اسفراین شهری در شمال غربی استان خراسان شمالی است که در ارتفاع ۱۲۴۹ متری از سطح دریا قرار دارد. بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۰ جمعیت اسفراین برابر با ۶۰.۳۷۲ نفر است.قدمت این شهر به هزاره ششم و پنجم قبل از میلاد می‌رسد. تنوع آب و هوایی و وجود کوه‌های زیبا، جلگه‌ها و دشت‌های فراوان باعث شده تا اسفراین محل مناسبی برای زندگی انسان در دوره‌های مختلف شود.
این شهرستان از جنوب و جنوب شرقی به سبزوار، از شرق به قوچان و از غرب به بجنورد محدود می‌شود. اسفراین در حاشیه جنوبی کوه‌های آلاداغ در امتداد بخش شرقی رشته‌کوه البرز قرار دارد و از جنوب به ارتفاعات جغتای می‌رسد.
اسفرآیین، درگذشته شهری کوچک در اطراف نیشابور بوده است، میان راه گرگان به مشهد. به دلیل سرسبزی و خوش آب و هوایی این محدوده به آن «مهرجان» می‌گفتند.
اسفراین را اسپرآیین، یعنی سرزمین سلحشوران و جنگاوران هم می‌گویند. در عصر اشکانی نام اسفراین، آستوئن بوده که به معنای دژ محکم پارتی است. نام دیگر اسفراین، مهرگان ذکرشده است.
تنوع آب و هوایی و وجود کوه‌ها، جلگه‌ها و دشت‌ها و شرایط اقلیمی گوناگون موجود در شهرستان اسفراین زمینه مناسبی را برای زندگی انسان‌ها در طول دوره‌های پیش‌ازتاریخ و تاریخی فراهم کرده است.
ازجمله محوطه‌های موجود پیش از تاریخ در دشت اسفراین می‌توان به تپه‌های پیش از تاریخ انجیرلی و چهل‌دختران (متعلق به هزاره سوم تا دوره تاریخی) اشاره کرد. یکی از اولین خاستگاه‌های ظهور اشکانیان در شمال شرق ایران آستوئن یا استئین بوده است. در ارتفاعات سالوک اسفراین دژی به نام «دژ صعلوک» واقع‌شده که به‌احتمال‌زیاد استئین یا آستوئن دوران اشکانیان است. در تقسیمات کشوری در عصر هخامنشی، درواقع اسفراین یکی از مراکز مهم پارت‌ها بوده است.
حکومت اسفراین در قیام سربه داران در دست امیر مغول، «محمود اسفراین» بود. امیر اسفراین، از امیر مسعود سربدار در نیشابور شکست خورد. اسفراین در این دوره یک پایگاه نظامی مستحکم بود و سکه‌هایی ضرب اسفراین از این منطقه یافت شده است.
در عصر صفوی اسفراین شهر مهمی بود و بارها مورد قتل و غارت قرار می‌گیرد.
مردم اسفراین، لباس محلی خراسان شمالی را بر تن می‌کنند. لباس محلی زنان و دختران خراسان شمالی و اسفراین شامل یاشار یا چارقد، کراس، شلوار، دامن، جلیقه می‌شود. برخی لباس‌ها در میان مردان و زنان مشترک است که ازجمله آن‌ها می‌توان به چاوک، کولته، چلپی و یلک اشاره کرد.
چاوک لباسی شبیه به مانتو است که از ابریشم قرمز تهیه می‌شود. کوتله چیزی شبیه کت است و چلپی هم نوعی لباس سوزن‌دوزی شده است.
یلک نوعی لباس است که با زیورآلات و سکه تزیین می‌شود و جنس آن‌هم از ابریشم است.
دون و اچمک لباس خاص مردان است، دون لباسی از جنس ابریشم قرمز با راه‌راه‌های مشکی و سوزن‌دوزی شده است و اچمک نوعی لباس دارای دو بخش درونی و بیرونی است که رنگ این بخش‌ها متفاوت است.
مردان خراسان شمالی چاروق به پا می‌کنند که از چرم طبیعی تهیه می‌شود.
همه‌ساله روز چهارده فروردین مراسم کشتی باستانی و سنتی «چوخه ایران» در فضایی باز و بر روی خاک در «گود چشمه زینل خان»(درشمال شهر اسفراین) برگزار می‌شود.
مردم این شهر مسلط به زبان‌های ترکی و کردی هستند. درمجموع می‌توان گفت که سه قوم ترک، کرد و فارس اکثریت جمعیت و سه زبان ترکی، کردی و فارسی‌زبان‌های اصلی منطقه خراسان شمالی را تشکیل می‌دهند.
ازجمله سوغاتی‌های اسفراین می‌توانیم به انگور، پنبه، زیره، شکرپنیر و آب‌نبات اشاره‌کنیم.
صنایع‌دستی اسفراین عبارت‌اند از فرش، گلیم سفره کردی، چاروق، گیوه، جاجیم و پوستین‌دوزی.غذاهای محلی خراسان شمالی و اسفراین می‌توان به دوشووه، قورتو خورشت، بوی شله، دلمه، نخود خورشی، سومئی، دو کلی، اگره، حسی و اشکنه اشاره کرد.
جاذبه‌های تاریخی اسفراین می‌توان به بقعه شیخ آذری بیهقی اسفراینی، شهر تاریخی بلقیس، آرامگاه شیخ ادکانی، آرامگاه شاهزاده زید توی، آرامگاه شیخ آذری اشاره کرد.
جاذبه‌های طبیعی اسفراین می‌توانیم به روستای سرسبز رویین، پارک ملی ساریگل، پارک ملی سالوک، منطقه نمونه گردشگری میلانلو، منطقه شکار ممنوع شاه جهان، آبشار دره زاری، آبشار دره جاج اشاره کرد.
