تبریز، مرکز استان آذربایجان شرقی است که طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیتی بالغ بر ۱,۵۵۸,۰۰۰ نفر در آن ساکن هستند. زبان مردم تبریز ترکی و لهجه آنان به ترکی آذربایجانی، ترکی آذری، آذربایجانی و آذری معروف است.
تبریز در طول تاریخ مرکز توجه حکومت‌های مختلف قرار گرفته و بارها پایتخت بوده است. این شهر در دوره‌های حکومت اتابکان، خوارزمشاهیان، ایلخانان، چوپانیان، آق‌قویونلوها، صفویان و قاجاریان به‌عنوان پایتخت سیاسی شناخته می‌شد. تبریز در دوران ایلخانان بدون شک مهم‌ترین شهر ایران بود؛ زمانی که ایران یکی از پهناورترین قلمروهای دنیا به شمار می‌رفت. جالب است بدانید که جنبش مشروطه نیز از تبریز آغاز شد و بعدها نیز نخستین پایتخت جهان اسلام نام گرفت.
در طی دوران مختلف، این شهر القاب زیادی به خود گرفته است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به شهر بدون گدا اشاره کرد. در واقع از آنجا که مردم تبریز و آذربایجان، افرادی کوشا و پرتلاش هستند؛ تکدی‌گری را روشی خوشایند برای کسب درآمد نمی‌دانند و از همین رو تبریز را شهر بدون گدا می‌گویند. شهر شکلاتی ایران نیز از دیگر القاب تبریز است و علت این نامگذاری به صادرات شکلات به ۶۰ کشور دنیا باز می‌گردد.
همچنین سازمان کنفرانس اسلامی از سال ۲۰۱۵ طرح معرفی شهرهای نمونه گردشگری کشورهای اسلامی را رقم زد که در همین راستا تبریز در سال ۲۰۱۸ شهر نمونه گردشگری جهان اسلام معرفی شد و از آن پس عبارت «تبریز ۲۰۱۸» در جای جای شهر به چشم می‌خورد.
تابستان‌های تبریز بسیار خنک و دل‌پذیر است؛ اما زمستان‌های آن واقعا سرد و جانسوز می‌شود که از آبان تا اسفند طول می‌کشد. سرمای زمستان در ماه‌های آذر، دی و بهمن به اوج خود می‌رسد و تا اواخر اسفند ادامه می‌یابد. از همین رو بهترین زمان سفر به تبریز از اوایل تیر تا اوایل شهریور است که متوسط دمای هوا به ۲۴ درجه سانتی‌گراد می‌رسد. در واقع شلوغ‌ترین زمان سفر به تبریز ماه‌های تابستان است؛ زیرا نسبت به شهرهای شمالی کشور، آبوهوای بسیار مطبوع‌تر و خنک‌تری دارد. با این حال اگر از عاشقان پنیر لیقوان هستید، بهتر است در اواسط مهر ماه به تبریز سفر کنید و سفری یک روزه به روستای لیقوان داشته باشید.
تبریز یکی از زیباترین شهرهای ایران است که جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی زیادی را در خود جای داده است. همین جاهای دیدنی تبریز آن را به قطب گردشگری شمال غرب ایران تبدیل کرده‌اند.
شهر تبریز دارای تاریخی طولانی و پر آشوب است که نخستین نشانه‌های کشف شده تمدن باستانی در آن به ۱۵۰۰ سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
بازار سنتی تبریز، گل سرسبد جاذبه‌های تبریز است؛ به‌خصوص که با مساحت حدودا یک کیلومتر مربعی خود، در جایگاه بزرگ‌ترین بازار سرپوشیده جهان قرار دارد و در سال ۱۳۸۹ به‌عنوان نخستین بازار جهان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. شکوه و عظمت این بازار به حدی است که بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو و حمدالله مستوفی به تحسین و تمجید آن پرداخته‌اند.
مسجد کبود که لقب «فیروزه‌ی اسلام» به خود گرفته است و کاشی‌کاری‌های آن شهرت جهانی دارند؛ مسجد صاحب الامر که از قدیمی‌ترین مساجد تبریز است و در حال حاضر میزبان موزه‌ی قرآن و کتابت است و ارگ علیشاه یا ارگ تبریز که یکی از آثار تاریخی فاخر این مرز و بوم به شمار می‌رود، در زمره‌ی جاذبه های معروف تبریز قرار دارند.
مقبره الشعرا، آرامگاه بیش از ۴۰۰ شاعر نامدار ایرانی از جمله شهریار، اسدی طوسی، قطران تبریزی و خاقانی شروانی است و همین موضوع نشان می‌دهد که تبریز مهد مردان بزرگ تاریخ و مردمان اهل شعر و ادب بوده است. از دیگر آثار تاریخی این کلان‌شهر می‌توان به کاخ شهرداری، خانه مشروطه، کلیسای مریم مقدس و حمام تاریخی نوبر اشاره کرد. در این میان نمی‌توان از ائل گلی یا شاه گلی اسم نبرد که قدمت و زیبایی‌اش، آن را به یکی از نماد‌های اصلی شهر تبدیل کرده است. ضمن اینکه در وسط استخر ایل گلی عمارت کلاه فرنگی موسوم به عمارت ائل گلی به شکل هشت ضلعی و دو طبقه وجود دارد که در حال حاضر به‌عنوان رستوران استفاده می‌شود.
اکثر محله‌های قدیمی تبریز نظیر دوه‌چی، نوبر، خیابان و محله امیرخیز نیز امروزه در مرکز این شهر قرار گرفته‌اند که بازدید از آن‌ها خالی از لطف نخواهد بود. همچنین، علاوه بر بازار تبریز که یکی از اصلی‌ترین مراکز خرید کالا در میان مردم شهر و گردشگران مطرح است؛ خیابان تربیت نیز به‌عنوان بخشی از جاده تاریخی ابریشم، از مراکز خرید سنتی در تبریز به حساب می‌آید که کیف، کفش و پوشاک، اصلی‌ترین کالاهایی هستند که در آن به فروش می‌رسد و می‌تواند برای علاقمندان به خرید جذاب باشد. از مراکز خرید مدرن این شهر هم می‌توان مرکز خرید لاله پارک، مرکز خرید ستاره باران و مرکز تجاری رشدیه را پیشنهاد کرد.
دره لیقوان، کوه‌های آلاداغ لار که به کوه‌های رنگین‌کمانی مشهورند، پارک بزرگ تبریز، دهکده توریستی-تفریحی-رفاهی سیمرغ (سد امند) و... در میان جاذبه‌های طبیعی شهر تبریز خودنمایی می‌کنند که بازدید از آن‌ها باید در برنامه‌ی سفر گردشگران گنجانده شود.
روستای کندوان، بدون شک یکی از جاذبه‌های طبیعی معروف تبریز به شمار می‌آید که شهرت آن به گوش گردشگران زیادی رسیده است. این روستا که تاریخی هفت هزار ساله را به دوش می‌کشد، به‌واسطه‌ی معماری صخره‌ای و بافت مخصوصش در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. کندوان در ۱۸ کیلومتری شهر اسکو قرار گرفته و با اینکه حدود ۵۶ کیلومتر با تبریز فاصله دارد، اکثر گردشگران، تبریز را بدون بازدید از آن ترک نمی‌کنند. برخلاف روستاهای صخره‌ای دنیا، کندوان همچنان مسکونی است و از این حیث در نوع خود بی‌نظیر است. وجه تسمیه کندوان را هم می‌توان به خانه‌های کندویی شکلی نسبت داد که در دل این صخره‌های مخروطی قرار گرفته‌اند.
فرش تبریز که به ثبت جهانی رسیده، یکی از مرغوب‌ترین فرش‌های ایران است و شهرت جهانی دارد. شهر تاریخی تبريز در سال ۲۰۱۵ به‌عنوان شهر جهانی فرش دستباف معرفی شد . قدمت فرش تبریز و زیبایی آن از جمله ویژگی‌هایی است که در فرش‌های مشابه دنیا کمتر به چشم می‌خورد و با دارا بودن طرح و رنگ ویژه و سبک خاصی که در بافت آن به کار رفته، جایگاه ویژه‌ای در میان تمامی هنردوستان جهان باز کرده است.
همچنین به دلیل رواج دامداری در استان آذربایجان شرقی، چرم تبریز نیز از سوغاتی‌های درجه‌ی یک این شهر به حساب می‌آید. سفالگری، سوزن دوزی، گلیم بافی، منبت کاری و قلم زنی از دیگر صنایع دستی تبریز هستند که یادگاری‌ها و سوغات جذابی برای گردشگران محسوب می‌شوند.
شیرینی‌های تبریز هم بسیار مشهور هستند. از جمله شیرینی قرابیه و نوقا که معروف‌ترین شیرینی‌های تبریز هستند. آجیل، اریس، پشمک، باسلوق و خشکبار تبریز نیز از جمله خوراکی‌های سنتی و خوشمزه‌‌ای هستند که می‌توانید به‌عنوان سوغاتی خریداری کنید.
کدبانوهای تبریزی به پخت غذاهای لذیذ شهرت دارند و همواره با غذاهای بسیار خوشمزه‌ی محلی، از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند. در میان این غذاها، کوفته تبریزی، حرف اول را می‌زند؛ به‌ویژه که این غذا به‌عنوان میراث ناملموس، ثبت ملی شده و با اینکه مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن ساده به نظر می‌رسند؛ اما این مهارت طبخ آن است که باعث می‌شود کوفته وا نرود و منسجم و لذیذ باشد. موادی هم مثل پیاز داغ، زرشک، گردو، بادام و کشمش و حتی تخم‌مرغ پخته داخل آن می‌گذارند که سیار مقوی‌تر و خوشمزه‌تر می‌شود.
دلمه برگ مو (یپراخ دلماسی)، انواع کوکو نظیر کوکوی لوبیا سبز، خورشت هویج، دویماج، آبگوشت دیزی سنگی و شوربای تره (سوزی شورباسی) نیز از دیگر غذاهای محلی تبریز هستند که در طول سفر به این منطقه نباید از چشیدن طعم لذیذ آن‌ها غافل شوید. انواع آش‌های تبریز همچون آش میوه و آش شیله عدس نیز محبوبیت بسیار زیادی دارند که نباید از دست بدهید.
جالب است بدانید، قدمت صنعت هتلداری در تبریز به بیش از یک قرن می‌رسد و امروزه هتل‌های زیادی در این شهر فعالیت می‌کنند که از آن جمله می‌توان هتل پنج ستاره پارس ائل گلی، هتل پنج ستاره کایا لاله پارک، هتل چهار ستاره بین‌المللی تبریز، هتل سینا و... را نام برد که از معروف‌ترین هتل های تبریز هستند. با این حال، گردشگران علاوه بر اقامت در هتل، می‌توانند با اجاره سوئیت، منزل و آپارتمان، اقامت ارزان‌تری را تجربه کنند. اقامتگاه‌های بومگردی نیز از دیگر گزینه‌های محبوب برای اقامت هستند که طرفداران خاص خود را دارند. اقامتگاه سنتی بهار در نزدیکی بازار قدیم تبریز، اقامتگاه بومگردی داریوش کندوان در نزدیکی روستای کندوان می‌توانند گزینه‌هایی عالی برای تجربه‌ی زندگی روستایی و فراغت از هیاهوی شهر باشند.
رستوران‌های زیادی در تبریز وجود دارند که انواع غذاهای ایرانی و بین‌المللی را سرو می‌کنند. تنوع بسیار زیاد این رستوران‌ها باعث شده است که انتخاب برای گردشگران سخت شود. اگر از تبریز به سمت منطقه ییلاقی سردرود بروید، رستوران‌های سنتی و باغچه‌های بسیاری را می‌بینید که یکی از بهترین آن‌ها، رستوران سنتی و باغ آنا است که با غذاهای سنتی نظیر کباب، ماهیچه، آبگوشت و کوفته تبریزی از گردشگران پذیرایی می‌کند.
رستوران حاج علی تبریز که از قدیمی‌ترین رستوران‌های شهر در بازار تبریز است؛ رستوران سنتی گازماخ که همه غذاهایش را به همراه ته‌دیگ سرو می‌کند؛ رستوران حاج مجید، کباب‌سرای ریحان، رستوران و باغچه سنتی برکه، فست‌فود مهدی هیلا و... از جمله رستوران ها و کافه های تبریز هستند که در طول سفرتان می‌توانید به آن‌ها سر بزنید. همان‌طور که گفتیم در وسط دریاچه ائل‌گلی، عمارتی وجود دارد که در حال حاضر به‌عنوان رستوران فعالیت می‌کند و طبقه اول آن به رستوران، طبقه دوم به کافی‌شاپ (دارای چهار تراس رو به پارک و استخر بزرگ ائل‌گلی) و پشت عمارت به بوفه اختصاص دارد. پس ضمن بازدید از این جاذبه‌ی معروف تبریز، سری هم به رستوران آن بزنید و دلی از عزا درآورید.
تبریز در طول سال میزبان جشنواره‌های مختلفی است که از آن جمله می‌توان به جشنواره پنیر لیقوان اشاره کرد که در مهر ماه و در روستای لیقوان، با فاصله ۴۴ کیلومتری از جنوب غربی تبریز برگزار می‌شود. بازدید از جشنواره گل محمدی گنبرف که در تیرماه در روستای گنبرف برگزار می‌شود و جشنواره آدم برفی تبریز در دی ماه در پارک ائل گلی نیز، خالی از لطف نخواهد بود.
جشن نوروز، آداب خاص خود را در آذربایجان شرقی و به‌خصوص تبریز دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به «تکم گردانی» اشاره کرد. «تکه» (Taka) به‌معنای بز نر است که نمادی از فرارسیدن بهار به حساب می‌آید و با اضافه‌شدن «میم» به آن، «تکم» یعنی «بز نر من» به وجود می‌آید. این عروسک چوبی که مزین به پارچه‌ای رنگی و زنگوله یا سکه است، روی صفحه‌ای مربعی یا دایره‌ای قرار می‌گیرد و تکم‌گردان آن را به می‌چرخاند و با خواندن یک‌سری اشعار، نوید آمدن بهار را می‌دهد.
بازار مسقف و تاریخی تبریز در حوزه فعالیت‌های دینی نیز پیشینه‌ای طولانی دارد که یکی از این برنامه‌ها، برگزاری آیین‌های مختلف در ایام محرم است. «اوچ تیمچه لر» مشهور به تیمچه «حاج شیخ» در بازار تبریز، در ۱۳ روز اول ماه محرم و اربعین شاهد برپایی عزاداری و مراسم روضه‌خوانی است؛ مراسمی که طبق گفته مغازه‌داران تیمچه، سابقه آن به بیش از ۱۵۵ سال قبل می‌رسد.
به‌طورکلی مردم آذربایجان شرقی و در مرکز آن تبریز، از نیمه ماه شعبان خود را برای استقبال از ماه رمضان آماده می‌کنند. مردم این منطقه ضمن نظافت و خانه‌تکانی، از چند روز مانده به ماه مبارک رمضان به پیشواز این ماه می‌روند که در زبان محلی به آن «قاباخلاما» می‌گویند. علاوه بر این، به مناسبت فرا رسیدن ماه رمضان، خانواده تازه داماد برای تازه عروس هدایایی می‌فرستد که شامل لباس، انواع شال و روسری و همچنین میوه و شیرینی می‌شود.
تبریز یکی از مقصدهای گردشگری محبوب است که به‌صورت زمینی و هوایی می‌توان به آن سفر کرد. با ما همراه باشید تا توضیح بیشتری در این‌باره بدهیم.
با وجود فرودگاه تبریز در این شهر، پروازهای هوایی زیادی بین شهرهای مختلف ایران و تبریز انجام می‌شود؛ مسیر پروازی تهران به تبریز یکی از پرتردد‌ترین خطوط هوایی کشور محسوب می‌شود و مدت زمان این پرواز حدود یک ساعت و ۱۵ دقیقه است. از بسیاری از شهرها، امکان سفر هوایی به تبریز وجود دارد و از همین رو می‌توانید سفری راحت و بدون دغدغه را به این شهر زیبا تجربه کنید.
اگر به فکر سفر با خودروی شخصی به تبریز هستید، چنانچه از مبدأ تهران حرکت می‌کنید، نقطه شروع سفرتان اتوبان تهران-کرج خواهد بود. در ادامه راه، شهرهای قزوین و زنجان را پیش رو دارید که اگر اتوبان زنجان-تبریز را طی کنید، در عرض دو تا سه ساعت به تبریز می‌رسید. فاصله تهران تا تبریز حدود ۶۳۰ کیلومتر است که به‌عنوان سرراست‌ترین و کوتاه‌ترین مسیر به تبریز، تقریبا ۶ تا هفت سال طول می‌کشد.
اگر می‌خواهید از شهری مثل سنندج در غرب کشور، سفری زمینی به تبریز داشته باشید، می‌توانید با عبور از شهرهای سقز، بوکان، میاندوآب، عجب شیر و آذرشهر و طی مسافت ۴۵۰ کیلومتری، وارد تبریز شوید. برای سفر از جنوب کشور و شهری همچون بندرعباس به تبریز باید مسیر ۱۸۱۵ کیلومتری سیرجان-بندرعباس، شهر بابک، یزد، نایین، کاشان، قم، زنجان و تبریز را در مدت‌زمان حدود ۲۰ ساعت طی کنید. در صورتی هم که مایل هستید از غرب کشور و شهری مانند بیرجند سری به تبریز بزنید، مسیر بیرجند، کاشمر، سبزوار، شاهرود، تهران و زنجان را در پیش بگیرید تا پس از طی مسافت ۱۷۵۶ کیلومتری بتوانید به تبریز قدم بگذارید.
با توجه به اینکه ترمینال مرکزی تبریز، بزرگ‌ترین پایانه مسافربری شمال غرب ایران به شمار می‌رود، از تمام شهرهای بزرگ کشور می‌توانید به‌راحتی با اتوبوس به تبریز سفر کنید. اگر ساکن تهران هستید و قصد دارید سفر به تبریز با اتوبوس را تجربه کنید؛ اتوبوس‌ها در ترمینال‌های غرب، جنوب و بیهقی مستقر هستند که با احتساب چند توقف کوتاه برای استراحت و صرف ناهار، بعد از هشت ساعت به تبریز می‌رسید.
سفر با قطار به تبریز نیز از گزینه‌های پیش روی شما گردشگران است که می‌توانید با یک سفر ریلی دلچسب، به این شهر بروید. برای رفتن از تهران به تبریز، قطارهای این مسیر از شهرهایی چون کرج، قزوین، زنجان، میانه و مراغه گذر می‌کنند. سفر تهران به تبریز به طور معمول حدود هفت تا هشت ساعت زمان می‌برد. اگر می‌خواهید از سایر شهرهای بزرگ به تبریز بروید، ضمن تماس با ایستگاه راه‌آهن شهر خود از وجود قطار مستقیم به تبریز اطلاع حاصل کنید؛ چراکه به‌عنوان مثال امکان خرید بلیط مستقیم قطار از بندرعباس به تبریز وجود ندارد و باید با قطار بندرعباس به تهران بیایید و سپس سوار قطار تهران به تبریز شوید.
