نایین یکی از شهرهای زیبای استان اصفهان است که اثر مهم تاریخی به نام «مسجد جامع نایین» را در دل خود جای‌داده است. نایین قدمتی برابر با ۳ هزار سال دارد و بر اساس برخی شواهد مسجد جامع این شهر به‌عنوان دومین مسجد ایران شناخته می‌شود (در برخی منابع اولین مسجد ذکرشده است). نایین آب و هوایی گرم و خشک دارد و فرش نایین و عبای آن شهرتی جهانی دارد.
نایین شهری کویری است و بر روی زمینی صاف واقع‌شده است. ارتفاع نایین از سطح دریا برابر با ۱۵۸۰ متر است. نایین از جنوب غربی به رشته‌کوه «کوه سر» با ارتفاع ۲۳۳۰ متر منتهی می‌شود که به‌عنوان بلندترین رشته‌کوه منطقه شناخته‌شده است. همچنین در جنوب غربی نایین، کوه‌های پرویز و بنوید واقع‌شده‌اند. بنا بر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت شهرستان نایین در سال ۱۳۸۵ برابر با ۵۵ هزار نفر اعلام شد.
نایین یکی از ۵ ولایت استان کوره (فارس) پایتخت هخامنشیان بوده و به‌عنوان یکی از شهرهای مهم در طول تاریخ از آن یادشده است. در عصر حکومت سلطان محمد خدابنده نایین اهمیت زیادی پیدا کرد و سلطان محمد مساجد و بناهای باارزشی ازجمله مسجد بابا عبدالله را در شهر بنا کرد. در عصر صفوی نایین دوباره در مرکز توجه قرار گرفت و صفویان بر و باروی نایین را مرمت کردند. در سال ۱۰۰۰ هجری شمسی، اصفهان پایتخت شد و نایین هم به یکی از شهرهای این استان تبدیل شد، قبل از این تاریخ نایین در تقسیم‌بندی استان یزد قرار داشت.
در منابع بسیاری به وجود آتشکده‌ها و قلعه‌های نظامی در منطقه نایین، اشاره‌شده است.
نایین لباس محلی خاصی ندارد و از پوشش محلی اصفهان در این شهر هم استفاده می‌شود. لباس اصیل زنان اصفهانی شامل دامن مخمل، پیراهن، شلوار نخلی و چارقد می‌شود.
لباس مردان اصفهانی شامل پیراهن، جلیقه، کلاه نمدی و در فصل زمستان قبا می‌شود.
جالب است بدانید که زبان نایینی یکی از زبان‌های مهم ایران مرکزی است که درواقع از شاخه‌های زبان ایرانی غربی بوده و در شهر نایین استان اصفهان به این زبان صحبت می‌شود. البته برخی محققان بر این باور هستند که در نایین گویش خاص دیده می‌شود و نمی‌توان نام زبان را بر روی آن گذاشت.
مهم‌ترین صنعت دستی نایین، «عبا بافی» است که امروزه این صنعت کهن درخطر قرار دارد و در بیشتر روستاها استادکارهای مسنی وجود دارد که دیگر توانایی کار ندارند. به دلیل شرایط بد بازار این صنعت و مشکلات اقتصادی جوانان کمتر به سراغ یادگیری آن می‌آیند و شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور دیگر عبا بافی در نایین پیدا نشود!
از دیگر صنایع‌دستی نایین می‌توان به قالی‌بافی، کاشی سازی، شال‌بافی، کوزه‌گری و سفالگری اشاره کرد.
سوغاتی‌های خوشمزه نایین عبارت است از پسته، گندمک، برنجک، لبنیات محلی و دیگر سوغاتی‌های که جنبه درمانی دارند شامل کتیرا و داروهای گیاهی می‌شود.از غذاهای محلی نایین باید از آش جو، کالاجوش و اشکنه یاد کنیم.
مهم‌ترین و تأثیرگذارترین بنای تاریخی نایین، «مسجد جامع» آن است. دیگر بناهای تاریخی نایین عبارت‌اند از بازار نایین، مصلی شهر نایین، خانه پیرنیا (موزه کویر)، خانه تاریخی فاطمی، نارین قلعه یا نارنج قلعه، قلعه عاشوراگاه، آب‌انبار معصوم خانی، حمام قدیمی نوآباد، حمام قدیمی کلوان، مسجد شیخ مغربی، مسجد خواجه خضر.
زجمله جاذبه‌های تاریخی نایین می‌توان به منطقه شکارممنوع عباس‌آباد، غار اژدها، روستای مشکنان و روستای بادافشان اشاره کرد.
