فعالان صنعت گردشگری و تولیدکنندگان صنایع دستی ایران با چه مشکلاتی روبرو هستند؟
نهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی و نخستین نمایشگاه گردشگری تبریز در حالی برگزار شده است که این دو حوزه بهدلیل مشکلات اخیر اقتصادی با مشکلات و چالشهایی روبهرو هستند. شرایط موجود چه تاثیری بر این صنعت گذاشته است؟
نمایشگاه ملی صنایع دستی و گردشگری تبریز که از ۱۱ تا ۱۵ تیر در محل نمایشگاه بینالمللی تبریز برقرار است، جمعی از فعالان این دو حوزه را از ۱۳ استان گرد هم آورده تا به گفته مسئولان برگزاری، موجب همافزایی، معرفی و فروش صنایع دستی و همین طور جذب گردشگر شود. در حاشیه این نمایشگاه به سراغ فعالان حوزه گردشگری و همچنین صنایع دستی رفتهایم تا ببینیم وضعیت کنونی صنعت گردشگری و صنایع دستی به چه شکل است.
در ابتدا به سراغ رشید رجبپور، رئیس هیئت مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی آذربایجان شرقی رفتیم تا نظر وی را در مورد وضعیت فعلی آژانسهای مسافرتی و رونق سفر گردشگران ایرانی بدانیم.
وضعیت صنعت گردشگری و سفر نسبت به سالهای قبل چگونه است؟ بیثباتی اقتصادی چه تاثیری بر نوع سفرهای مردم داشته است؟
بهصورت کلی آمار سفرها نسبت به سال گذشته بسیار کمتر بوده است. امسال نه مسافر زیادی داریم و نه حتی پرواز و ماشین (برای سفرهای زمینی) وجود دارد. در سالهای قبل در چنین ایامی در تبریز حداقل ۳ پرواز تبریز - آنتالیا و تبریز - ازمیر انجام میشد که امسال تاکنون هیچ پروازی از تبریز به این مقاصد انجام نشده است. مسافر زیادی نیست که بتوان پروازها را پر کرد.
مردم بیشتر تمایل به سفرهای خارجی دارند یا داخلی؟
سفرهای خارجی بهدلیل افزایش نرخ تورها و همچنین افزایش نرخ عوارض خروجی، بسیار کمتر از سالهای قبل شده است. سفرهای داخلی هم نسبت به سالهای قبل کمتر شده است، اما در مقایسه با سفرهای خارجی، سفرهای داخلی وضعیت نسبتا بهتری دارند، اما باز هم کم است. بهطور کلی صنعت گردشگری و سفر، از رونق افتاده است و حتی پروازهای داخلی هم مثل تبریز-کیش یا تبریز- قشم کم شده است، چون مسافر کم است. گاهی آمارهایی ارائه میشود که نشان از افزایش سفرها دارد؛ ولی ما چنین چیزی نداشتهایم.
آژانسهای مسافرتی در حال حاضر با چه مشکلاتی درگیر هستند؟
بهتازگی رواج یافته که افرادی سرمایه کلان خود را مثل بانک با سود به آژانسها میدهند و این آژانسها با تکیه بر چنین سرمایههایی، اقدام به فروش اقساطی تورها و خدماتشان میکنند. از عید تاکنون این روش ترویج یافته و مسافران هم حتی اگر هم توانایی مالی داشته باشند، دوست دارند با اقساط سفر کنند و این امر برای آژانسهایی که توانایی فروش اقساطی تور ندارند، کار را دشوار و ضرر زیادی به آنها وارد کرده است. اکثر آژانسها برای خود سرمایهگذار پیدا کردهاند و آژانسهایی هم که نمیتوانند سرمایهگذار پیدا کنند، مجبور میشوند از بانک وام بگیرند تا بتوانند با سایر آژانسهای مسافرتی رقابت کنند و خدماتشان را بهصورت اقساطی در اختیار مسافران قرار دهند.
امسال آمار گردشگران خارجی افزایش داشته است؟
نسبت به سالهای قبل بله، اما رشد آنچنانی و چشمگیری ندارد؛ دلیل اصلیاش هم کم شدن ارزش پول ملی است؛ مثلا اگر قبلا گردشگری با هزار دلار میتوانست به ایران سفر کند، این سفر الان برایش ۳۰۰ دلار تمام میشود.
در ادامه به سراغ یکی از صاحبان آژانسهای مسافرتی تبریز رفتیم تا در مورد رونق کار آنها بپرسیم.
اوضاع کار شما و صنعت گردشگری در ماههای اخیر به چه شکل بوده است؟
از سال قبل بهخاطر بالا رفتن قیمت دلار و کاهش قدرت خرید مردم، میتوان گفت سفرهای خارجی تقریبا ۹۰ درصد کاهش داشته است. سفرهای داخلی نسبتا اوضاع بهتری دارد، اما در این زمینه هم مشکلاتی وجود دارد؛ متاسفانه افرادی بهصورت غیرمجاز از طریق شبکههای مجازی مثل کانالهای تلگرامی یا اینستاگرام اقدام به جذب مسافر و اجرای تورهای داخلی میکنند. چنین افرادی بدون داشتن پروانه کسب و بهصورت غیرقانونی فعالیت دارند و تاکنون اقدام جدی برای برخورد با آنها صورت نگرفته است. این یکی از مشکلاتی است که این روزها آژانسهای مسافرتی با آن درگیر هستند و هم برای شاغلین در این حوزه و هم گردشگرانی که از خدمات آنها استفاده میکنند، مشکلآفرین است؛ چون اگر در طول سفر مشکلی برای مسافر به وجود بیاید، کسی پاسخگو نیست و گردشگران با مشکلات جدی روبهرو میشوند. یکی از این تورها، تورهای یک یا دو روزه است که بهدلیل قیمت کم، طرفداران زیادی پیدا کرده است و متاسفانه اشخاصی که مجوزهای لازم را ندارند و صرفا از طریق شبکههای مجازی مسافران را پیدا میکنند و با هیچ آژانس مسافرتی قرارداد ندارند، از این موقعیت سو استفاده میکنند.
یکی دیگر از مشکلاتی که فشار زیادی بر آژانسهای مسافرتی تحمیل میکند، مالیاتهای سنگینی است که وضع میشود. در این اوضاع که اکثر آژانسهای مسافرتی بهدلیل مشکلات مالی اقدام به تعدیل نیرو یا حتی تعلیق موقت میکنند، اداره دارایی بدون در نظر گرفتن درآمد کم این حوزه، مالیاتهای سنگینی وضع میکند. اگر این روند ادامه یابد، احتمالا برخی از آژانسهای کوچکی که پشتوانه مالی آنچنانی ندارند، فعالیت خود را بهصورت موقت تعلیق کنند یا مجوزشان را به فروش بگذارند.
برای ورود گردشگران خارجی نیز به حد کافی بسترهای لازم در کشور وجود ندارد و معمولا فقط گردشگران میانسال و بازنشسته که به مکانهای تاریخی علاقه دارند، به ایران سفر میکنند.
در ادامه سری به غرفههای هتلداران زدیم و با مدیر فروش مجموعه گروه هتلهای پارس گفتگو کردیم تا در مورد چالشهایی که هتلها با آن روبهرو هستند، بیشتر بدانیم.
تحریمها و شرایط اقتصادی فعلی چه تاثیری بر ضریب اشغال هتلها داشته است؟
در شرایط بد اقتصادی یکی از اولین چیزهایی که شاید از سبد خرید خانوار حذف میشود، سفرهای لوکس و غیرضروری است. هتلهای لوکس و ۵ ستاره ایران هم بالطبع در این شرایط جزو اولویتهای سفر مسافران نخواهند بود. شرایط بد اقتصادی سبب کاهش گردشگران داخلی و تحریمهای سیاسی و سیاهنمایی درباره ایران، باعث کاهش گردشگران خارجی شده است. اکثر مسافران داخلی هم ترجیح میدهند بهجای رزرو هتلهای ۵ ستاره، از گزینههای ارزانتری استفاده کنند.
هزینههای هتلهای لوکس هم با توجه به استانداردهایی که باید رعایت کنند، بالا است و علاوه بر اینها، مالیاتهای سنگین، تعلق نگرفتن وامهای کمبهره و عدم حمایت دولت از این حوزه باعث فشار بر هتلداران میشود. یکی از اقداماتی که باعث ضربه به جامعه هتلداران شده است، مراکز اقامتی دولتی است، از جمله تجهیز مدارس برای اقامت فرهنگیان (که در ایام پیک سفر مثل نوروز به کارکنان آموزش پرورش تعلق میگیرد) و بارها جامعه هتلداران به دولت در این مورد اعتراض کرده است. علاوه بر این هزینه انشعابات آب، برق و گاز برای هتلها، با قیمت تجاری حساب میشود و این امر، هزینههای ما را چند برابر میکند. هتلهای ایران این روزها در شرایط خوبی به سر نمیبرند و با مشکلات مالی زیادی روبهرو هستند.
یکی از فعالان گردشگری استان هرمزگان هم از مشکلاتشان برایمان میگوید.
وضعیت سفر و در کل صنعت گردشگری در استان هرمزگان به چه شکل است؟
سفرهای خارجی مسافران داخلی تقریبا یک دهم شده است. وضعیت بد اقتصادی هم سبب شده است کسانی که به هرمزگان سفر میکنند، تمایلی به رزرو هتل نداشته باشند و اکثر آنها در چادر یا مراکز اقامتی بسیار ارزان قیمت اقامت میکنند؛ شاید بتوان گفت از کل مسافرانی که به هرمزگان سفر میکنند، فقط ۳۰ درصد هتل رزرو میکنند.
گردشگران خارجی نیز بهدلیل مهماننوازی ایرانیان، تصور سفر بسیار ارزانی از سفر به ایران دارند؛ همچنین متوسط هزینه اقامت برای هر گردشگر خارجی ۱۲ یورو است و برای گردشگران ایرانی ۶۰ هزار تومان و گردشگران خارجی اغلب اصرار دارند بهجای ۱۲ یورو، هزینه اقامت را به ریال (یعنی همان ۶۰ هزار تومان را) بپردازند! اکثر گردشگران خارجی که به ایران سفر میکنند، بکپکر (گردشگرانی که با کولهپشتی سفر میکنند) هستند و دوست دارند از سرویس رایگان استفاده کنند و سوددهی آنچنانی برای اقتصاد ما ندارند.
خوشبختانه امسال کشور چین، ایران را بهعنوان یکی از مقاصد گردشگری برای قشر میانسال خود در نظر گرفته و امیدواریم این امر سبب رونق گردشگری ایران شود؛ چون افراد میانسال معمولا دوست دارند در هتل اقامت کنند و باید برای پذیرایی از آنها بسترهای لازم فراهم شود.
در پایان، گفتوگویی هم با یکی از فعالان صنایع دستی اصفهان داشتیم تا ببینیم دغدغههای آنها در شرایط فعلی چیست.
وضعیت کسب و کار شما در سال جاری نسبت به سالهای گذشته چگونه بوده است؟ چه مشکلاتی در این زمینه وجود دارد؟
بهدلیل کمبود مواد اولیه و همچنین بالا بودن قیمت آن، قیمت محصولاتمان افزایش داشته و فروشمان نیز کاهش یافته است. از دولت انتظار داریم با ایجاد بازارهایی برای فروش و عرضه محصولات صنایع دستی و همچنین ثبات قیمتها، به کمک تولیدکنندگان بیاید. در شرایط کنونی کسب و کارهای نوپا بهسختی دوام میآورند و امکان ایجاد اشتغال وجود ندارد.
در ادامه شما را به تماشای عکسهایی از نهمین نمایشگاه ملی صنایع دستی و نخستین نمایشگاه گردشگری تبریز دعوت میکنیم.
دیدگاه