تبدیل نخستین سکونت‌گاه بشر در شیراز به چراگاه دام

تپه پوستچی شیراز که به گفته باستان‌شناسان نخستین محل زندگی بشر در دشت شیراز است و آثار کشف شده از آن، قدمت این شهر را تا بیش از هفت هزار سال افزایش داده است، این روزها به محل چرای دام و گوسفندان تبدیل شده است.

شهر تاریخی و فرهنگی شیراز از فراز و فرودهای زیادی به طول تاریخ گذر کرده تا به‌شکل و شمایل کنونی رسیده است و قطعا کشفیات مختلف در طول تاریخ قدمت این شهر را بیشتر و بیشتر کرده تا اینکه در آخرین کاوش‌ها در تپه پوستچی ، قدمت شیراز به بیش از هفت هزار سال افزایش پیدا کرد.

تپه باستانی پوستچی اکنون به سند تاریخی و شناسنامه شیراز باستان تبدیل شده است و بدون شک کشفیات تازه تاریخی در این منطقه پنجره‌ای به سوی واقعیت زندگی مردم شیراز در گذشته خواهد گشود و سرمایه باارزشی را برای آیندگان برجای می‌گذارد.

تپه پوستچی چهارم اردیبهشت ماه ۱۳۹۵ با شماره ۳۱۴۶۳ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

قدمت هفت هزار ساله تپه پوستچی برای شهر شیراز اهمیت زیادی دارد زیرا با این هویتی که شیراز پیدا کرده به‌عنوان یکی از قدیمی‌ترین کانون‌های تمدن در دنیا مطرح است.

تاریخ باستانی که زیر ساخت و سازها گم شد

بر اساس اولین کاوش‌های اردیبهشت سال ۹۵ در تپه پوستچی قدمت این شهر ۷ هزار سال تخمین زده شد. به گفته کارشناسان امر بسیاری از قسمت‌های این محوطه باستانی که زیر ساخت و سازهای مسکونی منطقه نرفته هنوز کاووش نشده است. هرساله یکبار بر اساس درخواست دانشگاه هنر شیراز که این محوطه برای کاوش‌های آموزشی و باستان‌شناسی در اختیار این نهاد است مجوز کاوش‌باستان‌شناسی توسط پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور صادر می‌شود.

رها سازی این منطقه به حال خود و حتی نبود یک کیوسک نگهبانی و حصار باعث شده که این محل به محوطه‌ای برای چرای دام تبدیل شود.

مشاهدات میدانی و اظهارات اهالی این منطقه گواه این موضوع است که هرروزه گله‌های گوسفندان برای چرا به این منطقه آورده می‌شوند؛ آنچه که می‌تواند به شناسنامه کهن و تاریخی شیراز که اکنون در این منطقه مدفون شده است خسارات جبران ناپذیری وارد کند.

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان فارس در این خصوص گفت:

تفاهم‌نامه‌ای بین دانشگاه هنر شیراز، پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و اداره کل میراث فرهنگی استان منعقد شده است مبنی بر اینکه کاوش‌های باستانی در منطقه پوستچی انجام شود.

سید مؤید محسن‌نژاد افزود:

بر اساس کاوش‌های انجام شده در تپه پوستچی قدمت این محل به‌عنوان سایت تاریخی مشخص شده است که بر اساس آن قدمت شیراز بیشتر مشخص می‌شود.  بر اساس تفاهم نامه منعقد شده سایت پوستچی جهت اقدامات پژوهشی باستان‌شناسی تحویل دانشگاه هنر شده است. دانشجوهای باستان‌شناسی نیازمند کاوش و آشنایی با روش‌های جدید این علم هستند و این قشر باید با روش‌های باستان‌شناسی و هیئت‌های کاوش آشنا شوند.

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان فارس اظهار داشت:

نتیجه تفاهم نامه تپه پوستچی به یکسری کاوش‌ها منجر شده که آموزشی است و ۲ هدف را شامل تخمین قدمت منطقه و آشنایی دانشجویان با علم کاووشگری شامل می‌شود.

ساخت و سازهای حریم و عرصه تپه

وی در ادامه با اشاره به تپه پوستچی گفت:

 مانند بسیاری از مناطق باستانی کشور در منطقه پوستچی نیز براثر عدم آگاهی مجوزهایی برای ساخت‌وساز در حریم یا عرصه این میراث تاریخی صادر شده است.

محسن‌نژاد با تاکید بر اینکه اکنون دیگر نمی‌توان دنبال مقصر برای این وضعیت بود، ادامه داد:

منطقه پوستچی آثار مهم باستانی را در بر می‌گیرد و باید حفاظت شود.

وی با تاکید بر انجام اقدامات لازم برای حفظ میراث تاریخی این منطقه، گفت:

هر نوع اقدامی که از نظر قانون باستان‌شناسی برای میراث محوطه تاریخی پوستچی لازم بوده تا میراث ارزشمند این محل از گزند تخریب و فرسایش نگهداری شود انجام شده است.

ساخت‌وساز آگاهانه بر بستر تاریخ

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی استان فارس در پاسخ به سوالی در خصوص اینکه آیا ممکن است بعضی ساخت و سازهای این منطقه از جمله بلوارهای رحمت و پاسارگاد و خیابان صفائی روی مناطق تاریخی و باستانی این محدوده انجام شده باشد،گفت:

این احتمال وجود دارد که مناطق مسکونی جنوب تپه پوستچی و سایر نقاط روی سایت تاریخی ایجاد شده باشد.

وی تاکید کرد:

هدف میراث فرهنگی حفظ آثار تاریخی است اما توان این سازمان برای تامین بودجه‌های لازم برای حفاظت،مرمت و تملک حریم میراث تاریخی کافی نیست و انجام همه این اقدامات نه‌تنها توسط یک اداره کل میراث فرهنگی بلکه توسط یک وزارتخانه هم میسر نیست و باید همه ارگان‌ها برای این هدف تلاش کنند.