حفاری غیرقانونی در کلات نادری صحت ندارد | گنج نادر در کلات نیست!

باوجود شایعات مطرح شده در مورد افزایش حفاری‌های غیرفانونی در کلات نادری، بررسی‌های صورت گرفته توسط خبرنگار کجارو روشن کرد که این شایعات مطرح شده به‌هیچ‌وجه صحت ندارند.

برخی معتقدند کلات نادری در گذشته محل نگهداری از غنایم ارزشمند پادشاه افشاریه بوده است. همین صحبت‌های مطرح‌شده، باعث شده است سارقان میراث فرهنگی کلنگ به دست راهی کلات نادری شوند تا گنج پنهان پادشاه جهان گشای را بیابند. با این همه، آنطور که فرمانده یگان حفاظت استان خراسان رضوی به خبرنگار کجارو ابراز داشته، شایعه وجود گنج نادر شاه در کلات نادری ساختگی است و به‌هیچ‌وجه صحت ندارد؛ حتی تعداد حفاری‌های غیرفانونی در این مدت در کلات نادری با کاهش چشمگیری روبه‌رو بوده است.

کلات نادری کجاست؟

کلات نادری در شمال شرقی استان خراسان رضوی واقع‌شده است؛ مشهد تا کلات نادری حدود ۱۰۵ کیلومتر فاصله دارد و این جاده یکی از پرپیچ‌وخم ترین و زیباترین جاده‌های منطقه به شمار می‌رود.

کلات نادری از شمال به‌وسیله تپه‌ماهورهایی به طول ۱۸۰ کیلومتر با کشور ترکمنستان هم جوار است. کلات نادری از جنوب به کوه هزارمسجد و مشهد، از شرق به سرخس و از غرب به درگز محدود می‌شود. کلات نادری مساحتی برابر با ۳,۵۱۸ کیلومتر مربع دارد و شامل ۱۴۰ آبادی است.

لغت کلات به معنی «آبادی و زیستگاه بر فراز کوه» است و همان طور که از این اسم پیدا است، این شهر در منطقه‌ای خوش آب‌وهوا واقع‌شده است. بخش زیادی از جمعیت کلات نادری به گویش کرمانجی صحبت می‌کنند. محل اصلی سکونت کرمانج های خراسان، در شهرها و روستاهای خراسان شمالی و خراسان رضوی است.

کلات، به سرزمین دژهای نفوذناپذیر شهرت دارد و دلیل انتخاب کلات توسط نادر هم همین ویژگی منحصربه‌فرد آن بوده است.

بر اساس آنچه برخی ذکر کرده‌اند، کاخ خورشید را می‌توان، کاخ و گنجینه گنج‌های نادر دانست. تخت طاووس، الماس کوه نور، الماس دریای نور و گنج‌های حاصل از لشکرکشی او به هندوستان در تاریخ شهره عام است. گفته می‌شود نادر زمانی که هند را فتح کرد، در برابر دریافت کلید گنجینه هندیان پذیرفت که حکمرانی را از حاکم هند نگیرد و او حاکم هند بماند. سپس گنجینه‌ای آن‌چنان ارزشمند با خود به ایران آورد که تا سه سال تمام ایرانیان از پرداخت مالیات معاف شدند.

رد شایعه افزایش حفاری در کلات نادری

در روزهای اخیر، شایعاتی در فضای مجازی در مورد افزایش حفاری‌های غیرفانونی در کلات نادری مطرح شده است.

«مسعود رحمانی»، مدیر روابط عمومی اداره کل میراث ‌فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان رضوی، در پاسخ به این پرسش که آیا شایعات مطرح شده در خصوص افزایش حفاری‌های غیرمجاز در کلات نادری صحت دارد یا خیر، به خبرنگار کجارو گفت:

به هر حال حفاری های غیرمجاز ممکن است که هر جایی انجام شود؛ اما اینکه بگوییم اخیرا به این منظور (کشف گنج نادر شاه) یک چنین اتفاقی افتاده است، باید بگویم یک چنین مسئله‌ای صحت ندارد. اگر هم اتفاقی افتاده و دستگیری انجام شود، اخبار آن را منعکس می‌کنیم؛ با این وجود فرماندهی یگان حفاظت میراث فرهنگی استان می‌تواند اطلاعات موثق‌تری در این رابطه به شما ارائه دهد.

برای بررسی بیشتر موضوع با «سرهنگ‌ محمدعلی مد»یر، فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان خراسان رضوی، تماس گرفتیم. این مقام انتظامی در پاسخ به این پرسش که آیا شایعات مطرح شده در خصوص افزایش حفاری‌‌های مجاز در کلات نادری صحت داشته یا خیر، به خبرنگار کجارو گفت:

خیر (این شایعات) کاملا کذب است. آنجا نگهبان و مامور یگان حفاظت داریم؛ اما اینکه بگوییم حفاری غیرقانونی اصلا صورت نمی‌گیرد هم باید بگویم این‌گونه نیز نیست. همانگونه که مستحضر هستید، حفاری غیرقانونی در کل کشور انجام می‌شود؛ اما در این منطقه چون برخی می‌گویند کلات نادری منتسب به نادر شاه افشار است، فکر می‌کنند که نادر شاه افشار چه اقلامی آورده و در آنجا گذاشته است و حرف حفاری در این منطقه را مطرح می‌کنند.

وی با رد شایعات موجود در خصوص وجود گنج یا اشیای ارزشمند در کلات نادری ادامه داد:

این شایعات در حالی مطرح می‌شود که اصلا وسایل و اقلامی که نادر با خود آورده است در کلات نیستند. افزون بر این اگر هم چیزی وجود داشته بعد از نادر شاه، برادرزاده‌اش هرآنچه را که بوده تاراج کرده و چیزی از آن‌ها باقی نگذاشته است؛ بنابراین اینکه بگوییم چیزی در کلات نادری وجود دارد که حفاری و سرقت شود یک چنین مسئله‌آی وجود ندارد؛ اما اینکه حفاری صورت گرفته، بله ممکن است.

سرهنگ مدیر ضمن اشاره به مسئله حفاری‌های غیرقانونی در سراسر کشور افزود:

به هر حال در تمام کشور حفاری‌های غیرقانونی صورت می‌گیرد و ممکن است گاهی در کلات نادری نیز حفاری صورت گیرد. با این وجود، این شایعه که میزان حفاری‌های غیرقانونی در کلات نادری افزایش داشته است، اساسا یک چنین مسئله‌ای صحت ندارد. حتی باید بگویم در مدت اخیر میزان حفاری‌های قانونی در کلات نادری کاهش چشمگیری نیز داشته است.

فرمانده یگان حفاظت میراث فرهنگی استان خراسان رضوی در خصوص وضعیت و چالش‌های امروز یگان حفاظت میراث فرهنگی در استان خراسان رضوی و کمبود نیرو و لجستیک ابراز داشت:

به‌لحاظ کمبود نیرو و لجستیک باید بگویم کل کشور کمبود نیرو و لجستیک دارد؛ یعنی هم از لحاظ خودرویی و هم از لحاظ نیرویی در تمام کشور با کمبود مواجه هستیم و این مسئله صرفا محدود به استان خراسان رضوی نیست؛ بنابراین کمبود نیرو و لجستیک مسئله‌ای است که در کل کشور وجود دارد.

سرهنگ مدیر در خاتمه ضمن اشاره با برخوردهای قاطع با حفاران غیرقانونی خاطرنشان کرد:

حفاری‌های غیرمجاز گاه انجام می‌شود و اخیرا در جغری (روستایی در خراسان رضوی) دستگیری هفت نفر حفار غیرفانونی را داشتیم که خود را به دفتر مقام معظم رهبری منسوب کرده بودند. چون یکی از آن‌ها روحانی بود به دادگاه ویژه روحانیت فرستادیم و پرونده‌اش هم آنجا مفتوح بوده و دارند رسیدگی می‌کنند؛ با این وجود، باید بگویم که در کلات نادری حفاری غیرمجاز در مدت اخیر به‌شکل گسترده صورت نگرفته است.

نگاهی به بازار داغ شایعات فضای مجازی در خصوص وجود گنج یا اشیای تاریخی در محوطه‌های تاریخی گویای آن است که منتشرکنندگان این شایعات بدون داشتن اطلاعات موثق و علمی با هدف جلب توجه یا کلیک بیشتر، مسائل غیرصحیحی را مطرح می‌کنند که با واقعیات تاریخی و علمی تطابق ندارد. در چنین شرایطی نباید از نظر دور داشت که برای ریشه‌کن کردن حفاری‌های غیرقانونی اختصاص بودجه و نیروی بیشتر و نیز انجام کار فرهنگی و آموزشی باید بیش از پیش طرف توجه مسئولان امر قرار گیرد.

نظر شما در خصوص وضعیت حفاظت از میراث فرهنگی کشور چیست؟ فکر می‌کنید برای آنکه به‌شکل مطلوب‌تری از میراث فرهنگی کشور حفاظت شود و از میزان حفاری‌های غیرمجاز کاسته شود چه اقداماتی باید در دستور کار قرار گیرد؟