راهنمای سفر به دره شهر

دره شهر ایلام با جاذبه‌های تاریخی و طبیعی فراوان یکی از مقاصد جذاب گردشگری در محدوده غربی ایران است که سالانه از مسافران بسیاری میزبانی می‌کند.

دره شهر از جاهای دیدنی استان ایلام به شمار می‌رود که به‌جهت برخورداری از مناظر و طبیعت باشکوه، پوشش گیاهی، حیات‌وحش غنی، آب‌وهوایی مطبوع و پاک و آثار تاریخی متعدد مورد استقبال گردشگران قرار گرفته است. این سرزمین یادگارهای ارزشمندی از دوره ساسانی و پیش از آن در دل خود دارد. شهر تاریخی سیمره یا ماداکتو، پل گاومیشان، دژ و آسیاب شیخ مکان، رودخانه سیمره، چهار طاقی سرخ آباد، قلعه پوراشرف و تنگه بهرام چوبین تنها گوشه‌ای از آثار تاریخی و جاذبه‌های طبیعی دره شهر ایلام هستند. 

آنچه می‌خواهید درباره دره شهر ایلام بدانید:

 دره شهر ایلام کجاست؟

درباره دره شهر ایلام

تاریخچه دره شهر ایلام

علت نام‌گذاری دره شهر

جاهای دیدنی دره شهر

بهترین زمان سفر به دره شهر ایلام

اقامت در دره شهر ایلام

دره شهر ایلام کجاست؟

آدرس: شرق و جنوبی شرق استان ایلام، شهرستان دره شهر (مشاهده روی نقشه)

شهرستان دره شهر منطقه‌ای با تاریخ کهن و طبیعتی دل‌انگیز در محدوده شرق و جنوب شرق استان مرزی ایلام، کوهپایه کبیر کوه (از رشته کوه‌های زاگرس) و شرق منطقه حفاظت‌شده دینار کوه است.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Morteza power}

دره شهر جاذبه‌های گردشگری بسیاری در دل خود دارد و از جانب شرقی با استان لرستان هم‌مرز است. شهرستان دره شهر دو بخش (مرکزی و ماژین)، چهار دهستان (ارمو، زرین دشت، ماژین و کولکنی) و دو شهر (دره شهر و ماژین) دارد. آ‌ب‌وهوای مطبوع و غنای تاریخی و طبیعی، این منطقه را به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری و طبیعت‌گردی غرب ایران تبدیل کرده است. 

شهر دره شهر مرکز شهرستان دره شهر ایلام است و در محدوده شمال غربی این شهرستان قرار دارد. جهاد آباد (هیمو)، اسدآباد سفلی، کله جوب، جهانگیر آباد، رشنو آباد، هاشم آباد و وزیر آباد روستاهای اطراف دره شهر هستند. این شهر زیبا و دیدنی حدود ۱۲۵ کیلومتر (دو ساعت رانندگی) با شهر ایلام، ۱۶۰ کیلومتر (دو ساعت و ۳۰ دقیقه رانندگی) با شهر خرم آباد، ۱۶۵ کیلومتر (دو ساعت و ۱۵ دقیقه) با شهر دزفول، ۲۷۵ کیلومتر (چهار ساعت رانندگی) با شهر کرمانشاه و ۶۲۵ کیلومتر (هشت ساعت رانندگی) با شهر تهران فاصله دارد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمد محمدی}

مسیر دسترسی به دره شهر

برای دسترسی به دره شهر از شهر ایلام، وارد جاده ایلام به ملکشاهی (در جنوب شهر ایلام) شوید تا به دوراهی «میشخاص» برسید. مسیر سمت راست را در پیش بگیرید و وارد جاده ایلام به بدره شوید. در این مسیر از جعفر آباد، زیفل، چنارباشی، تنگه رازیانه و روستای ولیعصر بگذرید تا به شهر بدره برسید. در میدان ورودی و خروجی شهر، خروجی سوم را در پیش بگیرید و در جاده اصلی به مسیر خود ادامه دهید تا وارد جاده ایلام به دره شهر شوید. با پیمودن این جاده از دشت آباد و وزیرآباد گذر می‌کنید و از جانب شمال وارد شهر دره شهر می‌شوید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Mostafa Ad}

درباره دره شهر ایلام

در سال ۱۳۴۳ هجری شمسی دره شهر به‌عنوان شهرستان به ثبت رسید و از آن زمان فرمانداری دارد. امروزه دره شهر، شهرستان و شهری در استان ایلام و ناحیه کوهستانی زاگرس محسوب می‌شود. منطقه سیمره یا دره شهر از جانب غربی با کبیر کوه و از جانب شرقی با رودخانه سیمره محاصره شده است و رودخانه‌های متعدد فصلی و دائمی از میان آن گذر می‌کند. 

ابرسازه آب‌ساز کبیرکوه (جزو جنوبی‌ترین ارتفاعات زاگرس شمالی) از هزاران سال پیش رویشگاه جنگل‌های باستانی بلوط بوده است. بلوط ایرانی، بنه، زالزالک، بادام کوهی، کیکم، سرخ ولیک، فرفیون، گوش بره، هزارخار، کنگر، ریواس، چمنبز و شکرتیغار گونه‌های گیاهی و خرس قهوه‌ای، بز و پازن، پلنگ، گربه وحشی، گرگ، کفتار، گراز، سمور، تشی، سنجاب ایرانی، کبک، تیهو و انواع گنجشک‌سانان از گونه‌های جانوری کبیرکوه محسوب می‌شوند. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: علیرضا ولی زاده}

رودهای سیکان، آبدانان، سیاکوه، ماژین، سراب و دره‌شهر از ارتفاعات دامنه شمالی کبیرکوه سرچشمه می‌گیرند و به رودخانه اصلی، پرآب و معروف سیمره (در هفت کیلومتری دره شهر) می‌ریزند. به‌طور کلی آب‌وهوای شهرستان دره شهر در نواحی مرتفع‌تر و کوهستانی معتدل و در نواحی پست‌تر گرم و خشک است. 

اساس اقتصاد شهرستان دره شهر برپایه کشاورزی، باغداری و دامداری قرار دارد. آب فراوان جاری در رودخانه‌های دائمی و فصلی شهرستان دره شهر سبب شده است تا در آبادی و آبادانی زبانزد خاص و عام باشد و بسیاری آن را «نگین زاگرس» بخوانند.

وفور منابع آب و خاک در دره شهر امکان دو نوبت کشت و کشاورزی پررونق در طول سال را فراهم می‌کند. گندم، جو، گردو، کنجد و برنج از محصولات مهم این شهرستان محسوب می‌شوند. کشاورزان و باغداران آب مورد نیاز کشت این محصولات را از رودخانه‌های سیمره و سیکان و چاه‌های عمیق و نیمه عمیق تامین می‌کنند.

_{شهر باستانی سیمره؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محمد قاعدندومی}

گلیم نقش‌برجسته، ظروف سفال، چرم‌دوزی، زیورآلات دست‌ساز و خوراکی‌های همچون شیرینی بژی برساق، نان ساجی، ماهی قزل‌آلای کلم (Kolm؛ نام یکی از روستاهای گردشگری استان ایلام در ۶۰ کیلومتری دره شهر) و برنج محلی از جمله سوغات و صنایع دستی دره شهر محسوب می‌شوند.

دره شهر دومین شهر بزرگ استان ایلام (بعد از شهر ایلام) به‌لحاظ گستره و محدوده جغرافیایی است و با نام شهر قلعه‌های ایران نیز شناخته می‌شود. این شهر حدود ۶۵۰ متر از سطح آب‌های آزاد بالاتر است. 

رودخانه دره شهر از میان دره شهر می‌گذرد. بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن مرکز آمار ایران (سال ۱۳۹۵) شهرستان دره شهر ۴۳,۷۰۸ نفر (۱۲,۰۱۲ خانوار) و شهر دره شهر ۲۱,۹۰۰ نفر (۵,۹۸۸ خانوار) جمعیت دارند.

_{شهر باستانی سیمره؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین تویسرکانی}

خانواده‌هایی از همه طوایف و تیره‌های قومیتی منطقه لرستان در دره شهر ساکن شده‌اند. مردم این منطقه مسلمان هستند و به گویش‌های لری و لکی (برخی کردی و عربی) سخن می‌گویند. دره شهر آب‌وهوایی معتدل و خشک دارد.

منابع غنی آثار باستانی و میراث فرهنگی، دره شهر را به نامی مهم و شناخته شده در تاریخ ایران تبدیل کرده است و تاریخ‌شناسان آن را مهد تمدن و فرهنگ می‌دانند. شهر تاریخی سیمره، پل گاومیشان، شکارگاه بهرام چوبین و آتشکده دره‌شهر از جاذبه‌های تاریخی و شناخته شده این منطقه هستند، پیشینه، شکوه و عظمت تمدن ایرانی اسلامی را به رخ می‌کشند، تاریخ غنی دره شهر را حکایت می‌کنند و میزبان گردشگران داخلی و خارجی بسیاری هستند. 

_{منظره شبانه شهر دره شهر از ارتفاعات پارک منابع طبیعی دره شهر؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امیریار محمدیان}

تاریخچه دره شهر ایلام

شهرستان دره شهر به‌صورت نوار باریکی بین کبیرکوه و رودخانه سیمره قرار دارد. غنای منابع خاکی و آبی در شکل‌گیری و پراکنش تمدن‌های انسانی بسیار اهمیت دارند و این دو عارضه مهم جغرافیایی (کبیرکوه و رود سیمره) در طول دوران مختلف تاریخی تاثیرگذارترین عوامل در ایجاد استقرارهای انسانی به‌صورت یک‌جانشینی و کوچ‌نشینی در دره سیمره بوده‌اند.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Hossein62_hani64}

مشاهدات و بررسی‌های باستان‌شناسی نشان از سابقه سکونت انسان‌ها از دوران مس سنگی در منطقه و دره سیمره ایلام دارند. در حال حاضر دره سیمره به‌لحاظ زمین‌شناسی یکی از بزرگ‌ترین ژئوپارک‌های دنیا محسوب می‌شود و بزرگ‌ترین شهر تاریخی غرب کشور را در خود جای داده است.

شهر باستانی ماداکتو یا سیمره

تاریخچه غنی دره شهر را باید در دل خرابه‌های شهر تاریخی و اسرار آمیز سیمره یا ماداکتو (مستقر در حاشیه غرب و جنوب غربی شهر کنونی دره شهر) جست‌و‌جو کرد؛ البته قدمت و تاریخ شهر باستانی سیمره به‌طور دقیق مشخص نیست.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین مطلقی}

شهر باستانی سیمره یا ماداکتو پایتخت عیلامیان (اولین شهر عیلامی) بود. عیلامیان در عهد باستان فرمانروای بلامنازع کوه‌های لرستان محسوب می‌شدند. آن‌ها دره رودخانه سیمره و راه ارتباطی منطقه با مرز شمالی را تصرف و اماکن مستحکمی در آن بنا کردند. با اطمینان می‌توان گفت که شهر باستانی سیمره یکی از بزرگ‌ترین تمدن‌های انسانی و محوطه‌های تاریخی ایران‌زمین است.

ماداکتو یا شهر سیمره در ادوار مختلف تاریخ بارها ویران و مجددا آباد شده است. تاخت‌وتاز سپاهیان آشور و عرب‌ها را از جمله عوامل این ویرانی‌ها می‌دانند.

ماداکتو در دوره هخامنشیان همچنان ویران بود؛ اما در عهد اشکانی تا حدی آباد شد و در دوره ساسانی مجددا رونق یافت. به گفته محققان و زمین‌شناسان خرابه‌هایی که امروزه از شهر سیمره کشف شده‌اند مربوط به اواخر دوره ساسانی و قرون اولیه اسلامی هستند. در این دوران سیمره پایتخت تابستانی ساسانیان بود. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین مطلقی}

زمین لغزش سیمره

زمین لغزش، زمین لغزه یا رانش زمین پدیده‌ای زمین‌ساختاری است که طی آن لایه‌های رسوبی متراکم و غیرمتراکم روی سطح شیب‌دار ناپایدار می‌شوند و به‌دلایل متفاوت همچون زمین‌لرزه یا باران‌های شدید فرو می‌ریزند.

اگر به بررسی تاریخچه منطقه دره شهر در حوزه جغرافیایی بپردازیم بی‌شک خواهیم دید که زمین لغزش سیمره ایلام خاص‌ترین و مهم‌ترین پدیده در تاریخ زمین‌شناسی این منطقه است. زمین‌لغزش سیمره به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین زمین‌لغزش‌های جهان معرفی می‌شود و وقوع آن به حدود ۱۱,۰۰۰ سال قبل بازمی‌گردد.

_{منبع عکس: wikiloc؛ عکاس: صابر بیگی}

ابر زمین لغزش سیمره در دامنه شمال شرقی کبیرکوه، در مرز استان‌های لرستان و ایلام و میان دو شهر  پلدختر و دره شهر رخ داده است. ابر زمین لغزش سیمره ۱۶ کیلومتر طول، پنج کیلومتر متر عرض و ۳۰۰ متر ضخامت (ارتفاع) دارد. توده ناشی از این زمین لغزش در منطقه قابل‌مشاهده است و محققان و علاقه‌مندان به حوزه ژئوتوریسم (زمین گردشگری) از آن بازدید می‌کنند.

در اثر ریزش توده‌های بزرگ و کوچک حاصل از زمین لغزش سیمره مسیر رودخانه‌های کشکان و سیمره (در دامنه کبیرکوه) مسدود و سدی طبیعی ایجاد شد. پشت این سد طبیعی درياچه‌ای بزرگ پدید آمد که ۱۸۰ متر طول و ۱۳۰ متر عمق داشت. امروزه تنها آبگیرهایی کوچک از این دریاچه بزرگ باقی مانده است. 

علت نام‌گذاری دره شهر

دره شهر ایلام در ضلع شمالی یکی از تنگه‌های سیمره قرار دارد. دشت سیمره نیز نام خود را از رود سیمره گرفته است. «تلخاب» غربی‌ترین و «گاومیشان» شرقی‌ترین روستای شهرستان دره شهر در مسیر رود سیمره هستند. دلیل نام‌گذاری دره شهر ارتباط مستقیم با موقعیت جغرافیایی آن دارد و چون این شهر در کنار رود سیمره و در دره‌ای از دره‌های کبیرکوه واقع شده، دره شهر نام گرفته است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Morteza power}

جاهای دیدنی دره شهر:

شهر تاریخی سیمره

موزه مرکزی استان ایلام

چهار طاقی دره شهر

سراب دره شهر

پارک منابع طبیعی دره شهر

پل گاومیشان

تنگه بهرام چوبین

قلعه پور اشرف

دژ و آسیاب شیخ مکان

آبشار هفت آسیاب

شهر تاریخی سیمره

آدرس: جنوب غربی شهر دره شهر، خیابان امام خمینی، خروجی شهر باستانی (مشاهده روی نقشه)

شهر باستانی سیمره که با عنوان ماداکتو نیز شناخته می‌شود، از مهم‌ترین جاهای دیدنی دره شهر و بزرگ‌ترین محوطه تاریخی استان ایلام است. برای دسترسی به شهر باستانی سیمره در میدان آزادی دره شهر وارد خیابان امام خمینی (ره) شوید و در راستای جنوب حرکت کنید تا بعد از کتابخانه عمومی دره شهر به خروجی شهر تاریخی برسید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: قباد جمالیان}

شهر تاریخی سیمره در تقسیم‌بندی جغرافیایی کهن، جزو سرزمین جبال (کوهستانی) قرار می‌گیرد و منطقه‌ای اکتشافی و وسیع است. این شهر در جنوب غرب دره شهر کنونی قرار دارد و وسعت آن حدود ۲۰۰ هکتار است.

با توجه به پستی و بلندی‌های منطقه، سازه‌های شهر سیمره در سطوح مختلف ساخته شده‌اند و سقف تعدادی از آن‌ها هنوز پابرجا است. بقایای معماری و ابنیه موجود در شهر تاریخی سیمره همچون چهارراه‌ها، کوچه‌ها و معابر، فرم و نظم ویژه شهرسازی دوره ساسانی را به نمایش می‌گذارند. 

سازه‌های بزرگ و کوچک سیمره حکایت زندگی ساکنان خود را روایت می‌کنند و اطلاعات تاریخی بسیاری در دل خود دارند. بنابر شواهد در دوره ساسانی شهر سیمره روی ویرانه‌های شهر ماداکتو (پایتخت حکومت عیلامیان) بنا شد؛ ساسانیان نام سیمره را بر آن نهادند و آن را مرکز ولایت «مهرگان کدک» (مهرگان کده) قرار دادند. این ولایت محل زندگی مردمانی از تبار عرب، کرد و فارس بود. شهر تاریخی سیمره در تاریخ ۲۴ شهریور ۱۳۱۰ با شماره ۶ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مونا}

طی ۹ فصل کاوش (به سرپرستی خانم سیمین لک پور؛ باستان‌شناس ایرانی) در محدوده شهر باستانی سیمره، خانه اربابی، مسجد، بازارچه، مراکز و کارگاه‌های اقتصادی همچون سفالگری و شیشه‌سازی در حاشیه شهر، بناهای مسکونی کوچک داخل شهر، برج‌های نگهبانی، قلعه باستانی، خیابان، تاسیسات جانبی همچون سیستم آبکشی و دفع فاضلاب، بناهای حاشیه پل‌بند و بناهای مسکونی حاشیه‌نشین از دل خاک بیرون آمدند و گردشگران امروزه می‌توانند از آن‌ها بازدید کنند.

به گفته محققان اولین مسجد دوره صدر اسلام با مصالحی همچون سنگ و گچ در شهر باستانی سیمره بنا شده است. این بخش از مجموعه حیاط مرکزی، شبستان و ایوان گچ‌بری شده دارد.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین نادری}

بنای موسوم به بازارچه (با ابعاد ۱۰ در ۱۵ متر) طی یک فصل کاوش (۴۵ روز) و در سال ۱۳۸۹ شمسی در شهر تاریخی سیمره یافت شد. در این بخش از مجموعه حجره‌های متفاوتی از دل خاک بیرون آمده است. حجره‌ای با تنور نانوایی و ظرف تغار و حجره‌ای دیگر با تعدادی ظرف شیشه‌ای و سفالی از بخش‌های این بازارچه هستند. ظروف کشف شده از این بخش مورد مرمت و حفاظت قرار گرفته‌اند. این بخش شهر نیز از سنگ، ملاط و گچ نیم‌کوب ساخته شده است.

بازدید از محدوده تاریخی سیمره شرایط، زمان و قوانین خاصی ندارد و گردشگران می‌توانند آزادانه از آن بازدید کنند. در فصل بهار و ابتدای تابستان منطقه سرسبز و پوشیده از چمن و گل‌های شقایق صحرایی می‌شود و زیبایی دوچندان دارد. 

_{منابع عکس‌های گالری ( از راست به چپ) : گوگل مپ؛ عکاس‌ها: مونا، قباد جمالیان، یلدا کرد، امین مطلقی، محمد قاعدندومی،  امین مطلقی (عکس ۶ و هفت)، امین تویسرکانی}

موزه مرکزی استان ایلام

آدرس: جنوب غربی دره شهر، خیابان امام خمینی، جنب جنوبی کتابخانه عمومی دره شهر (مشاهده روی نقشه)

با وجود وسعت ایلام و پیشینه تاریخی غنی آن، این استان تنها یک موزه باستان‌شناسی دارد. موزه مرکزی استان ایلام در شهر دره‌ شهر و جنب شرقی شهر تاریخی سیمره واقع شده است و تنها موزه تخصصی باستان‌شناسی غرب کشور محسوب می‌شود. برای دسترسی به این مجموعه در میدان آزادی دره شهر وارد خیابان امام خمینی شوید. با گذر از کتابخانه عمومی شهر به موزه می‌رسید. 

_{منابع عکس‌های گالری ( از راست به چپ): گوگل مپ؛ عکاس‌ها: فواد نجفی (عکس یک و چهار)، مونا (عکس دو و سه)}

موزه مرکزی استان ایلام در سال ۱۳۸۴ شمسی افتتاح شد و محلی برای نگهداری از اشیای بسیار نفیس مربوط به دوره ساسانی، شهر تاریخی سیمره و سایر شهرستان‌های استان ایلام است. ابزارآلات، انواع سکه، قطعات فنی همچون فنر، وسایل جنگی، کتیبه‌ها و دیگر آثار تاریخی کاوش شده در استان ایلام و شهر سیمره که تعداد آن‌ها به حدود ۴۰۰ عدد می‌رسد، در این موزه  حفظ و حراست می‌شوند و در معرض دید علاقه‌مندان قرار دارند.

چهار طاقی دره شهر

آدرس: حاشیه جنوبی شهر دره‌ شهر، روستای سرخ آباد، ابتدای جاده دره شهر به آبدانان (مشاهده روی نقشه)

آتشکده چهار طاقی دره شهر، چهار قاپی، چهار طاقی سرخ آباد دره شهر، چهاردر سرخ آباد یا آتشکده تنوره سرخ یکی از آثار باستانی دره شهر است. این بنا در محدوده روستای سرخ آباد و در حاشیه جنوبی شهر دره شهر قرار دارد. چهار طاقی سرخ آباد در ۲۲ تیر سال ۱۳۷۹ با شماره ۲۷۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: مصطفی نظری}

برای دسترسی به جاذبه چهار طاقی در تقاطع طالقانی دره شهر وارد خیابان نیروی هوایی شوید و در راستای جنوب حرکت کنید. این خیابان از میان روستای سرخ آباد می‌گذرد و به جاده دره شهر ختم می‌شود. جاده دره شهر از میان تپه‌های بلند و کوتاه می‌گذرد؛ چهارطاقی در ابتدای این مسیر و در بالای ارتفاعات مشرف به جاده قرار دارد. این منطقه با نام «تنوره سرخ گچی» نیز شناخته می‌شود. بازدید از چهار طاقی دره شهر نیازمند عبور از دامنه تپه‌ای با شیب ملایم است و سختی کمی (یک از ۶) دارد. 

با توجه به مصالح و سبک معماری قدمت آتشکده دره شهر را بیش از ۱,۴۰۰ سال (اواخر دوره ساسانی یا اوایل دوره اسلامی) تخمین زده‌اند. این سازه تماما از سنگ و گچ ساخته شده است و پلانی مربعی (با ضلع پنج متر) دارد. گنبد چهار طاقی دره شهر تک‌جداره است و تزیینات خاصی ندارد. متاسفانه به‌رغم ثبت ملی به‌دلیل عدم محافظت و حراست اصولی، این بنای ارزشمند تاریخی با خطر تخریب و نابودی مواجه است.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Omid M}

سراب دره شهر

آدرس: جنوب شهر دره شهر، کیلومتر پنج جاده دره شهر به آبدانان (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود پنج کیلومتر

پارک تفریحی سراب دره شهر به مساحت پنج هکتار در پنج کیلومتری جنوب دره شهر واقع شده است و مکانی مناسب برای تفریح خانوادگی و استراحت در دامنه زیبای کبیر کوه است. این پارک در حاشیه جنوبی جاده دره شهر به آبدانان (کیلومتر پنج) قرار دارد و دسترسی به آن بسیار آسان است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: محسن بازگیر}

عبور رودخانه پرآب و سرزنده دره شهر از میان پارک سراب دره شهر طراوتی دو چندان به این فضای تفریحی بخشیده است. چشمه آبی طبیعی و گوارایی که از دل کوه می‌جوشد بخشی دیدنی از بوستان سراب دره شهر محسوب می‌شود.

آب‌نما، آبشار مصنوعی، فضای بازی کودکان، نیمکت، استخر بزرگ، قایق پدالی، پارکینگ، نمازخانه، سرویس بهداشتی و اقامتگاه از جمله امکانات تفریحی و رفاهی مجموعه سراب دره شهر هستند. 

پارک منابع طبیعی دره شهر

آدرس: جنوب شهر دره شهر، کیلومتر هفت جاده دره شهر به آبدانان (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود هفت کیلومتر

پارک منابع طبیعی دره شهر منطقه‌ای وسیع در جنوب دره شهر است. این پارک از حدود هفت کیلومتری جاده دره شهر به آبدانان آغاز می‌شود و کلکسیونی غنی از زیبایی‌های طبیعت و حیات‌وحش دره شهر را در دل خود دارد. اگر به طبیعت‌گردی، کوه‌پیمایی، کمپ در طبیعت و مطالعه و بررسی گونه‌های گیاهی علاقه‌مند هستید در سفر به دره شهر از این پارک طبیعی و زیبا دیدن کنید و از مناظر طبیعتی، وحشی و باشکوه آن لذت ببرید.

_{منابع عکس‌های گالری ( از راست به چپ): گوگل مپ؛ عکاس‌ها: amo mo (عکس یک تا چهار)}

در محدوده وسیع پارک منابع طبیعی دره شهر تابلوهای چوبی متعددی به چشم می‌خورد. این تابلوها نام‌ بخش‌های مختلف را نشان می‌دهند. این نام‌ها نشان از ویژگی طبیعی و گونه‌های گیاهی آن بخش دارند.

تفرجگاه‌های زرداخور، بلوط پرسیکا، بنه، بادام کوهی، دارکوب، گلابی وحشی (مرو)، گیرج (زالزالک)، هلانه و آهن‌ربا بخش‌های مختلف پارک منابع طبیعی دره شهر هستند. 

پل گاومیشان

آدرس: شهرستان دره شهر، محدوده مرزی استان‌های ایلام و لرستان، کیلومتر ۲۰ جاده دره‌‌ شهر به پلدختر (مشاهده روی نقشه)

فاصله از شهر دره شهر: ۲۵ کیلومتر (حدود ۳۰ دقیقه رانندگی)

پل گاومیشان از دیدنی‌های معروف و مهم دره شهر ایلام است که در مرز دو استان ایلام و لرستان قرار دارد. این اثر تاریخی در سوم اسفند ماه سال ۱۳۷۷ به شماره ۲۲۲۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

برای دسترسی به پل گاومیشان از شمال شهر دره شهر وارد جاده دره شهر به پلدختر شوید. بعد از ۲۳ کیلومتر رانندگی به پل گاومیشان در حاشیه جاده می‌رسید. گردشگران می‌توانند با خودروی شخصی تا نزدیک پل بروند.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: هما سادات نیا}

پل گاومیشان نمادی از همت و توان مردمان ایران‌زمین برای مقابله با سختی‌ها و پیشبرد اهداف است. این پل در نزدیکی روستای گاومیشان واقع شده است. این روستا طبیعتی بی‌نظیر (به‌ویژه در ماه‌های اسفند تا اردیبهشت) دارد و یکی از جاذبه‌های طبیعت‌گردی و گردشگری استان ایلام است. 

پل تاریخی گاومیشان روی رودخانه سیمره (پس از تلاقی رودخانه کشکان) قرار دارد. روزگاری این پل راه ارتباطی برای عبور مردمان از عرض رودخانه پرآب و مهم سیمره بود. راهی که از پل گاومیشان می‌گذشت یکی از شاخه‌های فرعی بود. این راه از جاده اصلی شوش به همدان جدا می‌شد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: هما سادات نیا}

قدمت پل گاومیشان به دوره ساسانی بازمی‌گردد و یادگار گران‌بهایی از معماری فاخر و اصولی دوران باستان است. پل گاومیشان در دوران اسلامی به‌خصوص صفوی و قاجار مرمت شد. طول این سازه ۱۷۸ متر و عرض گذر سطح آن حدود هشت متر است.

امروزه تنها ۶ چشمه طاق نسبتا سالم از مجموعه سازه پل گاومیشان باقی مانده است. بزرگ‌ترین چشمه طاق این پل حدود ۲۳ متر عرض دارد و با احتساب طاق عظیم آن یکی از شاهکارهای معماری ایران محسوب می‌شود. تک پایه پل و پلکان‌های حجاری شده روی صخره دیگر آثار موجود در حریم پل گاومیشان به شمار می‌آیند. قلوه سنگ، آجر، بلوک‌های سنگی و ملاط گچ نیم‌کوب مصالح به‌کار رفته در ساخت پل گاومیشان هستند. 

_{منابع عکس‌های گالری ( از راست به چپ): گوگل مپ؛ عکاس‌ها: هما سادات نیا (عکس یک و چهار)، Omid M (عکس دو و سه)}

تنگه بهرام چوبین

آدرس: شهرستان دره شهر، کیلومتر کیلومتر هشت جاده دره شهر به پلدختر (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود ۱۰ کیلومتر

تنگه بهرام چوبین دره شهر از آثار طبیعی و تاریخی غرب کشور و استان ایلام است که در شهرستان دره شهر قرار دارد. قدمت سازه‌های این تنگه به دوره ساسانی بازمی‌گردد. این مجموعه با شماره ۷۹۷۷ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: قباد جمالیان}

برای دسترسی به تنگه بهرام چوبین باید از شمال شرق دره شهر وارد جاده دره شهر به پلدختر شوید. بعد از حدود هشت کیلومتر (قبل از شهرک صنعتی دره شهر) به خروجی تنگه بهرام چوبین می‌رسید. در این مسیر فرعی حدود یک کیلومتر (پنج دقیقه) با خودرو پیش بروید تا به پای تنگه برسید.

بهرام چوبین یکی از سرداران ممتاز دوره ساسانی بود. مجموعه بناهای تنگه چوبین (ورودی و باروی جانبی تنگه، اماکن مسکونی داخل تنگه، قلعه شاه‌نشین، پله سنگ‌کاری شده، آب‌انبار یا حوضچه حجاری شده آب و باروی جنوبی) به این فرد منسوب هستند. در ساخت این بناها از قلوه سنگ و گچ نیم‌کوب استفاده شده است. 

داخل تنگه بهرام چوبین و محدوده پشت آن محیط بسیار بکر و زیبایی برای طبیعت‌گردی وجود دارد. طبق روایت‌های تاریخی این تنگه سرسبز و خوش‌آب‌وهوا شکارگاه و تفرجگاهی برای بهرام چوبین بود. دیوارهای مستحکم روی صخره‌های تنگه بهرام چوبین نشان می‌دهند که این تنگه برای این سردار ساسانی جنبه نظامی نیز داشته است. 

رودخانه زیبایی از دل تنگه بهرام چوبین می‌گذرد و در میان صخره‌ها و قلوه سنگ‌های عظیم میان دره حوضچه‌های آب نسبتا عمیقی ایجاد می‌کند؛ البته این رود در سال‌های اخیر بسیار کم‌آب شده است و در فصول گرم نسبتا خشک می‌شود. بازدید از تنگه بهرام چوبین رایگان است.

_{منابع عکس‌های گالری ( از راست به چپ): گوگل مپ؛ عکاس‌‌ها: محمد کشوری، حسین احمدوند، Hossein62_hani64، سهیل صالحی}

قلعه پور اشرف

آدرس: کیلومتر پنج جاده دره شهر به پلدختر، بخش مرکزی شهرستان دره شهر، دهستان ارمو، روستای شیخ مکان (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود هشت کیلومتر

قلعه پور اشرف، قلعه اشرف العشایر دره شهر، قلعه میر محمدخان اشراف العشایر یا قلعه میر محمدخان پور اشرف همه نام‌هایی برای یک سازه‌ای تاریخی، باشکوه و زیبا در دره شهر و روستای شیخ مکان هستند. این قلعه در تاریخ ۲۷ تیر سال ۱۳۹۷ با شماره ۲۷۴۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: شکوفه علیخانی}

برای دسترسی به قلعه پور اشرف از جانب شمال شرقی شهر دره شهر وارد جاده دره شهر به پلدختر شوید. بعد از حدود چهار کیلومتر به خروجی روستای شیخ مکان می‌رسید. این جاده فرعی شما را به روستا می‌رساند و قلعه در محدوده روستا قرار دارد.

قلعه پوراشرف در سال ۱۳۳۵ هجری قمری (۱۲۹۵ شمسی؛ دوره قاجار) و به دستور حاکم وقت منطقه «میر سید خان پور اشرف» ساخته شده است. این قلعه حدود ۴۲۵ متر مربع وسعت، دو طبقه، ۳۰ اتاق و پنج برج مراقبت دارد و کاربرد نظامی و مسکونی داشته است. چهار برج مراقبت در چهار راس قلعه و برج پنجم در ضلع غربی (کنار برج چهارم) و به فاصله چند متر از آن قرار دارند. ارتفاع دیوارهای قلعه چندان بلند نیست و با گذر از ۱۷ پله به پشت‌بام می‌رسید. پشت‌بام قلعه دید مناسبی به اطراف دارد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: رضا کریمی}

قلعه پوراشرف به سبک چهار ایوانی و رو به شمال ساخته شده است. حیاط بزرگ و دو حوض زیبای میان قلعه بسیار دیدنی هستند. سیاه چال، انبار غلات، آشپرخانه، اسطبل و چاه آب بخش‌های دیگر این بنای باشکوه محسوب می‌شوند. عمده مصالح به کار رفته در قلعه پوراشرف شیخ مکان سنگ و ملاط ساروج است. 

دژ و آسیاب شیخ مکان

آدرس: کیلومتر پنج جاده دره شهر به پلدختر، بخش مرکزی شهرستان دره شهر، دهستان ارمو، جنوب غربی روستای شیخ مکان (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود هشت کیلومتر

دژ و آسیاب شیخ مکان اثری تاریخی مربوط به دوره ساسانی و اواسط دوره اسلامی (یا شاید قبل از آن) است که در روستای شیخ مکان شهرستان دره شهر (بخش مرکزی) قرار دارد. این اثر ارزشمند در تاریخ ۱۷ اسفند سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۹۷۶ به ثبت ملی رسیده است. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Omid M}

برای دسترسی به قلعه شیخ مکان باید وارد جاده دره شهر به پلدختر (شمال شرقی شهر) شوید. بعد از حدود چهار کیلومتر به خروجی روستای شیخ مکان می‌رسید. در این خروجی حدود سه کیلومتر پیش بروید تا به دژ و آسیاب شیخ مکان در منتهی‌الیه روستا برسید.

قلعه و آسیاب شیخ مکان در زیر صخره‌های عظیم تنگه شیخ مکان قرار دارد. این تنگه از موقعیتی استراتژیک و مناظری باشکوه برخوردار است و رودخانه شیخ مکان از میان آن می‌گذرد. برای بازدید از دژ و سازه‌های آبی باید از عرض رودخانه گذر کنید.

قلعه شیخ مکان روزگاری بسیار باشکوه بود؛ ولی امروزه تنها دیواره‌هایی از آن باقی مانده است. دیواره دژ از سمت غربی به کوه تکیه دارد و دیواره شرقی بالاتر از سطح بام قلعه بنا شده است. چند کنگره، ترکش و دژ دیدبانی در دیوار قلعه به چشم می‌خورند. دریچه دیدبانی دایره‌ای شکل است و اشراف بسیار خوبی به معبر و تنگه دارد. 

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین شیخ تویسرکانی}

دیوار دژ شیخ مکان در بلندترین قسمت دژ حدود ۱۴ متر ارتفاع دارد و با مصالحی چون قلوه‌سنگ و گچ ساخته شده است. این دژ تنها چهار اتاق و یک ورودی (در ضلع شمالی) دارد. در میان دره، در مسیر جریان رودخانه و مقابل قلعه شیخ مکان بقایای یک آسیاب آبی به چشم می‌خورد. این آسیاب سالیان سال فعال بود؛ ولی امروزه تنها بخش کوچکی از آن باقی مانده است و اطلاعات دقیقی از شکل و مشخصات اولیه آن وجود ندارد. 

آبشار هفت آسیاب

آدرس: شهرستان دره شهر، بخش مرکزی، دهستان ارمو، روستای مراد آباد (مشاهده روی نقشه)

فاصله تا شهر دره شهر: حدود ۲۵ کیلومتر 

آبشار هفت آسیاب از جاذبه‌های طبیعی، بکر و کم‌نظیر دره شهر استان ایلام است که در جنوب روستای مراد آباد قرار دارد. برای دسترسی به آبشار باید خودروی خود را در روستا پارک کنید و با تجهیزات و پای پیاده در مسیری سراشیبی و نسبتا سخت در راستای جنوب روستا به راه خود ادامه دهید.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: عباس حسنوند}

بهتر است با فردی آشنا به منطقه پا در مسیر آبشار هفت آسیاب بگذارید. قبل از رسیدن به آبشار به لبه کوه می‌رسید که دید بسیار خوبی به تنگه و آبشار دارد. 

برای رسیدن به پای آبشار باید از سراشیبی نسبتا تند گذر کنید. و مجداد از کوه مقابل بالا بروید. این پیمایش (از روستای مراد آباد تا آبشار هفت آسیاب) حدودا سه کیلومتر است و درمجموع حدود دو ساعت زمان می‌برد. درجه سختی این مسیر پنج از ۶ است و به آمادگی بدنی و سلامت جسمی نیاز دارد. اطراف آبشار فضا برای نشستن نیست و منطقه بسیار بکر و وحشی است. امکان شنا در برخی از حوضچه‌های پایین آبشار وجود دارد. 

بهترین زمان سفر به دره شهر ایلام

دره شهر ایلام منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا و زیبا است. فصل بهار طبیعت منطقه به اوج سرسبزی و طراوت خود می‌رسد و هوای خنک کوهستان‌های اطراف فضا را برای گردش مناسب می‌کند.

به‌طور کلی فروردین تا تیر ماه بهترین زمان برای سفر به دره‌شهر و بازدید از دیدنی‌های آن است. در ماه‌های مرداد و شهریور گرمی هوا شرایط را برای گردش در روز سخت می‌کند؛ با این حال اگر به قصد صعود به ارتفاعات راهی منطقه می‌شوید تابستان زمان مناسب و مطمئن‌تری است.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: Saeed Alishaei}

در فصل پاییز طبیعت دره شهر و کبیر کوه ظاهر و جلوه‌ای خاص و دیدنی‌ پیدا می‌کند و هوا رو به خنکی می‌رود. در این فصل حضور گردشگران در منطقه کم‌رنگ‌تر است و زمان مناسبی برای بازدید از دره شهر خواهد بود. با توجه به برف‌گیر و کوهستانی بودن منطقه سفر به دره شهر و صعود به ارتفاعات اطراف آن در فصل زمستان چندان توصیه نمی‌شود. 

اقامت در دره شهر ایلام

بسیاری از مسافران دره شهر مرکز این شهرستان یعنی شهر دره شهر را برای اقامت چندروزه خود انتخاب می‌کنند. مزیت این انتخاب دسترسی بهتر و آسان‌تر به دیدنی‌های تاریخی و طبیعی این منطقه است. شهر دره شهر امکانات مناسبی برای اقامت مسافران دارد و اقامتگاه‌ها و هتل های دره شهر سالانه میزبان گردشگران بسیاری است.

_{منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: یاس 2}

هتل رستوران ماداکتو تنها هتل در محدوده مرکزی شهر دره شهر است. پارک جنگلی کوثر، پارک شهرداری، پارک صخره‌ای و پارک لاله از جمله فضاهای سبز و عمومی دره شهر محسوب می‌شوند که امکانات مناسبی برای کمپ و چادر زدن مسافران دارند. برخی از گردشگران نیز در حاشیه‌های امن رودخانه دره شهر چادر می‌زنند.

اقامتگاه بومگردی دره شهر (در روستای رشنو آباد و جنوب شهر تاریخی سیمره)، اقامتگاه بومگردی چهارطاقی (در روستای جهانگیر آباد و جنوب غربی دره شهر) و اقامتگاه بومگردی مهرگان (در شمال شرقی دره شهر و روستای هیمو) نزدیک‌ترین مراکز اقامتی به شهر دره شهر هستند؛ علاوه بر این‌ها غالبا در کنار آثار تاریخی، اقامتگاه‌هایی برای گردشگران آماده شده است.

اقامتگاه بام سراب (در مجموعه بوستان سراب دره شهر)، بومگردی هشت بهشت (در محدوده تنگه بهرام چوبین)، اقامتگاه بومگردی هفت آسیاب (در روستای مرادآباد)، اقامتگاه بومگردی کبیرکوه (در روستای گاومیشان) و اقامتگاه بومگردی کهن دژ در روستای شیخ مکان) از جمله مجموعه‌های اقامتی اطراف دیدنی‌های دره شهر هستند. 

_{دژ و آسیاب شیخ مکان دره شهر؛ منبع عکس: گوگل مپ؛ عکاس: امین تویسرکانی}

اگر از اهالی مهمان‌نواز، خون‌گرم و زحمت‌کش ایلام و دره شهر هستید، یا تاکنون از این شهر تاریخی و دیدنی بازدید کرده‌اید، لطفا تجربیات و نظرات خود را با ما و مخاطبان کجارو به اشتراک بگذارید.

_{نویسنده: زیبا وکیلی}

_{عکس‌های گالری از ویکی‌مدیا و گوگل مپ؛ عکاسان: امین علیان، آرزو فضل‌الله، امین مطلق}