو آوری‌های تزئینی در اجزای و ارکان مساجد تاریخی زنجان مخصوصا مسجد جامع زنجان به ظهور رسیده است. مجموعه بازار زنجان در فهرست آثار ملی کشور ایران به به ثبت رسیده است. بازار زنجان از نظر تولید و نوع فعالیت به هشت راسته تقسیم می‌شود از جمله راسته زرگرها، کفاشها، بزازها، سراج‌ها و چند راسته دیگر. از کاروان‌سراهای این مجموعه که در قدیم نقش مؤثری در عرضه کالاها ایفا می‌کرد، سرا یا کاروانسرای حاج علی قلی و سرای حاج کربلایی علی را می‌توان نام برد. حتما به این بازار سری بزنید.
بنای رختشویخانه (موزه رختشویخانه)
بنای رختشویخانه یا مجموعه تاریخی رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر زنجان که منطبق بر حصار قدیمی شهر است، در یک منطقه پرتراکم مسکونی احداث شده است. مردم شهر لباس و رخت خود را در آن محل می‌شسته‌اند. چنین کاربری برای یک بنای عمومی در جهان مشابه ندارد یا کم‌نظیر است. این بنا در حال حاضر تعمیر و مرمت شده و به‌عنوان موزه مردم‌شناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد و مردم می‌توانند از آن بازدید کنند. این بنا در سال‌های گذشته به جهت وجود هوای سرد در زمستان‌ها برای بانوان زنجانی ساخته شده است. سبک و سیاق معماری این بنا را می‌توان به شیوه اواخر دوره قاجار و اوایل دوره پهلوی نسبت داد. دسترسی به بنای رختشویخانه از خیابان سعدی از طریق کوچه فرهنگ امکان‌پذیر است.
حمام حاج‌داداش (چایخانه سنتی حاج داداش)
بازار قدیمی شهر زنجان و رو‌به‌روی مسجد میرزایی حدود یکصد سال پیش به‌عنوان حمام احداث گردیده و هم‌اینک با حفظ بافت حمام با اندکی تغییر و ایجاد تزیینات زیبای سنتی به‌عنوان سفره‌خانه، محل پذیرائی گردشگران و اهالی شهر مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بنای تاریخی با کاشی‌هایی به رنگ فیروزه‌ای، آبی روشن، آبی‌سیر و زرد تزئین شده است. فضای بینه، زیباترین بخش این حمام سنتی است که طاق اصلی روی چهار ستون سنگی مزین به سر ستون‌های مکعبی شکل و بدنه مارپیچی (از نوع ستون‌های ترکیبی) قرار دارد. گنبد اصلی حمام حاج داداش قدیمی‌ترین بناهای تاریخی شهر زنجان و تنها حمام ستون سنگی این شهر روی چهار ستون سنگی است و این ستون‌ها در زمان خود توسط هنرمندان همدانی تراشیده شده است.
عکس از اینستاگرام hajdadash_restaurant
گرمابه حاج ابراهیم
این گرمابه‌ی سنتی در بازار زنجان، کوچه سقالر واقع شده است. روزهای شنبه گرمابه مختص بانوان است و در سایر روزها به آقایان اختصاص دارد. در قسمت مرکزی این فضا گنبد بزرگ بر جرزهای جانبی استوار شده و در مرکز این گنبد نیز یک نورگیر قرار گرفته که در سه جانب آن (شرقی، جنوبی و غربی) روی ساق گنبد سه نورگیر کوچک‌تر تعبیه شده است. این بنا از ساروج ساخته شده و دارای یازده ستون است که به‌جای بتون داخل آن‌ها سرب ریخته شده تا مانع از تخریب بنا شود.
خانه ذوالفقاری
خانه‌ی ذوالفقاری‌های زنجان که قریب صد سال از احداث آن می‌گذرد یکی از آثار ارزشمند شهر زنجان است که در یاد مردمان این شهر همواره جایگاه مهمی داشته است. این مکان در رو‌به‌روی موزه‌ی مردان نمکی و در سبزه‌میدان واقع شده است.
دیگر مکان‌های دیدنی شهر زنجان
خانه شیخ‌الاسلامی، خانه بهمنی، خانه خدیوی، آرامگاه سید ابوالقاسم مجتهد میرزایی، آرامگاه مجتهدی، کاروانسرای سنگی، کاروانسرای دخان، بنای توفیقی، پل حاج سید محمد، پل سردار، پل میر بهاءالدین، کبریت‌سازی سه‌ستاره زنجان و قلعه زیر زمینی دژمنده.
جاذبه‌های طبیعی
سد گاوازنگ و مجموعه‌ی ائل‌داغی
در قسمت شمالی شهر زنجان، مجموعه‌ی تفریحی گاوازنگ و ائل داغی قرار دارد که از آن، با عنوان بام‌زنجان نیز یاد می‌شود. این مجموعه به دو قسمت تقسیم می‌شود. قسمت اول مجموعه‌ی تفریحی ائل‌داغی که در دارای پارک و آلاچیق، رستوران، مراکز تفریحی و البته قله‌ی کوه برای کوهنوردی است. قسمت دوم نیز شامل سد گاوازنگ است؛ در گاوازنگ می‌توانید به رستوران و کافی‌شاپ بام‌شهر بروید، در آب سد به قایق‌سواری بپردازید و در نمایی زیبا، کل شهر را نظاره‌گر باشید. حتما به گاوازنگ بروید.
عکس از ویکی‌پدیا (عکاس: Mardetanha)
روستای شیت
روستای شیت از توابع بخش چورزق شهرستان طارم در استان زنجان است. روستای شیت از روستاهای نمونه گردشگری و دارای ظرفیت‌های زیبا و طبیعی است. روستای سرسبز شیت روستایی کوهستانی است که در بخش شمالی استان زنجان واقع شده است. فاصله این روستا تا مرکز استان در حدود ۱۲۶ کیلومتر و تا نزدیک‌ترین شهر (چورزق: مرکز بخش) ۸ کیلومتر و تا مرکز شهرستان (آب بر) ۳۸ کیلومتر است. این روستا با قدمت ۵۰۰ ساله، در حال حاضر دارای ۲۴۰ خانوار و قریب به هزار نفر جمعیت دارد.
بخشی از جاذبه‌های دیدنی و گردشگری روستا: چشمه سارها، قلعه شیت، رودخانه چهار فصل، غار سیدباغی، ییلاق دولا و ییلاق نراب، امامزاده سید محمد ماهوری شیت. روستای شیت روی دامنه میانی کوهی قرار گرفته‌است که از سمت مقابل و کناره‌ها نیز توسط کوه‌های بلندی احاطه شده است و گیاهان سبز و درختان گیلاس و انار و انجیر و ده‌ها درخت میوه دیگر و رودخانه چهار فصل آن که آبی زلال از میان دو کوه بلند در جریان است منظره بسیار زیبا و دلنشینی را به‌وجود آورده‌است که همه ساله تعداد زیادی گردشگر را به این منطقه جذب می‌کند.
پیست اسکی پاپایی
پیست اسکی پاپایی در ۴۵ کیلومتری جنوب غربی زنجان در منطقه‌ای کوهستانی و در ۳ کیلومتری مرکز شهرستان ایجرود واقع است. این پیست، با وسعت ۸۰ هکتار تنها پیست اسکی استاندارد در استان زنجان است. پیست پاپایی به‌دلیل داشتن شیب نه چندان تند برای استفاده مردم عادی نیز مناسب است و از طرفی با استفاده از قسمت شرقی پیست می‌شود جهت استفاده مردم عادی و اسکی‌بازان مبتدی و آماتور از آن بهره برد. اما عملا این پیست برای گردشگران نوروزی بلااستفاده خواهد بود!
جاذبه‌های گردشگری شهرستان‌های زنجان
سلطانیه
شهر سلطانیه یکی از شهرهای استان زنجان است که در ۴۳ کیلومتری شهر زنجان واقع است. گنبد سلطانیه و مقبره‌ی اولجایتو در این شهر قرار دارند. از دیگر آثار تاریخی این شهر می‌توان به آرامگاه ملا حسن کاشی و خانقاه حسام‌الدین حسن چلبی (معروف به چلبی اوغلی) اشاره کرد.
گنبد سلطانیه مقبره الجایتو است که در ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد و از آثار مهم معماری ایرانی و اسلامی از شیوه معماری آذری به شمار می‌رود. گنبد سلطانیه در فهرست آثار میراث جهانی به ثبت رسیده است. گفته می‌شود در ساخت گنبد بزرگ شهر فلورانس از این گنبد الگوبرداری شده است. بنای این گنبد که بعد از گنبدهای سانتاماریا دلفیوره و ایاصوفیه سومین گنبد بزرگ دنیاست.
شهرستان ابهر
از مهم‌ترین آثار تاریخی این شهر می‌توان به بقعه امامزاده اسماعیل در شناط، بقعه امامزاده زیدالکبیر در شرق این شهر و بقعه پیر زهرنوش در جنوب‌غربی شهر اشاره کرد. از جاذبه‌های تاریخی شهرستان ابهر می‌توان به سلطانیه، مسجد جامع قروه، ملا حسن کاشی، مقبره چلپی اوغلی، معبد داش کسن ویر، چمن تاریخی سلطانیه و آرامگاه پیر احمد زهرنوش اشاره کرد. جاذبه‌های مذهبی این شهر نیز عبارت‌اند از: امامزاده شاه زید الکبیر، مسجد جامع ابهر، امامزاده اسماعیل شناط و امامزاده یعقوب صائین قلعه. و در نهایت جاذبه‌های طبیعی شامل کوه‌ها و قلعه‌ها وشیب‌های مهم و چشمه‌های آب معدنی، رودخانه‌های مهم را می‌توان نام برد.
شهرستان خرمدره
یکی از آثار تاریخی شگفت‌انگیز و تازه کشف‌شده در خرمدره، تپه باستانی خالصه است که در آن خمره‌های بزرگ گلی با قدمت ۶ تا ۸ هزار سال و ابزار ساده گلی مربوط به دوره کرومانیون‌ها و هموساپین‌ها کشف شده است. بنا به نظر باستان‌شناسان این کوزه‌های بزرگ گلی جهت دفن کردن مردگان به‌صورت عمودی مورد استفاده قرار می گرفته است. این شهرستان دارای یک حمام تاریخی معروف به حمام یان‌یان است که در گذشته‌های دور ساخته شده است ولی متأسفانه اکنون این اثر تاریخی به یک سفره‌خانه سنتی مبدل شده است. جالب است بدانید، این شهرستان روی جاده‌ی ابریشم قرار گرفته است.
شهرستان طارم
طارم، به هندوستان ایران مشهور است. طبیعت سرسبز، آبشارهای زیبا و مردمانی خون‌گرم، طارم را به یک قطب گردشگری مبدل کرده است. آبشار هشترخان طارم در دره‌ای سرسبز میان کوه‌های ناحیه طارم، در شرق شهر زنجان در نزدیکی روستای لار واقع است. ارتفاع آبشار حدود ۳۰ متراست. برای دیدن آبشار زیبای هشتر خان باید از جاده زنجان-طارم وارد راه خاکی و ناهمواری شد و پس از عبور از امامزاده حسن مثنی و روستای امام به‌آبادی لار رسید و از آنجا تا آبشار را حدود دو ساعت پیاده پیمود.
کوه‌های بلند و سرسبز، دره‌ای بسیار عظیم، رودخانه‌ای خروشان و پرآب، جنگل درختان فندق، هوای خوب و طبیعت بکر، آبشار و ناحیه هشترخان یا هشت چشمه را به یکی از نواحی زیبا و مناسب برای گردشگری، کوهنوردی و دوچرخه‌سواری در کوهستان تبدیل کرده است. این آبشار حاصل تلاقی هشت چشمه جوشان است که منظره بدیعی را به وجود آورده است. در طول مسیر، جنگل درختان فندق متعلق به روستاییان، زیبایی خاصی به منطقه داده است. منظره عمومی رودخانه قزل اوزن و باغ‌های زیبای زیتون از جاده زنجان به طارم و قبل از سرخه دیزج، بسیار جذاب و دیدنی است.
عکس از wikiloc (عکاس: reza saha)
ارتفاعات جالب منطقه، باعث پدید آمدن این مناظر بدیع برای مسافران عبوری شده است. همچنین رودخانه آب‌بر که از قله‌های سر سبز ییلاق آب‌بر در منطقه دیزاب و گرداب سرچشمه گرفته و از کنار شهر آب بر عبور می‌کند و داری مناطق سر سبز گردشگری مانند چشمه خانسر، باغات سرسبز جور کان و پیر همدان بوده و محوطه سرسبز امامزاده جعفر و هاشم و عوف (ع) در جوار این رودخانه واقع شده است. رود قزل‌اوزون که از کوه‌های چهل چشمه در کردستان سرچشمه می‌گیرد با طی مسیری طولانی وارد طارم شده و پس از عبور از آن در منجیل با شاهرود پیوند می‌خورد. حتما به قزل‌اوزن بروید.
شهرستان خدابنده و غار کتله‌خور
غار کتله‌خور غاری است خشکی-آبی که در استان زنجان، شهرستان خدابنده و در ۸۰ کیلومتری جنوب قیدار و ۱۷۳ کیلومتری شمال همدان و ۴۱۰ کیلومتری تهران و ۵ کیلومتری شهر گرماب واقع است. در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است. بخش ورزشی آن که تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد، حدود ۴ کیلومتر است که البته هنوز انتهای آن کشف نشده است. بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد حدود ۲ کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می‌شود این مسیر تنها ۳/۱ کل غار است.
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: حسین بوئینی)
بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد. قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. البته این دالان هیچ‌گونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به‌صورت مصنوعی کنده شده اما خود دالان تماما طبیعی بوده است. غار کتله‌خور ازلحاظ کیفیت بلورها و قندیل‌ها، زیبایی و تعدد طبقات اولین غار آهکی جهان شناخته شده است. یک نکته جالب توجه در رابطه با غار کتله‌خور این است که شواهد و بررسی‌های انجام شده مؤید این موضوع است که این غار در نهایت به غار علیصدر در همدان متصل می‌شود.
همچنین یکی دیگر از عجایب و زیبایی‌های این غار تعدد طبقات آن است که این‌گونه غارها در جهان بسیار کم‌نظیر هستند. گمان می‌رود که این غار دارای ۷ طبقه باشد که البته تاکنون تنها ۳ طبقه آن کشف شده است. وجود چشمه‌های آب بسیار زلال در اطراف این غار و حفره‌های متعدد طبیعی هم از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این غار است. علاوه بر تمامی این مسائل در غار کتله‌خور همان طور که پیش‌تر آمد می‌توان تجمع‌های متفاوتی مشاهده کرد که یکی از این تجمع‌های زیبا و جالب‌توجه استالاگمیت‌هایی است که بسیار شبیه عروس و داماد هستند و به همین اسم نام‌گذاری شده‌اند.
شهرستان ماهنشان
اگر گذرتان به ماهنشان خورد می‌توانید از مهم‌ترین اماکن تاریخی این شهر دیدن کنید که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از: قلعه بهستان متعلق به دوره هخامنشیان، حسینیه روستای قلعه ارزه‌خوران اواخر قاجاریه، مقبره مولانا همتی انگورانی (سده دهم هجری) و قلعه کلیسا در روستای کلیسا.
نویسنده: امیرعلی محمودی
