شهر اهر (Ahar) مرکز شهرستان اهر است که در شمال شرق استان آذربایجان شرقی قرار دارد و با بیش از ۱۰۰ هزار و ششصد نفر جمعیت طبق سرشماری سال ۱۳۹۵، به‌عنوان چهارمین شهر پرجمعیت استان شناخته می‌شود.
اهر در مرکز منطقه ارسباران قرار دارد و شاه راه ارتباطی استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل است. این شهرستان از شمال به شهرستان‌های هوراند و کلیبر، از شرق به مشگین شهر، از غرب به شهرستان ورزقان و از جنوب به شهرستان هریس محدود می‌شود.
علاوه بر رودخانه‌ی کیچیک چای که از وسط شهر عبور کرده و آن را به دو بخش شرقی و غربی تقسیم می‌کند، رودخانه‌های اهرچای از جنوب و علیرضاچای و رنگول‌چای از غرب اهر می‌گذرند. این شهر که در ارتفاع ۱۳۶۰ متری از سطح دریا قرار گرفته، از شمال شرق، جنوب و جنوب شرقی به‌ترتیب با کوه‌های شیور، بزکش و قاشقاداغ احاطه شده است.
اهر، شهری تاریخی است و بقایایی از دوران پیش از اسلام و ساسانیان در این منطقه پیدا شده و نه‌تنها قلمرو بابک خرم‌دین بوده است؛ بلکه به‌عنوان پایتخت سلسله پیشتکینیان و استراحتگاه تابستانی مغول‌ها نیز شناخته می‌شود. وجود مقبره شیخ شهاب‌الدین در این شهر نیز خود از اهمیت اهر در دوران صفویه حکایت دارد. این منطقه یکی از کانون‌های جنبش مشروطه ایران نیز بوده است.
آب و هوای اهر
اهر یکی از خوش آب و هواترین شهرهای آذربایجان شرقی به شمار می‌رود و این امر را مرهون طبیعت بکر و زیبا، کوه‌ها، دشت‌ها و جنگل‌هایش است. تغییرات آب و هوایی اهر به‌گونه‌ای است که بیشینه دمای آن در فصل تابستان به ۳۴ درجه بالای صفر و کمینه آن در فصل زمستان به ۲۷ درجه سانتی‌گراد زیر صفر می‌رسد. به این ترتیب، اهر زمستان‌هایی سرد و برفی و تابستان‌هایی معتدل و خنک دارد و بهترین زمان سفر به اهر را می‌توان اواخر بهار و تابستان دانست.
دیدنی های اهر
اهر را دروازه بهشت منطقه ارسباران می‌دانند؛ امری که نویدبخش جاذبه‌های طبیعی و دیدنی زیادی است که در کنار دیدنی‌های تاریخی، مجموعه‌ی کاملی برای گردشگری و تفریح محسوب می‌شود. از معروف ترین جاهای دیدنی اهر می‌توان به قلعه بابک، جنگل‌های ارسباران، سد ستارخان اهر، خانه دکتر قاسم اهری و... اشاره کرد که در ادامه بیشتر به آنها می‌پردازیم.
جاذبه های تاریخی و فرهنگی اهر
جاذبه‌های تاریخی و فرنگی متعددی در اهر وجود دارد که بهتر است از آنها غافل نشوید. قلعه بابک در ارتفاع حدودا ۲۶۰۰ متر بالاتر از سطح دریا به طور قطع یکی از جاذبه های تاریخی مهم در نزدیکی اهر است که در ۱۳ کیلومتری کلیبر و ۷۴ کیلومتری اهر قرار دارد. این قلعه درگذشته محل استقرار و سنگر دفاعی بابک خرم‌دین، سردار ایرانی در مقابل تهاجم اعراب بوده است و از مقاومت ۲۲ ساله آنها در برابر لشکريان عرب حکایت دارد. قلعه پشتاب (پشتو) با ۲۲۰ پله سنگی دست‌تراش که قدمتش به دوران ساسانیان و اشکانیان می‌رسد نیز برای بسیاری از گردشگران از جذابیت بالایی برخوردار است.
آرامگاه شیخ شهاب‌الدین اهری متعلق به عصر صفویه در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است و اکنون به عنوان تنها موزه ادب و عرفان ایران فعالیت می‌کند. در سراسر دیوار مسجد آن می‌توان دست‌خط‌هایی را دید که برخی از آنها به شیخ بهایی، شاه عباس سوم و ابوالقاسم نباتی تعلق دارند.
بازار اهر که بعد از تبریز، دومین بازار قدیمی و سرپوشیده استان آذربایجان شرقی به حساب می‌آید، در دو طبقه با گنبدهای آجری و تزییناتی زیبا ساخته شده است. مسجد جامع اهر نیز از دیگر آثار تاریخی ثبت ملی ایران است که ۲۱ گنبد دارد و در دوره‌های مختلف به تعداد آنها افزوده شده است. کاروانسرای عظیم شاه عباسی نیز دیگر اثر ملی تاریخی است که یک کاروانسرای کوهستانی است و طراحی آن مطابق با زمستان‌های سخت و پربرف انجام شده است؛ همه این آثار از جاذبه‌های مهم و معروف اهر هستند که بازدید از آنها می‌تواند راهی عالی برای آشنایی هر چه بیشتر با این مرزوبوم باشد.
جاذبه های طبیعی اهر
اهر از شهرهای سرسبز استان و بزرگ‌ترین شهر منطقه ارسباران محسوب می‌شود. جنگل‌های ارسباران که بخشی از آن از سوی یونسکو به‌عنوان زیست کره معرفی شده، به خاطر اختلاف ارتفاع زیاد، آب و هوا و اقلیم‌های متنوعی دارد و به‌لطف داشتن چشم‌اندازهای بکر و وسیع و تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری، گزینه‌ای عالی برای بازدید است.
منطقه حفاظت شده یاری قاری نیز یکی دیگر از دیدنی‌های جذاب اهر برای علاقه‌مندان به طبیعت به شمار می‌رود. علاوه بر این، در شرق اهر سه تالاب به نام تالاب یوسفلو، تالاب دیب سیز و تالاب قوچ گلی هم وجود دارد که هر یک جذابیت‌های خاص خود را دارند. تالاب دیب‌سیز با ساخت دیواره‌ای خاکی، به سد قشلاق شاهوردی تبدیل شده است؛ تالاب قوچ گلی در ارتفاعات قوشاداغ قرار دارد و تالاب دائمی یوسفلو زیستگاه پرندگان مهاجر آبزی است.
اگر هم گذرتان به جاده‌ی تبریز-اهر افتاد، می‌توانید شاهد کوه‌های رنگی آلاداغلار نیز باشید. این پدیده جذاب زمین‌شناسی یکی از دیدنی‌ترین نقاط ایران برای علاقمندان به ژئوتوریسم است و زبان از توصیف زیبایی آن قاصر است.
سوغات اهر
یکی از سوغاتی‌های خوشمزه و معروف اهر که به‌عنوان آثار ملی ناملموس ایران نیز ثبت شده است، نان «یتی قات» نام دارد که هم کام گردشگران را شیرین می‌کند و هم یادگاری لذیذی از این شهر محسوب می‌شود. نان یوخا، سیب قره اهر، عسل ناب و طبیعی، جاجیم و گلیم، صنایع چوبی و سازهای موسیقی نیز از دیگر سوغاتی‌های این دیار هستند که گردشگران با خرید آنها می‌توانند به اقتصاد محلی کمک شایانی کنند. ورنی، صنایع دستی منحصربه‌فرد اهر با قدمتی بیش از سه قرن را هم فراموش نکنید که به دست دختران عشایری و روستایی بافته می‌شود.
غذاهای محلی اهر
سوغان سوی، غذای محلی اهر است که با پیاز، روغن، رشته، تخم‌مرغ و آب تهیه می‌شود. اَریشته، یکی دیگر از غذاهای این منطقه است که پس از تهیه‌ی رشته به‌صورت دستی و خشک کردن آن، رشته‌ها را کمی تفت می‌دهند تا رنگ قهوه‌ای پیدا کند و از آن در غذاهای مختلف مثل رشته شیله سی، رشته پلو، شوربا و... استفاده می‌کنند. آبگوشت سنتی اهر (اهر پيتی سی) نیز از دیگر غذاهای پرطرفدار این شهر است که با موادی همچون گوشت گوسفند، سيب‌زمينی، رب گوجه‌فرنگی، لپه، پياز، ليمو عمانی تهیه می‌شود.
اقامت در اهر
در صورتی که به اهر سفر کرده‌اید و در جستجوی هتل های اهر هستید، در حال حاضر تنها واحد اقامتی در این شهر، هتل رضوی است. علاوه بر این می‌توانید سوئیت و ویلا اجاره کنید و شبی به‌یادماندنی را در شهر بگذرانید.
علاوه بر این، با فواصلی اندک از شهر، اقامتگاه های بومگردی متعددی دایر شده‌اند که در محدوده شهرستان‌های تبریز و کلیبر قرار دارند. در صورتی‌که از طرفداران اقامت در اقامتگاه های بوم گردی هستید، می‌توانید پس از گشت و گذار در شهر، یکی از این واحد‌ها را برای شب‌مانی در نظر بگیرید و با طی مسافتی خارج از شهر، شبی خاطره‌انگیز را در سکوت روستاهای منطقه و در میان مردم بومی سپری کنید.
رستوران های اهر
بی‌شک بخشی از سفر به صرف غذا می‌گذرد. رستوران های اهر لذت این بخش از سفر را برای شما دوچندان می‌کنند. از معروف‌ترین رستوران‌ها و غذاخوری های اهر می‌توان رستوران عظیم پور، پیتزا و دونر سهند، رستوران باغچه سبز در جاده اهر-مشگین شهر، رستوران رستم زاده و... را نام برد که می‌توانید یک وعده غذای عالی در آنها نوش جان کنید و با انرژی مضاعف به راه خود ادامه دهید.
آداب و رسوم اهر
سنت‌های رایج در این شهر، ریشه در تاریخ و فرهنگ پرفراز و نشیب منطقه دارد که امروزه متاسفانه بسیاری از آنها به دست فراموشی سپرده شده‌اند. یکی از آداب و رسوم مردم اهر که هنوز برخی به آن پایبندند، متعلق به ماه رمضان است که از چند روز قبل از این ماه مبارک آغاز می‌شود و مردم با رسم پيشواز (قاباخلاما) به استقبال این ماه می‌روند. علاوه بر این، اقوام و دوستان و آشنايان در ماه رمضان با حضور در منزل خانواده‌‌های داغداری كه بستگان خود را از دست داده‌اند، با آنها ابراز همدردی می‌کنند. افطاری دادن خانواده عروس به خانواده داماد و متعاقبا افطاری خانواده داماد به عروس نیز از دیگر رسوم این منطقه محسوب می‌شود.
سفر به اهر
اهر در شمال‌شرق تبریز قرار دارد و برای سفر هوایی به اهر باید به تبریز پرواز کنید و سپس با سواری بین شهری یا اتوبوس خود را به این شهر برسانید. همچنین تورهای مسافرتی نیز همواره یکی از گزینه‌های در دسترس شما برای سفر هستند. با انتخاب تورهای تبریز یا تورهای ارسباران می‌توانید راهی این منطقه خوش آب‌وهوا شوید.
اگر از سفر با قطار لذت می‌برید و به‌عنوان گزینه‌ای اقتصادی و بی‌دردسر به آن نگاه می‌کنید، باید بدانید که اهر هیچ ایستگاه قطاری ندارد؛ در نتیجه برای سفر با قطار به اهر باید از شهر محل سکونت خود در سفری ریلی راهی تبریز شوید و از آنجا فاصله تبریز تا اهر را که حدود ۱۴۰ کیلومتر است، با سواری بین شهری یا اتوبوس طی کنید.
برای اینکه با اتوبوس به اهر سفر کنید، باید با پایانه مسافربری شهر خود تماس بگیرید و از وجود اتوبوس به مقصد اهر مطلع شوید و در صورت نبود اتوبوس، ابتدا به تبریز و از آنجا با اتوبوس یا سواری به اهر بروید. اگر می‌خواهید از تهران با اتوبوس راهی اهر شوید، می‌توانید به‌راحتی به ترمینال غرب مراجعه کرده و مستقیما به اهر سفر کنید.
در صورتی که سفر با خودروی شخصی ایدئال شماست و آن را بهترین روش سفر می‌دانید، می‌توانید از تهران، مسیر کرج، تاکستان، ابهر، زنجان، آزادراه زنجان-تبریز و ورزقان را در پیش بگیرید تا در نهایت وارد اهر شوید. فاصله تهران تا اهر حدود ۷۲۰ کیلومتر است که تقریبا هشت ساعت طول می‌کشد؛ اما اگر ساکن تهران نیستید و می‌خواهید از شهری مثل سنندج در غرب ایران، این سفر مهیج را تجربه کنید، با طی مسیر سقز، بوکان، میاندوآب، بناب، سردرود و ورزقان، به اهر خواهید رسید.
چنانچه در بندرعباس زندگی می‌کنید و دوست دارید از جنوب کشور سفری به شهرهای شمال غربی داشته باشید، راهی طولانی در پیش دارید که از مسیر سیرجان-بندرعباس آغاز می‌شود و در ادامه با عبور از آزادراه امیرکبیر به‌سمت قم، زنجان و ورزقان و پیمودن حدودا ۱۹۰۰ کیلومتر مسافت، می‌توانید سفری خاطره‌انگیز به اهر داشته باشید.
فاصله شهری مثل بیرجند در شرق کشور تا اهر حدود ۱۷۰۰ کیلومتر است که شامل گذر از شهرهای طبس، خور، کاشان، قم، زنجان و ورزقان شده و سرانجام به اهر منتهی می‌شود.
