سوادکوه، شهرستان زیبای استان مازندران، خاک مردمان دلیر، یکی از شهرستان‌های توریستی ایران است که هرساله هزاران گردشگر ایرانی و خارجی را جذب می‌کند. سوادکوه در ناحیه البرز مرکزی قرار دارد و مساحت آن برابر با ۲۰۷۸ کیلومتر مربع است. سوادکوه به دریا نزدیک نیست و برای رسیدن به دریا از سوادکوه باید از قائمشهر و جویبار گذشت.
درباره سوادکوه بیشتر بدانید:
درباره سوادکوه
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: سیامک بیوک افشاری)
سوادکوه در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و بر اساس آخرین سرشماری جمعیتی برابر ۷۰ هزار نفر دارد. سوادکوه از شمال به شهرستان قائمشهر، از جنوب به فیروزکوه، تهران و شهرستان مهدیشهر، از غرب به شهرستان بابل و از شرق به ساری و ارتفاعات دودانگه می‌رسد.
اهالی بومی سوادکوه هم مثل نقاط دیگر مازندران گویش و زبان طبری یا همان زبان مازندرانی را با لهجه خاصی صحبت می‌کنند. بیشتر واژه‌های زبان طبری به‌دلیل نفوذ زبانه‌ای دیگر در استان مازندران فراموش‌شده، ولی در سوادکوه اصالت بیشتری دارد و کمتر تغییر پیدا کرده است. در گذشته‌های دور زبان پهلوی در این منطقه رایج بود و تا قرن پنجم هجری قمری هم مردم این منطقه با زبان پهلوی صحبت می‌کردند.
وجه تسمیه سوادکوه
مرزهای سوادکوه در دوره‌های مختلف تاریخی بارها تغییر کرده و دلیل این تغییرات هم عوامل سیاسی، اقتصادی و طبیعی بوده است. با بررسی داده‌های تاریخی و باستان‌شناسی قدمت منطقه سوادکوه را می‌توان به دوران اساطیری نسبت داد. سوادکوه در تعیین تاریخ طبرستان نقش بسیار مهمی داشته است و بسیاری از دولت‌ها سوادکوه را منطقه‌ای استراتژی خوانده‌اند.
بر اساس نوشته‌های «ابن اسفندیار» سوادکوه در گذشته جزئی از ایالت فرشوادگر بوده که از شرق تا رجان و از غرب تا آذربایجان، از جنوب تا ری و دامغان ادامه داشته است.
تاریخچه سوادکوه
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: M.Sadegh79)
بر اساس شاهنامه فردوسی و اوستا، می‌توان گفت که سوادکوه، محل زندگی پیروان دیوسنائی بوده و نشانه‌هایی از آیین مهر در این شهرستان دیده شده است. پس از آن از حکومت ساسانیان در این خاک مدارکی به‌دست آمده است. در زمان «یزدگرد سوم» حکومت سوادکوه به «ولاش» واگذار شد و لقب فرشواد جرشاه به او داده شد.
پس از حمله اعراب، سوادکوهی‌ها تا مدت‌ها زیر بار فرهنگ جدید نمی‌رفتند و تا مدت‌ها با زبان پهلوی سخن می‌گفتند و زبان و خط عربی را به رسمیت نمی‌شناختند. پس از مدتی ساکنان فرهنگ جدید را پذیرفتند و به اسلام روی آوردند. سوادکوه یکی از بخش‌های مهم کشورمان است که در فراز و نشیب‌های تاریخی کمترین تغییر را داشته است و مردمان آن همیشه برای حفظ اصالت تلاش کرده‌اند.
آثار تاریخی زیادی در سوادکوه وجود دارد که هر علاقه‌مندی را به وجد می‌آورد.
آداب و رسوم سوادکوه
عکس از وب‌سایت chibepoosham.com (عکاس: نامشخص)
لباس محلی مردم سوادکوه، لباس محلی معروف مازندران است و این منطقه پوشش خاصی ندارد. تن‌پوش زنان مازنی شامل شلیته یا چرخی شلوار، تمبان یا تنگه تمبان، نیم ساق، جومه، نیم‌تنه و کلیجه می‌شود. از دیگر لباس‌های زنانه می‌توان به چادر شو، چارقد، مندل، سراقوچ، گیس بند، جوراب، کوش، گالش، چاروق، پاتوئه و گلوبند اشاره کرد. پوشش مردان شامل جرب، کوش، شیخی کوش، جوموشک و چاروق می‌شود.
سوادکوه به‌دلیل حفظ کردن سنت‌ها و فرهنگ‌ها و داشتن تعصب روی حفظ سنن اصیل ایرانی، آداب و رسوم و فرهنگ غنی دارد. یکی از جالب‌ترین مراسم‌هایی که هنوز هم در این شهرستان گرامی داشته می‌شود، آیین سنتی ۲۶ عید ماه است که هرسال در پایان تیرماه برگزار می‌شود. در این روز افراد برای نیاکان ازدست‌رفته‌شان مرثیه می‌خوانند و نذری می‌دهند و ورزش‌های سنتی انجام می‌دهند. یکی دیگر از رسوم خاص این ناحیه، «مراسم پنو» است که دامداران و دام‌پروران در ناحیه ییلاقی و ارتفاعات برگزار می‌کنند.
در نزدیک بهار و پایان زمستان نوروزخوانان در کوچه نوید بهار می‌دهند و چوپان‌ها هم با تکان دادن زنگوله گوسفندان‌شان رسیدن بهار را خبر می‌دهند.
سوغات و صنایع دستی سوادکوه
عکس از ویکی‌مدیا (عکاس: Ram!n)
از سوغاتی‌های سوادکوه می‌توانیم به انواع گیاهان دارویی از جمله، گل‌گاوزبان، لاری، تشی گزه و سبزی‌های محلی و پشت زیک، آغوزنون، رشته‌به‌رشته و قماق اشاره‌کنیم.
صنایع دستی سوادکوه عبارت‌اند از صنایع چوبی، دست بافته‌های ابریشمی، پارچه‌های دلیجی، نمدمالی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی.
غذای محلی سوادکوه
از غذاهای سنتی و شیرینی‌های محلی سوادکوه می‌توانیم به تیرنگ بشتی، ارسیولی، کماج و حلوای مخصوص یاد کنیم.
جاهای دیدنی سوادکوه
برج لاجیم یکی از مهم‌ترین جاهای دیدنی سوادکوه است که به قرن ۴ هجری قمری تعلق دارد. از دیگر بناهای تاریخی سوادکوه پل ورسک، برج باوند، کاروانسرای گدوک، قلعه کنگ لو، قلعه اولاد، پل شاپور، کلیسای سرخ‌آباد، قلعه حسن بور سرخکلا و پل سفید است.
از جمله جاذبه‌های طبیعی سوادکوه عبارت‌اند از آبشار گزو، دریاچه شورمست، آبشار ورسک، سد لفور، غار زنگیان، منطقه جنگلی اوریم، غار کیجاک چال، جنگل هلی دار، ارفه کوه، غار زنگیان و آبشار شش رودبار.
عکس‌های گالری از گوگل‌مپ و ویکی‌مدیا؛ عکاسان: سیاوش بیوک افشاری، رضا عسکری، مصطفی حیدر
