گچساران

گچساران یکی از شهرهای جنوب غربی ایران، در استان کهگیلویه و بویراحمد است که در تقسیم‌بندی‌های قدیمی جز استان فارس بود. شهرستان گچساران مساحتی برابر با ۶۸۳/۴ کیلومترمربع دارد.

شهر گچساران از شمال به شهرستان چرام، از شمال غرب به شهرستان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به شهرستان گناوه، از شرق و شمال شرقی به شهرستان ممسنی و از غرب به شهرستان بهبهان محدود می‌شود.

گچساران در منطقه گرمسیر قشلاقی قرار دارد و دارای دو نوع آب‌وهوای معتدل و خشک در نیمه شرقی و گرمسیری خشک در نیمه غربی است. رودخانه «زهره» مهم‌ترین رود این شهرستان است که در جنوب شرقی آن جاری است.

گچساران معادن زیادی دارد و یکی از مهم‌ترین مراکز استخراج و بهره‌برداری نفت کشور است.منطقه نفتی گچساران از نواحی قدیمی و مشهور صنعت نفت ایران به شمار می آید.

نام قدیمی یا نام دیگر شهر گچساران، «دو گنبدان» است که دلیل این نام‌گذاری هم وجود دو گنبد فروریخته در دشت‌های شرق و غرب است، یکی از این گنبدها ۶ متر است که در غرب ناحیه بیشتر قرار دارد و گنبد دوم در جلگه شرقی، در ابتدای تنگ مالیون قرار داشته است. گنبد دوم امروز از بین رفته است و ویرانه‌های آن باقی‌مانده است.

گچساران از توابع شهرستان بهبهان در کتب تاریخی آمده است که دو گنبدان تا قبل از سال خالی از سکنه بود ولی با فعالیت شرکت نفت در منطقه گچساران قدیم، این منطقه اهمیت پیدا کرد و اولین چاه نفت در روستای بابا محمد از توابع دو گنبدان یا همان گچساران امروزی حفاری شد که امروز به چاه شماره شش مشهور است. در بعضی از منابع تاریخی از این شهر به‌عنوان محل یک کاروانسرای دوره صفوی نام‌برده شده و روستایی به نام «زریون» در شمال این کاروانسرا قرار داشته که امروزه از هیچ‌کدام اثری باقی نمانده است.

پوشش محلی گچساران، پوششی است که در کهگیلویه و بویر احمد رایج است. مردان گچساران کلاه بر سر می‌گذارند که نام آن «تیارس» است. در ایلات بختیاری کلاه‌سیاه رنگ نمدی بر سر می‌گذارند که از نوعی پشم مرغوب بانام «گز» تهیه می‌شود. از دیگر پوشاک مردانه می‌توانیم به تنبان و شلوار، شال کمر، سدره، کلیجه، جلیسقه، ارخالق، حله، عبا، گیوه، ارسی، کپنک، کردکی اشاره کرد.

پوشام زنانه شامل دلگ یا ارخالق، جومه، کلاه، روسری و چارقد، دستمال و جوراب است.

مردم دو گنبدان یا گچساران به زبان لر بویر احمدی صحبت می‌کنند.

از صنایع‌دستی گچساران می‌توان به تابلوهای معرق، مشبک، کیف، کمربند، مروارید بافی، جاجیم‌بافی، سیاه‌چادر بافی، گلیم‌بافی، قالی‌بافی، سبدبافی و آویزه‌های سنتی اشاره کرد.

از سوغاتی‌های گچساران و کهگیلویه و بویر احمد می‌توان به گردو، عسل، انگور اشاره کرد. از غذاهای محلی گچساران می‌توان به آش کارده، آش بادام، شیر برنج و نان‌های شلشلی، تکو و گرده زیر چاله اشاره کرد. از جاذبه‌های تاریخی گچساران باید به چهارطاقی خیرآباد، پل خیری و محمدخان، آرامگاه حکیمه خاتون، گنبد لیشتر، دژ سلیمان اشاره کرد.

از جاذبه‌های طبیعی گچساران می‌توانیم به منطقه حفاظت‌شده کوه خامین، روستای مارین، روستای دیل، آبشار گنج بنار، تنگ باشتک، آبشار کیوان لیشتر، روستای نیمدور، منطقه گردشگری شلالدون و آبشار رودبال اشاره کرد.