هواپیماها زمین‌گیر شدند؛ بلیط هواپیما دوباره گران می‌شود!

افزایش قیمت بلیط هواپیما توسط ایرلاین‌های داخلی یکی از داغ‌ترین بحث‌های حوزه حمل و نقل و حتی گردشگری در سال‌های اخیر بوده است. پس از فروکش کردن بحث فروش دلاری بلیط هواپیما در مسیرهای پروازی داخلی به اتباع خارجی، این روزها بار دیگر موضوع افزایش قیمت بلیط هواپیما در لیست اخبار قرار گرفته است.

در تازه‌ترین اظهارنظر معاون وزیر راه وشهرسازی اعلام کرده که ایرلاین‌ها درخواست افزایش قیمت بلیط هواپیما با توجه به افزایش هزینه‌ها را داده‌اند که این درخواست در شورای عالی هواپیمایی در حال بررسی است. بالا بودن هزینه‌های جاری و مستهلک شدن ناوگان هوایی علت درخواست مدیران ایرلاین‌ها عنوان شده است و ظاهرا برخی ایرلاین‌ها به عمد هواپیماهای خود را زمین‌گیر کرده‌اند.

نگاهی به وضعیت موجود مشخص می‌کند که زمینه‌سازی برای افزایش نرخ بلیط هواپیما شروع شده و احتمالا بار دیگر در هفته‌های آینده باید شاهد اوج‌گیری قیمت بلیط هواپیما در مسیرهای پروازی داخلی باشیم. این در حالی است که طبق گفته نایب‌رئیس کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، در چند ماه اخیر بلیط برخی مسیرهای پروازی حتی تا ۱۰۰ درصد نیز رشد داشته است.

بررسی افزایش نرخ بلیط در شورای عالی

 محمد محمدی‌بخش، معاون وزیر راه و شهرسازی دوم شهریور ماه اعلام کرد که در شورای عالی هواپیمایی افزایش نرخ بلیط بررسی می‌شود.

معاون وزیر راه و شهرسازی در این خصوص ابراز داشت:

 ایرلاین‌ها درخواست افزایش قیمت بلیط هواپیما را با توجه به افزایش هزینه‌ها داده‌اند که این درخواست در شورای عالی هواپیمایی در حال بررسی است و بعد از تصویب اعلام می‌شود؛ اما افزایش ۳۰ درصدی تایید نمی‌شود. همچنین با شرکت‌های هواپیمایی که پذیرایی را انجام ندهند، برخورد می‌کنیم.

معاون وزیر راه وشهرسازی همچنین ضمن تایید برخی نرخ‌های نجومی فروش بلیط هواپیما به عراق افزود:

در پروازهای اربعین شرکت‌های هواپیمایی عراقی درخواست برای انجام پرواز کرده‌اند و از تمامی ظرفیت‌های ایرلاین‌ها استفاده خواهیم کرد؛ اما مردم بدانند هوای فرودگاه نجف بسیار گرم است و شرایط آب وهوایی و حجم زیاد پروازها هم باید در نظر بگیرند. نرخ بلیط نجف ۶ میلیون تومان و برای مشهد به نجف هم هفت میلیون و ۸۰۰ هزار تومان است و مردم باید از سایت‌های شرکت‌های هواپیمایی خریداری کنند.

نامعادله کیفیت و قیمت

در شرایطی که مردم کشور به سبب تحریم‌ها تحت فشار اقتصادی قرار دارند، خطوط هوایی نیز با افزایش هزینه‌های جاری مواجه شده‌اند. این وضعیت باعث شده که از سویی مردم توان پرداخت هزینه‌های اضافی برای خرید بلیط هواپیما را نداشته باشند و از سوی دیگر ایرلاین‌ها تداوم قیمت‌های فعلی بلیط را برنتابند.

دکتر اسرافیل شفیع‌‌زاده، فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری از اسپانیا و عضو جامعه تورگردانان ایران در پاسخ به این پرسش که در شرایطی فعلی برای تامین توامان خواست مردم و گردانندگان خطوط هوایی چه اقدامی باید صورت گیرد به خبرنگار کجارو گفت:

اینکه شرکت‌های هواپیمایی به‌دلایل مختلف تحت فشار هستند را باید در نظر داشت. توجه داشته باشید که مقوله تحریم‌ها بحث تامین قطعات را با مشکل مواجه می‌کند و هزینه‌های شرکت‌های هواپیمایی را بالا می‌برد. به نظرم اگر شرکت‌های هواپیمایی اطلاعاتی در این رابطه ارائه می‌کنند که هزینه‌های آن‌ها بالا است، قرین به حقیقت است. اگر از زاویه دید شرکت‌های هواپیمایی به موضوع نگاه کنیم می‌بینیم حقیقتا با این مشکلات مواجه هستند.

وی افزود:

 از سوی دیگر مردم نیز به‌دلیل تورم بالا در فشار به مراتب بیشتری قرار دارند. اینجا است که بحث مداخله دولت مطرح می‌شود، به هر حال سیاست‌های مربوط به تامین سوبسید‌های مورد نیاز برای توسعه ناوگان حمل و نقل یکی از ماموریت‌های دولت بر اساس قانون اساسی است. قانونی اساسی حاکمیت و دولت را مکلف می‌کند که سیاست‌ها را به‌نوعی پیگیری کنند که مردم به حقوق مسلم خود دسترسی پیدا کنند.

خروج حمل و نقل هوایی از سبد قشر متوسط

با توجه به افزایش بهای بلیط هواپیما بیم آن می‌رود که این خدمت از سبد خرید خانوارهای متوسط خارج شود؛ بنابراین اختصاص قیمت‌های مناسبی که عملا قابلیت دسترسی و بهره‌برداری مردم را فراهم کند، امری اجتناب‌ناپذیر است.

شفیع‌زاده، عضو جامعه تورگردانان ایران در این خصوص ابراز داشت:

دولت وظیفه دارد در این رابطه هم حمایت از شرکت‌های هواپیمایی را به‌نوعی در دستور کار داشته باشد و هم سیاست‌های حمایتی خود از مصرف‌کنندگان را دنبال کند. ایجاد تعادل بین این دو سیاست کار دشواری است؛ اما بالاخره همان‌گونه که مایحتاج عمومی باید دغدغه دولت باشد، دسترسی مردم به امکانات پروازی و عدالت در این حوزه را نیز باید مد نظر قرار دهند. بحث حمل و نقل هوایی نباید به‌عنوان کالای لوکس تلقی شده و اعطای سوبسید در خصوص آن حذف شود. شاید این یک معادله چند مجهولی باشد که حل آن کار دشواری باشد؛ اما وظیفه دولت‌ها است که در این زمینه رسیدگی کنند و وزارت راه و شهرسازی باید در این زمینه سیاست‌های خود را با هواپیمایی کشوری همساز کند. همچنین سازمان برنامه و بودجه باید در این رابطه سیاست‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم کند که بخش حمل و نقل کشور در حوزه حمل و نقل هوایی نیز به تعادل برسد.

نبود تعادل در سیاست‌های دولت

اگرچه انتظار می‌رفت ایجاد تعادل بین خواست مردم و نیازهای خطوط هوایی کشور مورد توجه مسئولان امر قرار گیرد؛ اما تاکنون این امر محقق نشده است. شفیع زاده در این خصوص ابراز داشت:

در حال حاضر، نبود تعادل محسوس است؛ یعنی کشمکشی را بین مردم به‌عنوان بهره‌برداران خدمات و ارائه‌کنندگان خدمات هوایی مشاهده می‌کنید. این تضاد منافع شرایط دشواری را به وجود می‌آورد که تجلی آن را در برخی رویدادها همچون سفرهای اخیر برای اربعین به نجف و کربلا می‌بینیم. قیمت‌های بلیط ۶ میلیون تومانی برای سفر به عراق در این روزها در تضاد با دولت مردم‌گرا و ادعاهایی است که در خصوص حمایت از اقشار آسیب‌پذیر مطرح می‌شود.

شفیع‌زاده در خصوص هزینه‌های بالای پروازهای داخلی نیز ابراز داشت:

توجه داشته باشید که استفاده‌کنندگان از پروازهای داخلی لزوما افراد متمولی نیستند و خانواده‌هایی در این پروازها هستند که بر حسب ضرورت‌های مختلف باید مسافرت کنند، وقتی که قیمت‌ها را به سطحی می‌رسانید که اکثریت مردم نمی‌توانند از خدمات پروازی بهره‌برداری کنند، این موضوع باعث متضرر شدن آحاد مردم می‌شود.

دلالی در بازار فروش بلیط هواپیما

یکی از زخم‌های کهنه صنعت هوایی کشور دلالی برخی افراد سودجو در سیستم فروش بلیط‌ها است. شفیع زاده در ادامه سخنانش ضمن اشاره به مسایلی نظیر دلالی در بازار بلیط‌های هواپیما ابراز داشت:

همانگونه که مستحضر هستید دلالی‌های موجود باعث ایجاد بازار سیاه در مواقعی از سال می‌شود. این مشکل به ناسالم بودن فعالیت‌های اقتصادی در حوزه مرتبط با بلیط‌های پروازی مرتبط است و به نظرم برای مقابله با این مسائل باید بحث نظارت و بازرسی را پررنگ‌تر دید. به هر روی نهادهای نظارتی باید به وظایف خود در این رابطه عمل کنند.

عضو جامعه تورگردانان کشور در خاتمه با اشاره به بحث برجام خاطرنشان ساخت:

اگر بحث برجام به نتیجه برسد و هواپیماهای زمین‌گیر شده‌ای که متوقف هستند و تعدادشان به ۱۵۰ می‌رسد قطعات‌شان با رفع تحریم‌ها وارد کشور شود، می‌تواند راهگشا باشد. توجه داشته باشید که تعدادی از هواپیماهایی که در دور اول امضای برجام به ایران آمدند نیز به‌دلیل آنکه قطعاتشان وارد نشده، فعالیت ندارند. وقتی فشار تقاضا وجود دارد و ناوگان هواپیمایی عملا توان پاسخگویی به تقاضای بازار را ندارد در نتیجه قیمت نیز به‌خودی‌خود افزایش پیدا می‌کند. مستحضر هستید که مداخلات دولتی نیز در بسیاری از موارد مشکل‌آفرین است و آن‌طور که آدام اسمیت می‌گوید نقش دولت در حوزه اقتصاد باید به حداقل برسد. اگر مداخله دولت اصولی باشد گاهی ممکن است بازار به تعادل برسد؛ اما برخی از مشکلات بلیط‌های هواپیما نیز مربوط به مداخلات است و این مداخلات وقتی از حد خود می‌گذرد، بحران‌هایی را ایجاد می‌کند.

پس از تمامی اظهارنظرهای موافق و مخالف با افزایش قیمت بلیط هواپیما، باید دید که در نهایت آیا افزایش بلیط هواپیما تنها راه‌حل نجات و نوسازی ناوگان هوایی ایران است و البته این افزایش قیمت‌ها چه تاثیری بر روند سفرها، فروش تورها و گردشگری داخلی خواهد داشت؟

کجارو آماده انتشار تمام اظهارنظرها موافق و مخالف مراجع رسمی درباره «افزایش قیمت بلیط هواپیما» است.