اینکاها، ماچو پیچو را عمداً روی گسل زلزله ساخته بودند

شهر باستانی ماچو پیچو در پرو، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای معماری بشر به حساب می‌آید که در مکانی دورافتاده از کوه‌های آند، روی قله‌ی باریکی بر فراز یک دره‌ی رودخانه‌ای شیب‌دار ساخته شده است. این شهر به‌خاطر تلفیق بی‌نقصش با مناظر طبیعی فوق‌العاده زیبا شهرت دارد؛ اما همین موقعیت مکانی ماچو پیچو از دیرباز تعجب دانشمندان را به همراه داشته است که چرا اینکاها، شاهکار معماری خود را در چنین مکان غیرقابل‌دسترسی ساخته بودند؟ پژوهشگران معتقدند که پاسخ این سؤال احتمالاً به گسل‌های زمین‌شناسی در زیر این منطقه مربوط می‌شود.

رالدو منگات، زمین‌شناس دانشگاه فدرال ریو گرند دو سول برزیل، در نشست جامعه‌ی زمین‌شناسی آمریکا در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۱۹، نتایج یک تجزیه‌وتحلیل زمین‌شناسی را ارائه خواهد کرد که نشان می‌دهد اینکاها، ماچو پیچو و تعدادی از شهرهایشان را تعمداً روی گسل‌ها و محل تلاقی صفحات زمین‌ساختی بنا کرده بودند. او می‌گوید:

محل ساخت ماچو پیچو اتفاقی نبوده است. اگر لایه‌های زیر زمین شکسته نشده بودند، غیرممکن بود که اینکاها، ماچو پیچو را در ارتفاعات کوه بسازند.  

رالدو منگات با استفده از تصاویر ماهواره‌ای و ارزیابی‌های میدانی، شبکه‌ای متراکم از تلاقی شکستگی‌ها و گسل‌ها را در زیر این میراث جهانی یونسکو ترسیم کرده است.

تحلیل‌های او نشان می‌دهد که این شکستگی‌ها در مقیاس‌های مختلفی هستند، از ترک‌های کوچک مشهود در سنگ‌های تکی تا خط‌‌واره‌های ۱۷۵ کیلومتری که جهت برخی از دره‌های رودخانه‌ای این منطقه را تحت کنترل دارند. او دریافت که این گسل‌ها و شکستگی‌ها در چندین گروه اتفاق افتاده‌اند، برخی از آن‌ها به گسل بزرگ مناطقی مرتبط هستند که مسئول بالا بردن کوه‌های آند مرکزی در طول هشت میلیون سال گذشته بوده‌اند. از آنجا که برخی از این گسل‌ها در جهت شمال‌شرقی - جنوب‌غربی و برخی متمایل به شمال‌غرب - جنوب‌شرق هستند، یک شکل ایکس «X» به وجود می‌آید که محل تلاقی آن‌ها درست در زیر ماچو پیچو قرار دارد.

نقشه‌برداری رالدو منگات نشان می‌دهد که بخش‌های شهری ماچو پیچو و زمین‌های کشاورزی اطراف آن و همچنین ساختمان‌های تکی و پله‌ها، همگی در امتداد جهت همین گسل‌های بزرگ هستند. منگات می‌گوید:

این نقشه به‌وضوح ماتریکس شکستگی در زیر این شهر را مشخص کرده است. سایر شهرهای باستانی اینکاها از جمله اولان تایتامبو، پیساک و کوزکو نیز در محل تقاطع گسل‌ها ساخته شده‌اند. هر یک از آن‌ها دقیقاً جهت‌های اصلی گسل‌های زمین‌شناختی ماچو پیچو را نشان می‌دهند.

نتایج پژوهش منگات حاکی از آن است که شبکه‌ی شکستگی و گسل زیر ماچو پیچو، به همان اندازه‌ی هنر معماری افسانه‌ای اینکاها برای ساخت این شهر حائز اهمیت بوده است. بین سنگ‌های به ‌کار رفته در ساختمان‌های ماچو پیچو، هیچ ملاتی استفاده نشده است و با چنان دقتی برش خورده‌ و در هم چفت شده‌اند که یک کارت اعتباری را نمی‌توان از بین آن‌ها رد کرد.

اینکاها به‌عنوان استادان ساختمان‌های سنگی، از وفور مصالح ساختمانی در منطقه‌ی گسل استفاده کردند؛ در واقع با توجه به شکستگی قوی در زیر این منطقه، سنگ‌هایی که در امتداد این صفحات ضعیف زیرزمینی قرار داشتند، به‌راحتی شکسته می‌شدند و در نتیجه اینکاها برای حجاری و شکستن سنگ‌ها نیاز به انرژی چندانی نداشتند. شبکه‌ی گسل‌ها در ماچو پیچو نه‌تنها به شکل‌دهی سنگ‌های مجزا کمک کرد، بلکه مزیت دیگری نیز داشت. منگات می‌گوید:

گسل‌های زمین‌ساختی این منطقه، مسیر آب‌های مذاب و آب‌ باران را مستقیماً به ماچو پیچو هدایت و منبع آب را برای آن‌ها فراهم می‌کرد. ساخت‌وساز این شهر در چنین ارتفاعی از بروز بهمن و ریزش کوه نیز جلوگیری می‌کرد، خطراتی که در منطقه‌ی آلپ بسیار شایع است.

گسل‌ها و شکست‌های موجود در زیر شهر ماچو پیچو همچنین هنگام طوفان‌های شدید رایج در این منطقه، باعث تخلیه‌ی آب و جلوگیری از بروز سیل می‌شد. به گفته‌ی منگات، حدود دوسوم از تلاش‌ اینکاها برای بناکردن این شهر، به کار ساخت‌ زهکشی‌های زیرزمینی اختصاص داشته و شکستی‌های موجود در این منطقه کمک شایانی به آن‌ها کرده و نقش بسزایی در محافظت از آن داشته است. ماچو پیچو به‌وضوح به ما نشان می‌دهد که تمدن اینکاها، امپراتوری سنگ‌های شکسته بوده است.