آیا ممنوعیت سفر مانع از گسترش شیوع کرونا می‌شود؟

دو کلمه هستند که هیچ کس دوست ندارد در زمان شیوع یک بیماری مسری بشنود و آن هم چیزی نیست جز: سرایت داخلی.

در طی این هفته، ایتالیا تبدیل به مکان شیوع اصلی ویروس کرونا (COVID-۱۹) با بیشترین تعداد مبتلایان در اروپا شده است. تعداد مبتلایان در این کشور با شیب بسیار تندی از ۱۱ به ۳۲۲ نفر رسیده است؛ در حالی که برخی از مبتلایان هیچ ارتباط مستقیمی با مکان اصلی شیوع بیماری در چین نداشته‌اند.

لیگ ملی فوتبال ایتالیا، مسابقات را لغو کرده است و مقام‌های رسمی برای جلوگیری از سرایت‌ به سایر مناطق کشورشان، مانند تصمیم دولت چین برای قرنطینه‌کردن استان هوبی، شهرهای درگیر کرونا را قرنطینه کرده‌اند. متاسفانه سرایت داخلی در ۱۳ کشور دیگر از جمله کره جنوبی و ایران نیز آغاز شده است.

_{شرکت‌کنندگان کارناوال با ماسک‌های محافظتی روی صورتشان در ۲۳ فوریه ۲۰۲۰ (۴ اسفند ۱۳۹۸) در دو روز آخر کارناوال ونیز. این کارناول و همچنین جشن‌های یکشنبه شب به‌علت شیوع گسترده ویروس کرونا در ونیز ایتالیا، کنسل شده است. عکس از مانوئل سیلوستری (MANUEL SILVESTRI)}

تدروس آدانوم گابریاسوس (Tedros Adhanom Ghebreyesus)، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، روز دوشنبه در یک کنفرانس خبری در مورد ویروس کرونا که تاکنون ۸۱,۲۷۹ تن را مبتلا و ۲,۷۷۰ نفر را کشته است، گفت:

افزایش ناگهانی موارد ابتلا در ایتالیا، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری کره، واقعا نگران‌کننده است.

در کره جنوبی، تعداد موارد مبتلایان در هفت روز گذشته، از ۱۰۴ نفر به ۱,۲۰۰ نفر رسیده است. حدود نیمی از موارد ابتلای جدید به یک کلیسا در کلان‌شهر دئگو، چهارمین شهر بزرگ جمهوری کره و یک عضو کلیسای ۶۱ ساله که با عنوان مریض شماره ۳۱ شناخته می‌شود، مرتبط هستند. اما اعلام دقیق منشا اصلی مبتلاشدن او، کماکان مشکل است.

در همین‌حال، در روز چهارشنبه، تعداد قربانیان در ایران به ۱۵ نفر رسید که نشان از شیوعی حیرت‌آور دارد، زیرا آمار اولین مبتلایان رسمی در روز پنجشنبه هفته گذشته اعلام شده بودند. ویروس کرونا تنها دو درصد ار مبتلایان را می‌کشد و این آمار قربانیان نشان می‌دهد که موارد گزارش نشده بیشتری ممکن است در ایران وجود داشته باشند. شیوع این بیماری در کویت، بحرین، عراق و عمان در همسایگی ایران نیز ممکن است آمار مبتلایان را افزایش دهد. سازمان مدیریت جهانی در روز دوشنبه، با اعلام همه‌گیر بودن این بیماری، اعلام کرد که ویروس کرونا این پتانسیل را دارد که تبدیل به یک بیماری همه‌گیر در سطح جهانی (پاندمی) شود و این لحظه، زمانی است که تمام کشورها باید برای آن آماده باشند.

مارک لیپ‌استیچ (Marc Lipsitch)، یک اپیدمیولوژیست یا همه‌گیرشناس در دانشکده بهداشت عمومی تی اچ چان هاروارد، می‌گوید:

سرایت در حال پیشرفت در دیگر کشورها، یک خطر واقعی است و اگر درست مورد شناسایی قرار نگیرد، سبب ابتلای موارد بیشتر خواهد شد.

هم‌اکنون موارد شناسایی‌نشده‌ای که میان مرزها سفر می‌کنند، توجه ویژه‌ای را به‌سمت عملکرد ناموفق اعمال محدودیت‌های سفر و سنجش شیوع بیماری جلب کرده‌اند. برای قرن‌ها مقام‌های رسمی دولت‌ها در جستجوی علایم بیماری در میان مسافران و قرنطینه‌کردن آن‌ها بوده‌اند؛ چه بیماری وبا در دهه ۱۸۰۰ و چه بحران ایبولا در دهه اخیر. اما تاریخ بارها به ما نشان داده است اگر این روش‌های کنترلی به‌طور نامناسب یا به شکلی نامنظم به کار گرفته شوند، جلوگیری از شیوع یک بیماری مسری عفونی بسیار سخت‌تر خواهد بود.

بسته‌شدن مرزها در حین شیوع آنفلونزا در اسپانیا در سال ۱۹۱۸ و ۱۹۱۹ به برخی از روستاهای کشاورزی کمک کرد، اما آن‌ها همچنین مانع دسترسی کشورهایی چون پرتغال به منابع بهداشتی شدند. در همین‌ حین، اولین پخش‌کننده‌های این بیماری که لشکریان جنگ جهانی اول بودند، به‌سادگی از مرزها عبور می‌کردند.

در آن زمان‌ها، مردم به‌ندرت متوجه این مساله می‌شدند که چگونه بیماری در میان جوامع انسانی رشد می‌کند، اما اپیدمیولوژیست‌های امروز جهان ما دریافته‌اند که همان قانون کلی در شیوع‌های مدرن نیز، صادق است:

هر کاری هم که انجام شود، بیماری باز از مرزها عبور خواهد کرد.

هم‌اکنون، در مقابله با ویروس COVID-۱۹، این دانشمندان در حال ساختن ابزاری هستند که می‌توان با آن‌ها به‌طور موثری، نقاط ضعیف را پیش‌بینی کرد و دید آیا تاکتیک‌هایی چون قرنطینه‌کردن شهرها یا محدودیت‌های سفر، واقعا کابردی هستند یا خیر.

آیا قرنطینه ووهان کاربردی بود؟

ویروس‌ها به‌طور ذاتی، مخفی هستند و آن ویروسی که منجر به بیماری کرونا شده نیز از این قاعده مستثنا نیست. شواهد اولیه نشان می‌دهند که حدود پنج روز زمان می‌برد تا ویروس کرونای جدید در موارد ابتلای خفیف و شدید، خودش را نشان دهد، اما همین بیمارها قبل از شروع علایم، می‌توانند بیماری را به فرد دیگری انتقال دهند.

ویروس کرونا بلافاصله نه‌تنها در ریه‌ها بلکه همچنین در مجاری تنفس فوقانی انسان، یعنی بینی و گلو، مستقر می‌شود. مقاله‌ای که روز چهارشنبه گذشته در یک مجله علمی چاپ شد، گزارش می‌دهد که میل طبیعی ویروس کرونای جدید برای ورود به سلول‌های انسانی، ۱۰ تا ۲۰ برابر بیشتر از دیگر  ویروس‌های کرونا است. این ویژگی‌ها به این معنی است که ویروس کرونای جدید بسیار راحت‌تر از طریق یک سرفه یا عطسه منتقل می‌شود و همین مساله توضیح می‌دهد که چرا افراد قبل از نشان دادن علایم کامل بیماری، می‌توانند سبب سرایت به دیگر افراد شوند.

این جزئیات از اهمیت بسیاری برخوردار هستند زیرا آگاهی از اینکه چه زمانی افراد مبتلا واگیردار می‌شوند، به ما نشان می‌دهد که آیا واقعا تغییرات در سیاست سفرها مانند ممنوعیت های حمل‌و‌نقل از چین و غربالگری فرودگاه های بین‌المللی، مانع از انتقال ویروس کرونای جدید از مرزها می‌شوند یا خیر.

متیو چیانزی (Matteo Chinazzi)، یک دانشمند شبکه در دانشگاه نرث ایسترن، راهی برای تشخیص بازدهی ممنوعیت‌های سفر در برابر شیوع ویروس کرونای جدید در داخل و خارج سرزمین چین پیدا کرده است. این پروژه بر قرنطینه ووهان در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰، متمرکز است، زمانی که چین، تحرکات در این شهر ۱۱ میلیون نفری را ممنوع کرد. این مدل با ترکیب دیتاهای جمعیتی با دقت بالا و الگوریتم‌های پیگیری بیماری که با این اپیدمی در حال ظهور، سازگار هستند، نشان می‌دهد که چگونه رفت‌و‌آمدکنندگان داخلی و بین‌المللی، قبل و بعد از این نقطه عطف در شیوع بیماری در گردش بوده‌اند.

چیانزی می‌گوید:

مدل ما مداوما در حال به‌روز شدن و دوباره کالیبره‌شدن با استفاده از اطلاعات جدید و اقدامات به‌روز شده‌ای که دیگر کشورها انجام می‌دهند، است.

نتیجه به ما پیشنهاد یک بازنگری کلی بر ممنوعیت‌های سفر را می‌دهد و تاکنون، قضاوت‌کردن در مورد کاربردی بودن یا نبودن قرنطینه، در هاله‌ای از ابهام است.

در ابتدا باید گفت که قرنطینه شهر ووهان، بسیار دیر انجام شد. مدل، نشان می‌دهد که ویروس کرونای جدید تا ۲۳ ژانویه، روز قرنطینه ووهان، جای پای خودش را در چندین شهر اصلی چین محکم کرده بود. این موضوع یعنی که سرزمین اصلی چین در همان روزها، موارد مبتلا به ویروس کرونا را از طریق دیگر قطب‌های سفر خود، به سراسر جهان صادر کرده بود. این قطب‌ها همان طور که مدل به آن‌ها اشاره می‌کند، شانگهای، پکن، شنزن، گوانجو و کومینگ به‌عنوان منابع اول هستند.

پیش‌بینی‌های آزمایشگاهی ممکن است همچنین به ما توضیح دهند که چرا شیوع در مکان‌های مشخصی چون ژاپن و کره جنوبی، به پیشرفت خود ادامه می‌دهد. قرنطینه ووهان، به‌جای کمتر‌کردن احتمال سرایت، ریسک انتقال ویروس کرونا به این دو کشور که تنها محدودیت‌های جزئی حمل‌و‌نقل با ووهان داشتند را افزایش داد. از ورود مسافران ووهان و استان هوبی، ممانعت به عمل آمد، در حالی که دیگر بازدیدکنندگان از بخش‌های مختلف سرزمین اصلی چین کماکان می‌توانستند وارد این دو کشور شوند.

در مجموع، مدل نشان می‌دهد که قرنطینه ووهان، تنها پیشرفت جهانی این اپیدمی را سه تا پنج روز، به تعویق انداخت. این تعویق‌ها بی‌ارزش نیستند زیرا زمانی ارزشمند برای آماده‌شدن دیگر کشورها و مناطق در سراسر جهان در اختیار آن‌ها قرار دادند. اما بازدهی محدود این تعویق‌ها با درنظرگرفتن دودهه تحقیق روی شیوع بیماری‌های واگیردار، نباید باعث حیرت کسی شود.

نیکول ارت (Nicole Errett)، یک سخنران در دانشکده بهداشت عمومی دانشگاه واشنگتن و دستیار ویژه سابق وزارت بهداشت و خدمات انسانی ایالات متحده آمریکا، می‌گوید:

شواهد زیادی وجود ندارد که نشان بدهد ممنوعیت‌های سفر، کاملا ریسک پخش‌شدن یک بیماری مسری را در درازمدت، از بین می‌برد.

ارت و دو تن از همکارانش در آخرین نسخه مجله مدیریت بحران، با مرور ممنوعیت‌های سفر انجام‌شده در گذشته برای دو بیماری ایبولا و سارس، گزارش داده‌اند که بیشتر آن‌ها، تنها در کوتاه‌مدت، موثر بوده‌اند. تحقیقات مشابهی برای آنفلونزا نیز نشان داد که ممنوعیت‌های سفر، شروع یک اپیدمی را نهایتا یک هفته تا دو ماه به تعویق می‌اندازند، اما شیوع کلی بیماری تنها سه درصد، کاهش می‌یابد.

ممنوعیت‌های سفر بیش از حد و سختگیرانه همچنین می‌توانند سبب شیوع بیماری در میان یک گروه محدود از مردم شود، همان طور که شواهد در کشتی دایموند پرینسس به ما این مساله را نشان داد.

برای دو هفته، کشتی دایموند پرینسس، کشتی کروز بریتانیایی در سواحل ژاپن، قرنطینه شد و حدود ۳۷۰۰ مسافر و خدمه آن در داخل یک مرکز رشد غول‌پیکر ویروس کرونای جدید، زندگی می‌کردند و همین موضوع منجر به این شد که این بیماری به‌طور رسمی با عنوان COVID-۱۹، شناخته شود. آن چیزی که به‌عنوان یک گروه قابل مدیریت متشکل از ۱۰ مبتلا در چهارم فوریه آغاز شد، در نهایت به ۶۰۰ مورد ابتلا در روز چهارشنبه انجامید، روزی که تمام افراد روی کشتی بالاخره توانستند پیاده شوند.

لورنس گاستین (Lawrence Gostin)، یکی از اساتید دانشگاه جورج تاون که همچنین مدیر مرکز همکاری سازمان بهداشت جهانی با اشاره به قانون بهداشت ملی و جهانی می‌گوید:

این یک فاجعه تمام عیار بود. آن چیزی که باید اتفاق می‌افتاد این بود که آن‌ها (تمام مسافران و خدمه) باید از قایق پیاده می‌شدند و در مراکز ایزوله یا قرنطینه درمانی قرار می‌گرفتند.

آیا غربالگری فرودگاه، کمک می‌کند؟

روش‌های تشخیص بیماری افرادی که بین مرزها حرکت می‌کنند، بدون نقص نیستند. برای مثال، دماسنج‌هایی را در نظر بگیرید که در گیت‌های فرودگاهی و پاسگاه‌های بازرسی مرزی، روی پیشانی افراد قرار می‌گیرند. به‌طور میانگین، این دستگاه‌ها تنها ۷۰ درصد در تشخیص تب، موثر عمل می‌کنند و این مساله بدین معنا است که یک فرد از هر چهار نفر تبدار، شناسایی نمی‌شود.

جیمی لوید اسمیت (Jamie Lloyd-Smith)، یک اکولوژیست بیماریهای مسری در UCLA، می‌گوید:

غربالگری مسافران، شبیه یک دیوار دفاعی نیست که بتواند به‌طور کامل، مانع ورود مبتلایان به منطقه‌ای که شما قصد دارید از آن محافظت کنید، بشود.

این مساله به این دلیل نیست که غربالگری، ضعیف انجام می‌شود یا افرادی که مسئول این کار هستند، تنبلی می‌کنند.

_{مردی در کنار پنجره‌ها در فرودگاه بین‌المللی هنگ کنگ در ۱۴ام فوریه، راه میرود. عکس از لام ییک فی (LAM YIK FEI)}

لوی اسمیت و دیگر ریاضیدانان در حال ارزیابی نقاط ضعف و قدرت غربالگری مسافران و تناسب آن با شیوع ویروس کرونا هستند. موضوع آخرین تحقیق آن‌ها از مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۵، چاپ کرده بودند، الهام گرفته شده است. در آن مطالعه، آن‌ها مدلی ساختند که مرتبا عملکرد غربالگری مسافران را در حین شیوع سارس، مرس، آنفلونزا و ایبولا، تخمین می‌زد.

مدل جدید ویروس کرونا در آخرین پروژه آن‌ها، شامل فاکتورهای ساده‌ای چون نرخ خرابی دماسنج‌ها یا اینکه چگونه ویروس به‌سادگی بین مردم حرکت می‌کند، می‌شود. اما این مدل عوامل متغیر دقیق‌تری را نیز در نظر می‌گیرد، عواملی مانند اینکه چگونه بسیاری از افراد ممکن است ویروس را قبل از بروز علایم، منتقل کنند یا اینکه مردم چقدر به‌صورت دقیق، علایم خود را در پرسشنامه‌های غربالگری پخش‌شده در فرودگاه، گزارش می‌کنند.

لوید اسمیت می‌گوید:

در حین شیوع‌های قبلی به ما ثابت شد که افراد همیشه در مورد اعلام علایم خطرناک خود، صادق نیستند. طبق داده‌هایی که ما از گذشته در اختیار داریم، از هر چهار مسافر، تنها یک نفر، علایم خود را به‌صورت دقیق گزارش کرده بود.

مدل آن‌ها با محاسبه تمام این عوامل متغیر، تخمین می‌زند که غربالگری پیشرفته در بهترین حالت، ۵۰ درصد مسافران مبتلای هوایی و در بدترین حالت، ۲۰ درصد آن‌ها را تشخیص می‌دهد، زیرا علایم COVID-۱۹ بسیار نهفته هستند.

لوید اسمیت می‌گوید:

طبق چیزهایی که ما از این ویروس می‌دانیم، حدود نیمی از افراد مبتلا در حین غربالگری، قابل تشخیص نیستند.

نتایج به دقت مرورشده در مجله ای‌لایف (eLife)، نشان می‌دهند که یافته‌های مقدماتی یک گروه تحقیقاتی مجزا در دانشکده بهداشت و طب گرمسیری لندن در مورد غربالگری مسافران هوایی با ویروس کرونا نیز، همین نتیجه را منعکس می‌کند.

ساموئل کلیفورد (Samuel Clifford)، یک اپیدمیولوژیست در مرکز داشنگاهی لندن، در مورد مدل ریاضی بیماری‌های مسری، گفت:

ما احتمالا چیزی حدود ۴۵ درصد مسافران مبتلا را با غربالگری در خروجی فرودگاه‌ها، تشخیص می‌دهیم. از ۵۵ درصد باقی‌مانده که شناسایی نشده‌اند، می‌توانیم چند مورد دیگر را در ورودی فرودگاه‌ها تشخیص دهیم. اما ۴۲ درصد مبتلایان به ویروس کرونا کماکان موفق می‌شوند وارد کشور شوند.

سنگاپور؛ پیشرو در مقابله با کرونا

مدل‌هایی که در بالا ذکر شدند، می‌توانند بیانگر آن چیزی باشند که ممکن است در آینده اتفاق بیفتد، اما در همین حین، شما می‌توانید ایستادگی یک کشور را در مقابل شیوع ویروس کرونا ببینید و آن کشور جایی نیست جز سنگاپور.

سنگاپور، دارای یکی از بهترین سیستم‌های مراقبت از سلامتی با تشکر از بودجه عمومی، هزیه‌های پایین درمان و تعداد بالای پزشکان، پرستاران و دیگر متخصصین حوزه سلامت، در سراسر سیاره است.

این نیروی کار در زمان شیوع یک بیماری مسری به یک نتیجه مطلوب در کل جامعه می‌انجامد، زیرا این مساله به این معنی است که سنگاپور به‌محض ورود مبتلایان به سواحلش، بیماری آن‌ها را تشخیص می‌دهد.

لیپ‌استیچ می‌گوید:

سنگاپور در زمان شیوع سارس، دارای آماری قابل‌توجه از نظر تعداد مبتلایان بود و به نظر می‌رسد این بار هم بتواند در زمینه تشخیص کرونا, عالی عمل کند.

او فکر می‌کند پیگیری وضعیت ویروس کرونا در سنگاپور می‌تواند به ردیابی اینکه چگونه شیوع ممکن است در دیگر کشورها، تکامل یابد، کمک کند؛ به‌خصوص در مناطقی که از سیستم‌های مراقبت از سلامت توسعه‌یافته برخوردار هستند یا مکان‌هایی که بیشترین تعداد مسافران از چین را داشته‌اند.

ایالات متحده آمریکا هر دو جنبه ذکرشده را با توجه به دریافت تعداد مسافران مساوی با سنگاپور از چین، یعنی چیزی حدود سه‌میلیون نفر در سال، دارد.

سنگاپور، طبق مدلسازی مقدماتی در آزمایشگاه لیپ‌استیچ از نظر نظارت بر بیماری در هفته‌های اول شیوع ویروس کرونا، از میان ۱۹۱ کشور، رتبه یکم را به خود اختصاص داده است. تیم او گمان می‌کنند که روش‌های سنگاپور به‌طور ویژه‌ای به موارد ابتلای جدید، حساس هستند و بنابراین می‌توانند به‌عنوان یک استاندارد مقایسه در برابر دیگر سیستم‌های بهداشتی، به کار گرفته شوند.

_{یک اتوبوس در نزدیکی کشتی کروز دایموند پرینسس، جایی که تست ویروس کرونای ده‌ها مسافر، مثبت اعلام شد. ترمینال کشتی کروز دایکوکو پیر (Daikoku Pier) در یوکوهاما، جنوب توکیو، ژاپن، ۱۶ فوریه ۲۰۲۰. عکس از آتیت پراوونگ میتا (ATHIT PERAWONGMETHA)}

هم‌اکنون تیم لیپ‌استیچ با استفاده از سنگاپور به‌عنوان یک پرچمدار استاندارد در تشخیص ویروس کرونا، می‌تواند پیش‌بینی کند که چند مورد از مبتلایان در دیگر کشورها شناسایی نمی‌شوند. دیگر کشورهای نزدیک به سنگاپور با ظرفیت بالا در نظارت بر بیماری مانند آمریکا، ژاپن، تایلند و کشورهای مبتلا در اروپا، طبق مدل لیپ‌استیچ، می‌توانند تنها ۳۸ درصد از موارد مبتلایان که به سفر مربوط می‌شوند را تشخیص بدهند.

مدل‌های لیپ‌استیچ چندین محدودیت هم دارد، مثلا اینکه موارد مبتلا به ویروس کرونا با علایم خفیف یا بدون علایم ممکن است در آن، لحاظ نشوند. علاوه بر این، این مدل‌ها هنوز راه زیادی برای چاپ‌شدن در مجلات بازنگری دارند. اما نتایج آن‌ها، چیزی که دیگر مدل‌ها در مورد طبیعت ناقص محدودیت‌های سفر پیش‌بینی می‌کنند و اینکه این مدل‌ها برای آماده‌سازی در کشورهای در خطری چون آفریقا چه معنایی دارند را منعکس می‌کنند. این مدل نشان می‌دهد که در مقایسه با سنگاپور، ۸۹ درصد موارد مبتلایی که در سفر بوده‌اند ممکن است در کشورهایی با سطح نظارتی پایین بر بیماری‌های مسری، شناسایی نشوند.

وضعیت سنگاپور، یک مثال از معمایی پیچیده نیست. موفقیت این کشور بر تلاش‌های بی‌وقفه مقامات دولتی در غربالگری مرزها و همچنین اندازه کوچک و متراکم جزیره، تکیه دارد. ۵٫۶ میلیون نفر جمعیت سنگاپور در یک منطقه به‌اندازه شارلوت در کارولینای شمالی متمرکز هستند و همین موضوع سبب می‌شود که پیگیری تماس‌های مربوط به هر مورد ابتلا آسان باشد. اما روز پنجشنبه هفته گذشته، محققان در سنگاپور، از جمله یک فرد از وزارت بهداشت گزارش کردند که هشت مورد از ۸۴ مورد ابتلا در این کشور، ممکن است در معرض افراد دیگری که هنوز شناسایی نشده‌اند، قرار گرفته باشند.

اسکات گات لیب (Scott Gottlieb)، عضو هیئت سابق FDA آمریکا و همکار مقیم در موسسه امریکن انترپرایز که فکر می‌کند تحقیقات لیپ‌استیچ در مسیر صحیحی قرار دارد، می‌گوید:

اگر افراد مبتلا به ویروس کرونا به آمریکا می‌آیند که هنوز شناسایی نشده‌اند، مطمئن هستم که سنگاپور نیز همین تعداد مبتلا دریافت می‌کند. اما آن‌ها در سنگاپور زودتر، شناسایی می‌شوند، زیرا آنجا، یک کشور کوچک‌تر و متراکم‌تر است.

به همین‌دلیل، گات لیب می‌گوید که سنگاپور، سیاست‌های مناسبی را به شهرهای ایالات متحده آمریکا می‌تواند ارائه کند، نه به تمام کشور به‌صورت کلی.

او می‌گوید:

آن‌ها، یک کشور پیشروی فوق‌العاده هستند؛ زمانی که شیوع یک بیماری مسری به یک سیستم مراقبت بهداشتی پیچیده و اقتصاد پیشرفته در یک محیط متراکم، می‌رسد، باید به سنگاپور نگاه کرد و قدم برداشت.

در نهایت، در نظر داشته باشید که بهتر است برای دوری از بیماری کرونا، در چند هفته آینده از سفرهای غیر ضروری اجتناب کنید و بیشتر در خانه بمانید. زیرا سفر به شهرهای دیگر، ممکن است سبب شیوع بیشتر این بیماری شود.