چرا گردشگری ایران از کاهش ارزش ریال منتفع نشد؟

اگرچه تجربه کشورهای دیگر نشان داده که کاهش ارزش پول ملی می‌تواند موجب شکوفایی صنعت گردشگری شود، صنعت توریسم ایران با وجود سقوط آزاد ارزش ریال با رکود مضاعف مواجه شد.

طبق شواهد، زمانی که کشورها با کاهش ارزش پول ملی مواجه شده‌اند، عموما توانسته‌اند در زمینه صنعت گردشگری رشد قابل‌توجهی را تجربه کنند. در واقع تجربه کشورهایی نظیر ترکیه و کوبا که ارزش پول ملی‌شان با افول همراه بوده، نشان داده که در صورت برنامه‌ریزی صحیح می‌توان کاهش ارزش پول ملی را به فرصتی ویژه برای صنعت گردشگری کشور تبدیل کرده و از آن بهره برد؛ اما در ایران با وجود سقوط آزاد ارزش ریال در سه ماهه اخیر، صنعت گردشگری و میزان گردشگران ورودی نه‌تنها رشد نداشت، بلکه با رکودی بی‌سابقه مواجه شده است.

کاهش ۸۰ درصدی سطح اشغال هتل‌ها طبق گفته‌های رئیس جامعه حرفه‌ای هتل‌ها، هتل آپارتمان‌ها و پانسیون‌های استان تهران و لغو تورهای گردشگری ورودی از مبدا كشورهای آلمان، اسپانيا، امريكايی جنوبی، برزيل و استراليا که رييس هيات‌مديره تشكل حرفه‌ای راهنمايان گردشگری از آن سخن گفته، همگی نشانه‌هایی مشخص از رکود صنعت گردشگری در ایران است.

این افول گردشگری در ایران در شرایطی اتفاق می‌افتد که انتظار می‌رفت با کاهش ارزش ریال علاقه گردشگران خارجی برای سفر به ایران افزایش یابد. آنچه که مشخص است، نامعادله صنعت گردشگری ایران تحت‌تاثیر متغیرهای دیگری به‌جز ارزش پول ملی قرار دارد و همین مسئله مانع شکوفایی صنعت گردشگری در کشور شده است.

موانع ورود گردشگر با وجود کاهش ارزش ریال

مجموعه‌ای از عوامل و متغیرها در سه ماهه اخیر موجب شده که کشورمان در این سه ماهه نتواند از فرصت کاهش ارزش ریال به نفع توسعه گردشگری استفاده کند. اگرچه عواملی همچون فراهم نبودن زیرساخت‌های گردشگری و مسئله ایران‌هراسی در این خصوص اثرگذار بوده‌اند، چنین به نظر می‌رسد که مسئله وجود ناآرامی‌ها تاثیر منفی عمیقی داشته است.

صدور هشدار منع سفر به ایران از سوی برخی کشورهای اروپایی ، کانادا و حتی هند و درخواست‌هایی که برای ترک سریع ایران از سوی برخی از کشورها مطرح شد، باعث ایجاد موجی از نگرانی‌ها در میان متقاضیان سفر به ایران شد. در واقع اگرچه ارزش پول ملی در این سه ماهه نوعی سقوط آزاد را تجربه کرده است، صدور هشدار کشورهای فرستنده گردشگر برای سفر به ایران و جو موجود مانع شکل‌گیری موج سفر گردشگران به کشور شده است.

در خصوص تاثیر ناآرامی‌های اخیر بر گردشگری کشور، محمود مادرشاهیان، رئیس هیئت‌ مدیره جامعه حرفه‌ای هتلداران خراسان رضوی بر تاثیر منفی آن بر گردشگری اشاره داشت و گفت:

 رکود در عرصه گردشگری و کاهش ورود مسافر در تمام مناطق گردشگری و شهرهای مقصد گردشگران و مسافران تجربه شد که این روند امری طبیعی است؛ زیرا مردم دوست دارند در سایه امنیت و فراغ بال سفر کنند.

وی تاکید کرد:

گردشگران خارجی به‌شدت از اخبار اغراق شده و فضاهایی که رسانه‌های خارجی از وضعیت داخلی ایران نمایش می‌دهند، تاثیر گرفته و با کوچک‌ترین تنشی از تصمیم خود برای سفر به مقصد ایران منصرف می‌شوند.

با توجه به تاثیر منفی ناآرامی‌ها بر ورود گردشگران به ایران می‌توان گفت تا زمانی که مشکلات در این حوزه مرتفع نشود، نمی‌توان امیدی به بهبود صنعت گردشگری ایران به واسطه کاهش ارزش ریال داشت.

مدل‌ موفق کشور همسایه

دکتر اسرافیل شفیع‌زاده، فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری از اسپانیا، در پاسخ به این پرسش که کشورهای دیگر چه دستاوردی از کاهش ارزش پول ملی خود به دست آوردند، به خبرنگار کجارو گفت:

اگر کشور ترکیه را در نظر بگیرید متوجه می‌شوید که این کشور از کاهش و سقوط ارزش پول ملی خود بهره برده است. افزایش مبادلات تجاری ناشی از توریسم چمدانی یکی از نتایج مثبت کاهش ارزش پول ملی ترکیه بود. به وجود آمدن جریان توریسم چمدانی بین ترکیه و کشورهای همسایه، خصوصا بلغارستان نیز از نتایج بهبود شرایط گردشگری ترکیه به‌دنبال کاهش ارزش لیر بوده است.

شفیع‌زاده در پاسخ به این پرسش که چگونه ترکیه توانسته چالش کاهش ارزش پول ملی را به فرصتی برای بهبود صنعت گردشگری‌اش تبدیل کند، گفت:

این کشور با سرمایه‌گذاری بر صنعت هواپیمایی و نیز با فراهم آوردن زیرساخت‌های لازم برای حمل و نقل، شرایط لازم را فراهم کرده است. در واقع ترکیه با ایجاد فرودگاه بزرگ شهر استانبول در سال‌های اخیر زیرساخت لازم در حوزه گردشگری را ایجاد کرده و ترکیه را به یک هاب بین‌المللی در حوزه گردشگری تبدیل کرده است.

در شرایطی که ایران و ترکیه شرایط مشابهی را در زمینه کاهش ارزش پول ملی داشته‌اند، نتایج و دستاوردهای متفاوتی را رقم زده‌اند. در واقع در شرایطی که ترکیه با ایجاد زیرساخت‌های قوی در حوزه حمل و نقل تبدیل به یک هاب بین‌المللی در حوزه گردشگری شده است، ایران به‌دلیل تنش‌های موجود و نیز به سبب زیرساخت‌های ضعیف گردشگری نتوانسته توفیق مناسبی در عرصه گردشگری به دست آورد.

به نظر شما چه دلایلی باعث شده که ایران نتواند از فرصت ایجاد شده به واسطه کاهش ارزش پول ملی استفاده کرده و پذیرای گردشگران بین‌المللی باشد؟ فکر می‌کنید برای بهبود وضعیت صنعت گردشگری چه اقداماتی باید در دستور کار قرار گیرد؟