سوادکوه، شهرستان زیبای استان مازندران،در ناحیه البرز مرکزی قرار دارد و مساحت آن برابر با ۲۰۷۸ کیلومترمربع است.سوادکوه به دریا نزدیک نیست و برای رسیدن به دریا از سوادکوه باید از قائم‌شهر و جویبار گذشت.
سوادکوه در ارتفاع ۱۷۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد و بر اساس آخرین سرشماری جمعیتی برابر ۷۰ هزار نفر دارد. سوادکوه از شمال به شهرستان قائم‌شهر، از جنوب به فیروزکوه، تهران و شهرستان مهدیشهر، از غرب به شهرستان بابل و از شرق به ساری و ارتفاعات دودانگه می‌رسد.
مرزهای سوادکوه در دوره‌های مختلف تاریخی بارها تغییر کرده است و دلیل این تغییرات هم عوامل سیاسی، اقتصادی و طبیعی بوده است. با بررسی داده‌های تاریخی و باستان‌شناسی قدمت منطقه سوادکوه را می‌توان به دوران اساطیری نسبت داد. سوادکوه در تعیین تاریخ طبرستان نقش بسیار مهمی داشته است و بسیاری از دولت‌ها سوادکوه را منطقه‌ای استراتژی خوانده‌اند.
بر اساس نوشته‌های «ابن اسفندیار» سوادکوه درگذشته جزئی از ایالت فرشوادگر بوده که از شرق تا رجان و از غرب تا آذربایجان، از جنوب تا ری و دامغان ادامه داشته است.
در کتاب مورخانی ازجمله ابن اسفندیار، استرابون، میر ظهیرالدین مرعشی فراشوادگر، ترکیبی از واژه‌های تبری و پهلوی است.«فرش» به معنای دشت و جلگه، «واد» به معنای کوه و «گر» به معنای دریا است. در بعضی دیگر از کتب تاریخی از سوادکوه بانام «پتشخواگر» یادشده است و بسیاری از وقایع اساطیری ازجمله ورود فریدون، جنگ رستم با دیوهای مازندران در این خاک روی‌داده است.
سوادکوه در جریان حمله اعراب بسیار مقاومت کرد و تا سال‌ها فرهنگ عرب را به خود راه نداد. برخی بر این باور هستند که عرب‌ها از سوادکوه بسیار وحشت داشتند و به دلیل وجود کوه‌های بزرگ در اطراف آن، به این منطقه سیاه کوه یا سوادکوه می‌گفتند.
بر اساس شاهنامه فردوسی و اوستا، می‌توان گفت که سوادکوه، محل زندگی پیروان دیوسنائی بوده است و نشانه‌هایی از آیین مهر در این شهرستان دیده‌شده است. پس‌ازآن از حکومت ساسانیان در این خاک مدارکی به‌دست‌آمده است. در زمان «یزدگرد سوم» حکومت سوادکوه به «ولاش» واگذار شد و لقب فرشواد جرشاه به او داده شد.
پس از حمله اعراب، سوادکوهی‌ها تا مدت‌ها زیر بار فرهنگ جدید نمی‌رفتند و تا مدت‌ها با زبان پهلوی سخن می‌گفتند و زبان و خط عربی را به رسمیت نمی‌شناختند. پس از مدتی ساکنین فرهنگ جدید را پذیرفتند و به اسلام روی آوردند.
بر اساس شاهنامه فردوسی و اوستا، می‌توان گفت که سوادکوه، محل زندگی پیروان دیوسنائی بوده است و نشانه‌هایی از آیین مهر در این شهرستان دیده‌شده است. پس‌ازآن از حکومت ساسانیان در این خاک مدارکی به‌دست‌آمده است. در زمان «یزدگرد سوم» حکومت سوادکوه به «ولاش» واگذار شد و لقب فرشواد جرشاه به او داده شد.
لباس محلی مردم سوادکوه، لباس محلی معروف مازندران است و این منطقه پوشش خاصی ندارد. تن‌پوش زنان مازنی شامل شلیته یا چرخی شلوار، تمبان یا تنگه تمبان، نیم ساق، جومه، نیم‌تنه، کلیجه می‌شود. از دیگر لباس‌های زنانه می‌توان به چادر شو، چارقد، مندل، سراقوچ، گیس بند، جوراب، کوش، گالش، چاروق، پاتوئه، گلوبند اشاره کرد.
پوشش مردان شامل جرب، کوش، شیخی کوش، جوموشک، چاروق می‌شود.
یکی از جالب‌ترین مراسم‌هایی که هنوز هم در این شهرستان گرامی داشته می‌شود، آئین سنتی ۲۶ عید ماه است که هرسال در پایان تیرماه برگزار می‌شود. در این روز افراد برای نیاکان ازدست‌رفته‌شان مرثیه می‌خوانند و نذری می‌دهند و ورزش‌های سنتی انجام می‌دهند.
اهالی بومی سوادکوه هم مثل نقاط دیگر مازندران گویش و زبان طبری یا همان زبان مازندرانی را با لهجه خاصی صحبت می‌کنند.
از سوغاتی‌های سوادکوه می‌توانیم به انواع گیاهان دارویی ازجمله، گل‌گاوزبان، لاری، تشی گزه و سبزی‌های محلی و پشت زیک، آغوزنون، رشته‌به‌رشته و قماق اشاره‌کنیم.
صنایع‌دستی سوادکوه عبارت‌اند از صنایع چوبی، دست بافته‌های ابریشمی، پارچه‌های دلیجی، نمدمالی، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی.
از غذاهای سنتی و شیرینی‌های محلی سوادکوه می‌توانیم به تیرنگ بشتی، ارسیولی، کماج و حلوای مخصوص یاد کنیم.
برج لاجیم، برجی است متعلق به قرن ۴ هجری قمری که در دوره آل زیار بناشده است. از دیگر بناهای تاریخی سوادکوه پل ورسک، برج باوند، کاروانسرای گدوک، قلعه کنگ لو، قلعه اولاد، پل شاپور، کلیسای سرخ‌آباد، قلعه حسن بور سرخکلا و پل سفید است.
سوادکوه یکی از شهرهای زیبا و سرسبز مازندران است که دیدنی‌های زیادی دارد. ازجمله جاذبه‌های طبیعی سوادکوه عبارت است از آبشار گزو، دریاچه شورمست، آبشار ورسک، سد لفور، غار زنگیان، منطقه جنگلی اوریم، غار کیجاک چال، جنگل هلی دار، ارفه کوه، غار زنگیان و آبشار شش رودبار.
