بوکان بزرگترین شهر آذربایجان غربی و دارای فرهنگ کردی است. این شهر در ابتدا جزو استان کردستان بوده است و سپس در تقسیمبندی بعدی که صورت گرفت، به استان آذربایجان غربی پیوسته است. بوکان شهری است که دارای جاذبههای طبیعی و تاریخی بسیاری است. بوکان که در استان آذربایجان غربی قرار گرفته است در حدود ده سال پیش نخستین رتبه شهرنشینی استان را به خود اختصاص داد.
درباره بوکان بیشتر بدانید:
درباره بوکان
عکس از ویکیمدیا (عکاس: مسعود بوکانی)
بوکان از لحاظ موقعیت جغرافیایی در جنوب مرکزی دریاچه ارومیه قرار دارد. از لحاظ آب و هوا در منطقه کوهستانی قرار گرفته و دارای شرایط استپی است. تابستانهای آن گرم و زمستانی سرد دارد. این شهر از غرب به مهاباد و از جنوب به سقز ختم میشود.
بوکان با کردستان عراق نیز دارای خط ارتباطی زمینی است. جمعیت بوکان مطابق با سرشماری سال ۱۳۹۵ بیش از ۱۹۳,۵۰۱نفر بوده و مساحت شهر بهصورت طولی بیش از ۱۲ کیلومتر مربع و از مسطحترین شهرهای منطقه است. شهر بوکان از لحاظ بافت و سابقه شهری و گردشگری از شهرهای کمقدمت محسوب میشود و سابقه تاریخی آن به عهد قاجار میرسد. در زمان ناصرالدین شاه جمعیت بوکان در حدود صد نفر بود و تا پیش از عصر قاجار نامی از بوکان در منابع تاریخی ذکر نشده است. روی نقشههای قدیمی نیز بوکان در ابتدا جزی استان کردستان بوده و سپس جزوی استان آذربایجان غربی شده است.
زبان مردم بوکان، کردی بوده و زبان محاوره آنها کردی سورانی با لهجه بوکانی است.
تاریخچه بوکان
عکس از ویکیمدیا (عکاس: مسعود بوکانی)
در دهه پنجاه خورشیدی روی شهر بوکان تحقیقات باستانشناسی بسیاری صورت گرفت و تپه قلاچی بهعنوان معروفترین اثر بوکان، مشخص کرد که شهر بوکان دارای سابقه باستانی است. اما این سابقه باستانی با نام امروزی بوکان نبوده، بلکه با نامهای دیگر در منابع باستانی آمده است. کاوشها روی تپه قلاچی مشخص کرد که سابقه این تپه به حدود ۳ هزار سال قبل از میلاد میرسد.
در دوره اشکانیان و ساسانیان بوکان بهعنوان پایگاهی مورد استفاده بوده است. وجود آتشکدههای زرتشتی در شهر مشخصکننده چنین واقعیتی است. در این شهر دو کتیبه مربوط به این دورهها موجود است که یکی مربوط به پسر اورارتو بود. بوکان در بعد از اسلام نیز مورد توجه بوده است. در دوره صفوی در منابع اشاره شده است، که «رستمآقا» جد جلال طالبانی از ستم شاه عباس صفوی به این شهر گریخت و شهر را بنا کرد. در مواردی نیز برخی منابع حضور حکام مغولی در این شهر و فرمانروایی آنها را ذکر کردهاند. از حاکمان معروف بوکان سیفالدین بوده که ساخت قلعهسردار به وی نسبت داده شده است. در دوره پهلوی شهر بوکان دارای شهرداری شد و یک کرسی نیز در مجلس توانست به خود اختصاص دهد.
وجه تسمیه بوکان
عکس از گوگلمپ (عکاس: سامان رسولپور)
برخی بر این عقیدهاند که واژه بوکان در زبان کردی به معنی عروس است. برخی دیگر براین عقیدهاند که بوکان از ریشه بگ یا بغ گرفته شده و آن را شهر خدایان دانستهاند. برخی دیگر از پژوهشگران نیز نام بوکان را برگرفته از نام خانهای مغولی میدانند.
آداب و رسوم بوکان
عکس از ویکیمدیا (عکاس: Adam Jones, Ph.D.)
مردم بوکان دارای آداب و رسوم کردی هستند که ریشه در باورهای کهن و قومیت آنها دارد. موسیقی این منطقه که موسیقی کردی، ششمال (نوعی ساز بادی) است بسیار معروف است. لباس مرم شهر، لباسهای کردی است که اغلب کردهای ایران میپوشند. رقصهای کردی و بازیهای محلی نیز در این شهر در بین مردم، جزو آداب و رسوم آنها محسوب میشود.
صنایع دستی و سوغات بوکان
عکس از ویکیمدیا (عکاس: مسعود بوکانی)
صنایع دستی شهر بوکان بیشتر قالیبافی و فرش است که فرش بوکان از شهرت جهانی برخوردار است و به کشورهای دیگر صادر میشود. سوغات بوکان را نیز کلوچه های محلی، بامیه و ترشی محلی تشکیل میدهند.
غذای محلی بوکان
عکس از وبسایت photokade.com (عکاس: نامشخص)
از مهمترین غذاهای محلی بوکان میتوان به گیلاخه، آش دوغ، شورمزه و هلیماو اشاره کرد.
جاهای دیدنی بوکان
بوکان دارای طبیعت و باغهای بسیاری است. از باغهای معروف آن میتوان به باغ امیرآباد، باغ قاضی و باغهای کوسه اشاره کرد. رودخانه زیبای سیمینه رود نیز از وسط شهر بوکان عبور میکند و چشماندازی زیبا از خود به نمایش می گذارد و به دریاچه ارومیه میریزد. این رودخانه بسیاری از زمینهای کشاورزی را از این طریق آبیاری میکند.
کوه طرقه یکی دیگر از جاذبههای طبیعی و جاهای دیدنی بوکان است که نامش را از ترغای مغولی میگیرد. این کوه از سنگهای آهکی تشکیل شده و بلندترین کوه آذربایجان غربی است و هر ساله کوهنوردان بسیاری به آن صعود میکنند. سد بوکان یکی از مناطق تفریحی این شهر است که در سال ۱۳۴۶ ه.ش برای تامین آب کشاورزی ساخته شد. نام پیشین آن، سد کوروش بود که سپس به سد شهید کاظمی تغییر نام داد.
عکس از گوگلمپ (عکاس: Yasin مردخوب)
غار قلاچی از دیگر جاذبههای طبیعی و تاریخی شهر است. غار قلاچی با دهانه ۸ متری در کوه قلاچی واقع شده و در ۱۲ کیلومتری بوکان قرار دارد و از جمله غارهای طبیعی محسوب میشود. مجتمع گردشگری حسن زیرک که به پارکچه نیز معروف است، یکی دیگر از جاذبههای شهر است که دارای ۱۰۰۰ متر مربع مساحت است و در دامنه کوه نالشکینه ساخته شده است. آرامگاه حسن زیرک و دیگر هنرمندان شهر در این مجتمع قرار دارد.
بوستان ساحلی بوکان نیز یکی از پارکهای بزرگ شهر است که در غرب بوکان قرار دارد و دارای امکانات رفاهی بسیار زیادی از جمله پیست اسکی، مکان دوچرخهسواری، سینما و نمایشگاه است.
پارک جنگلی بردهرش یا سنگ سیاه یکی از مراکز تفریحی شهر بوکان است. این پارک در محل مجتمع گردشگری کوه سیاه واقع شده که بزرگترین جاذبه طبیعی شهرستان بوکان است. بوکان بناهای خاصی نیز در خود دارد که از بین آنها میتوان به خانقاه شمسالدین برهانی و آرامگاه سردار که محل دفن سرداران مکری است و دارای معماری سنتی است، اشاره کرد. علاوه بر این مساجد زیادی در بوکان قرار دارد که نخستین آنها به دوره قاجار باز میشود. مسجد جامع بوکان یکی از مساجد مهم شهر است که در فهرست آثار ملی نیز ثبت شده است.
نویسنده: زهرا آذرنیوش
عکسهای گالری از گوگل مپ؛ عکاسان: میثم سردشتی، آرمین خدری، مسعود بوکانی
