بی‌توجهی ادامه‌دار به گردشگری معلولان؛ زیرساخت‌ها برای گردشگری معلولان فراهم نیست

بر اساس آمار، بیش از ۹ میلیون نفر معلول در کشور وجود دارد. این جمعیت میلیونی معلولان سال‌ها است که با چالش‌های متعددی جهت استفاده از خدمات گردشگری مواجه هستند. برای مثال، نبود سطح شیب‌دار در ورودی بسیاری از موزه‌ها و اماکن گردشگری کشور، بهره‌مند نبود اقامتگاه‌های بین‌راهی و بوم‌گردی‌ها از سطح شیب‌دار و سرویس بهداشتی فرنگی و غیره، همه و همه موجب شده است که افراد توان‌یاب در ایران از امکان دریافت خدمات گردشگری بی‌بهره یا لا‌اقل کم‌بهره بمانند.

در خصوص تسهیل گردشگری معلولان و افراد کم‌توان در دولت سیزدهم، صحبت‌های زیادی مطرح شده است. وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی وعده‌هایی برای فراهم کردن تسهیلات لازم برای این قشر مطرح کرده و معاون گردشگری وزارت‌خانه نیز در صحبت‌های خود به این موضوع توجه داشته است. با وجود آشنا بودن بدنه وزاتخانه به مشکلات معلولان در حوزه گردشگری، همچنان زیرساخت‌های لازم برای گردشگری معلولان در کشور فراهم نیست.

این در حالی است که امروز در سراسر جهان، تمهیدات ویژه‌ای برای ارائه خدمات مناسب و نوین در زمینه گردشگری معلولان ارائه شده که راه‌اندازی پارک آبی ویژه معلولان در آمریکا یکی از صدها نمونه مختلف خدمات گردشگری قابل ارائه به افراد توان‌یاب است.

لزوم توجه به گردشگری مشارکتی

برای تسهیل گردشگری معلولان و ارائه خدمات پایدار در حوزه گردشگری راهکارهای زیادی وجود دارد که تاکنون هیچ‌یک از دولت‌ها به آن‌ها توجه ویژه نداشته‌اند.

محمدرضا محبوب‌فر، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کند چه اقداماتی باید صورت گیرد تا معلولان و کم‌توانان نیز بتوانند از فواید گردشگری بهره‌مند شوند، به خبرنگار کجارو گفت:

شکست فضای موجود در حوزه تسهیل گردشگری معلولان بسیار آسان است. در بحث گردشگری موضوعی تحت عنوان گردشگری مشارکتی وجود دارد. گردشگری مشارکتی به این معنا است که تمام اقشار جامعه اعم از زن، مرد، کودک و همه آحاد جامعه حتی افرادی که معلولیت و نواقص جسمی دارند حق استفاده از گردشگری را دارند؛ یعنی زیرساخت‌های حوزه گردشگری باید به‌گونه‌ای در نظر گرفته شود که پاسخگوی همه اقشار جامعه باشد.

وی ضمن اشاره به ضعف‌های زیرساختی در مدیریت شهری برای خدمت‌دهی به معلولان افزود:

به‌طور مشخص درباره معلولان باید بگویم همین الان در نقاط شهری زیرساخت‌های بسیار نامناسبی را برای عبور و مرور و تردد معلولان داریم و به همین دلیل راحتی معلولان در فضای شهری فراهم نیست. این مسئله در حوزه گردشگری نیز تسری پیدا کرده است؛ یعنی الان در حوزه گردشگری بستر و زمینه‌ها از نظر تاسیسات و زیرساخت‌های گردشگری که منجر به آسایش و راحتی اقشار مختلف جامعه شود وجود ندارد. در واقع، وضعیت به‌گونه‌ای است که در هتل‌های سطح کشور به حوزه معلولان کم‌توجهی می‌شود و رفتار و برخورد مناسبی با معلولان را شاهد نیستیم و زیرساخت‌ها نیز با نیازهای معلولان متناسب‌سازی نشده است.

اهمیت مشارکت وزارت‌خانه با تشکل‌های معلولان

جای تردیدی نیست که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مکلف است زیرساخت‌های مورد نیاز معلولان را مانند سایر اقشار برای گردشگری پایدار فراهم کند. با این وجود، تاکنون اقدامی عملی و موثر برای تحقق خواست‌های به حق معلولان در حوزه گردشگری صورت نگرفته است.

محبوب‌فر، عضو انجمن علمی گردشگری ایران در خصوص آنچه که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی برای تامین خواست‌ها به حق معلولان در زمینه گردشگری باید در دستور کار قرار دهد به کجارو گفت:

وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید در زمینه گردشگری معلولان از شعار دادن و حرف زدن دست بردارد و به سوی تعامل با تشکل‌های غیردولتی فعال در زمینه معلولان حرکت کند. به نظرم اساس گردشگری معلولان باید بر اساس نظرات تشکل‌ها و انجمن‌های خصوصی مرتبط با معلولان باشد.

وی افزود:

تا زمانی که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خود را تافته و جدابافته دانسته و حاضر به مشارکت با تشکل‌های حوزه معلولان نیست، فقط شاهد آن خواهیم بود که صرفا تشکل‌ها صحبت می‌کنند و مسئولان عمل نمی‌کنند. معتقدم یک بار برای همیشه مسئولان وزارت‌خانه باید پای صحبت‌های معلولان (در حوزه گردشگری) نشسته و نظرات تشکل‌های معلولان را جویا شوند. وزارت‌خانه می‌تواند با مشورت با نمایندگان این تشکل‌ها به مناسب‌سازی فضاهای گردشگری و همچنین توسعه گردشگری مشارکت به‌ویژه در حوزه معلولان اقدام کند.

اهمیت توجه به گردشگری پایدار

در شرایطی که بسیاری از نقاط کشور با مشکلات متعدد در زمینه تامین آب مواجه هستند، توجه به صنایع پاک به‌خصوص گردشگری می‌تواند کلید عبور از شرایط سخت امروز باشد. طبیعتا با توجه به جمعیت بالای معلولان، کم‌توانان و سامندان در کشور ارائه خدمات گردشگری به این قشر می‌تواند درآمدهای زیادی ایجاد کرده و در عین حال مشکلات زیست محیطی نیز ایجاد نکند.

محبوب‌فر، کارشناس ارشد برنامه‌ریزی گردشگری ضمن اشاره به چالش‌های امروز کشور و راهگشا بودن گردشگری برای حل بسیاری از مشکلات ابراز داشت:

اختلافی که در حوزه فولاد و فلزات اتفاق افتاد گویای آن است که درآمد این کارخانه و صنعت عظیم کشور که یک سوم حجم صنایع عظیم است هرز رفته است و در اختیار افراد و نهادها و سازمان‌های مختلف قرار گرفته است. به نظرم این پول‌ها باید حساب و کتاب داشته باشند و برای ساخت‌وساز واقعی کشور از جمله در حوزه معلولان برای متناسب‌سازی فضاهای شهری و زیرساخت‌های گردشگری مورد استفاده قرار گیرد.

وی ادامه در خاتمه ضمن اشاره به بحران آب در کشور و نقش موثر صنعت گردشگری به خبرنگار کجارو گفت:

از آنجایی که امروز با بحران آب نیز مواجه هستیم و این مسئله به ابر بحران در کشور تبدیل شده است، بنابراین به نظرم الان زمان آن است که به‌سمت صنایع پاک و بدون نیاز به مصرف زیاد آب حرکت کنیم و این امر می‌تواند حالت پایداری به سرزمین دهد. یکی از این صنایع پاک همین بحث گردشگری است. در شرایط امروز کشور گردشگری بسیار به کار می‌آید؛ اما به نظرم اجرای گردشگری باید حتما با زمینه‌های مشارکتی باشد و اقشار مختلف شهروندی از جمله معلولان را شامل شود.

رسانه کجارو در راستای رسالت رسانه‌ای خود آماده پذیرش نکات و پاسخ‌های احتمالی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است. باید دید برنامه‌های دولت و وزارت‌خانه مرتبط برای حل مشکلات و چالش های جمعیت میلیونی معلولان در حوزه گردشگری چیست و آیا زیرساخت های لازم برای گردشگری افراد کم‌‌توان تامین می‌شود یا در روی همان پاشنه قبلی خواهد چرخید.