قدمت جشن باستانی نوروز به بیش از ۳ هزار سال پیش می‌رسد و از آیین باستانی زرتشتی در ایران نشات گرفته است. تقویم زرتشتیان بر اساس گذر فصل‌ها است و نوروز به‌معنای روز نو، ابتدای بهار را نشان می‌دهد. ابتدای تابستان جشن تیرگان، ابتدای پاییز جشن مهرگان و ابتدای زمستان، جشن یلدا است.
نوروز، گرامیداشت آغاز بهار و تولد دوباره طبیعت است. در ایران، تعطیلات دو هفته‌ای نوروز، فرصتی عالی برای سفر است. به همین دلیل اکثر خانواده‌ها، نوروز را برای سفرهای داخلی و حتی خارجی انتخاب می‌کنند
در ادامه‌ی این مطلب، به سراسر دنیا سر می‌زنیم تا ببینیم که مردم گوشه و کنار دنیا، جشن نوروز را چطور برگزار می‌کنند و چه آداب و رسوم ویژه‌ای برای آن دارند.
مقاله‌های مرتبط:
نوروز را غالبا با نام سال نوی پارسی می‌شناسند و این جشن‌ها رابطه‌ای ناگسستنی با ایران و سنت‌های باستانی ایرانی دارد ولی در کشورهای مختلفی در سراسر دنیا برگزار می‌شود. با وجود اینکه ریشه‌های باستانی دارد، در سراسر دنیا طی هزاران سال، سنت‌ها و آیین‌های آن تغییراتی کرده است. در مناطق مختلف سنت‌های جدیدی به این جشن‌ها اضافه شده و باعث شده که این جشن‌ها در کشورهای مختلف با آیین‌های متفاوتی برگزار شود.
گرچه آیین‌های نوروزی تفاوت‌های اندکی با هم دارند، در یک چیز مشترک هستند و آن، جشن نو شدن و تولد دوباره طبیعت است.
نوروز در ایران
نوروز در ایران یک جشن و تعطیلات دو هفته‌ای و یکی از مهم‌ترین جشن‌های سال است. آیین‌های نوروزی در ایران از آخرین سه‌شنبه‌ی سال شروع می‌شود. این روز، مراسم چهارشنبه‌سوری برپا می‌شود و مردم در کوچه‌ها و خیابان‌ها، از روی آتش می‌پرند. هم‌زمان با پریدن از روی آتش شعر می‌خواند:
سرخی تو از من، زردی من از تو
و به این ترتیب برای خود و دیگران آرزوی سلامتی می‌کنند.
در زمان‌های قدیم این کار در سه یا چهار چهارشنبه‌ی آخر سال برگزار می‌شد. یکی دیگر از آیین‌های چهارشنبه‌سوری، مراسم قاشق‌زنی است. در این مراسم، عده‌ای لباس‌های مبدل می‌پوشند و چهره‌ی خود را می‌پوشانند و خانه به خانه سر می‌زنند و از صاحب خانه هدیه می‌گیرند.
در روزهای آخر سال، بازارها شلوغ و پر از شور و هیجان است. مردم، هدیه و هفت سین و لباس‌های نو می‌خرند. هفت سین، هفت چیز است که اول اسم آن‌ها با سین شروع می‌شود و آن را هنگام تحویل سال در سفرهای می‌چینند. هرکدام از آن‌ها، نمادی از یک مفهوم خاص است. مثلا سبزه به نشانه‌ی تولد دوباره طبیعت، سنجد نمادی از عشق و سیب نمادی از سلامتی و زیبایی.
ایرانیان، نوروز را در کنار خانواده جشن می‌گیرند و به اقوام و بستگان سر می‌زنند. شب عید، معمولا سبزی پلو و ماهی می‌خورند. آش رشته یکی دیگر از غذاهایی است که در نوروز جایگاه خاصی دارد. شیرینی نخودچی یکی از شیرینی‌های سنتی عید است.
بزرگ‌ترهای فامیل به بچه‌ها و کوچک‌ترها عیدی می‌دهند. حاجی فیروز یکی از شخصیت‌های نوروزی است که در روزهای پایان سال، در خیابان‌ها، شعر می‌خواند.
جشن نوروز در ایران با ۱۳ بدر به پایان می‌رسد. در روز سیزدهم فروردین، مردم به دامان طبیعت می‌روند و یک روز را در کنار خانواده در دل طبیعت می‌گذرانند.
نوروز در آذربایجان، گرجستان و ارمنستان
نوروز یکی از جشن‌های بزرگ ملی در کشور همسایه شمالی ایران یعنی جمهوری آذربایجان است. در آذربایجان هم مراسم پریدن از روی آتش همراه با ساز و آواز و رقص برگزار می‌شود. نوروز در آذربایجان، رابطه تنگاتنگی با غذا دارد. غذاهای سنتی مخصوص نوروز دلمه برگ مو و پلو است. شکربورا، شیرینی سنتی آذربایجان است که برای نوروز تهیه می‌کنند. این شیرینی لذیذ را با گردو و بادام می‌پزند.
همسایه‌ها این شیرینی‌ها را با هم تقسیم می‌کنند. بچه‌ها، خانه به خانه، سر می‌زنند و آوازهای محلی می‌خوانند و از صاحبخانه‌ها، هدیه و شیرینی می‌گیرند. آذری‌ها نیز برای عید سبزه درست می‌کنند که نشانه‌ای از آغاز بهار است.
نوروز در گرجستان هم برگزار می‌شود. در آیین‌های نوروزی گرجستان، مردم در خیابان‌ها به رقص‌های سنتی و آوازخوانی می‌پردازند و مردان اسب‌سواری می‌کنند. مسابقات کشتی، بخشی از آیین‌های نوروزی در گرجستان است.
گرجستان جزو مقاصد پرطرفدار سفر ایرانیان در تعطیلات نوروزی محسوب می‌شود. شاید نزدیک بودن آیین‌ها و فرهنگ مردم این کشور با ایران، یکی از دلایل سفر به این کشور باشد. اگر شما هم برای تعطیلات نوروز می‌خواهید به گرجستان سفر کنید، برای پیدا کردن تور مورد نظرتان از کجارو کمک بگیرید. تنوع تور گرجستان در کجارو به شما کمک می‌کند بتوانید ارزان‌ترین گزینه را انتخاب کنید.
نوروز در افغانستان
نوروز در افغانستان نیز به‌شکل گسترده‌ای برگزار می‌شود. یکی از خوراکی‌های خاصی که برای این ایام تهیه می‌کنند، دسر هفت میوه است. هفت میوه، دسری متشکل از هفت میوه مختلف است که آن را با میوه‌های خشک و انواع آجیل تهیه می‌کنند. معمولا شامل انواع کشمش، سنجد، پسته، برگه زردآلو و سیب خشک‌شده است.
غذای شب عید در افغانستان، سبزی چلو نام دارد که با اسفناج و برنج تهیه می‌شود و آن را با ماهی یا مرغ می‌خورند. آیین‌های نوروزی در افغانستان با خواندن شعرهای پارسی عجین شده است. در افغانستان نوعی بازی سنتی به نام بزکشی در نوروز انجام می‌شود.
یکی از رسم‌های نوروزی در این کشور، پختن سمنو است. مردم به کمک یکدیگر سمنو را تهیه می‌کنند چون فرایند تهیه‌ی آن سخت و زمان‌بر است. هم‌زمان با هم زدن سمنو، شعرهای محلی می‌خوانند.
در مزار شریف نوروز با فستیوال لاله‌های سرخ قرین است. اطراف شهر پر از مزارع گل‌های زیبای سرخ است و مردم برای تماشای آن‌ها در اطراف آن به گشت‌وگذار مشغول می‌شوند.
نوروز در آسیای مرکزی
در تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و ترکمنستان، نوروز یکی از آیین‌های ملی مهم و تعطیل رسمی است. در این مناطق نیز آیین‌های متفاوت و گاهی مشابه با آیین‌های نوروزی در ایران برپا می‌شود.
اهالی تاجیکستان، خانه‌های خود را قبل از نوروز، تمیز می‌کنند. برای نوروز لباس‌های نو و زیبا می‌پوشند. مراسم عمومی نوروز معمولا شامل رقص‌های سنتی و آوازهای محلی است. بازی‌های بزکشی در تاجیکستان هم برگزار می‌شود. در تاجیکستان هم هفت سین و هفت میوه وجود دارد.
در تاجیکستان و قرقیزستان، در شب عید، ظرف‌های خالی را با آب پر می‌کنند که نمادی از آرزوی سلامتی در سال جدید است. بسیاری از مردم، در خانه‌های خود شمع روشن می‌کنند. این آیین‌ها اهمیت آب و آتش را در آیین‌های سال نوی این منطقه نشان می‌دهد.
در قزاقستان غذای مخصوصی برای نوروز می‌پزند که Nauryz koshe نام دارد و از هفت ماده تهیه می‌شود. این مواد معمولا شامل آب، گوشت، نمک، شیر یا ماست و نوعی غلات است. این هفت ماده نمادی از هفت فضیلت و نیکی است. با این غذا از مهمانان و همسایه‌ها پذیرایی می‌شود.
در بسیاری از شهرها، پیام آورانی با صدای بلند مردم را به جشن دعوت می‌کنند. در برخی مناطق، مردم مثل قهرمانان فولکلور، لباس می‌پوشند.
در آسیای مرکزی، تهیه‌ی سمنو برای نوروز بسیار رایج است. برای تهیه‌ی سمنو از مدت‌ها قبل آماده می‌شوند و جوانه گنرم را تهیه می‌کنند. موقع تهیه‌ی سمنو، اقوام و همسایه‌ها دور هم جمع می‌شوند تا با کمک هم، آن را هم بزنند و آماده کنند. هم‌زمان با این کار که ساعت‌ها طول می‌کشد، شعرهای سنتی می‌خوانند. سپس سمنو را بین دوستان و همسایه‌ها پخش می‌کنند.
نوروز در کردستان
کردهای ساکن در منطقه خاومیانه، نوروز را جشن می‌گیرند. جشن نوروز برای کردها ارتباط تنگاتنگی با شخصیت کاوه آهنگر یکی از شخصیت‌های شاهنامه دارد. کاوه آهنگری بود که در برابر حکومت استبدادی ضحاک قیام کرد و مردم خود را از دست ستمگری‌های ضحاک نجات داد. برخی معتقدند که نوروز برای بزرگداشت پیروزی کاوه برپا شد و مردم برای جشن گرفتن این پیروزی از روی آتش‌‌ها می‌پریدند.
کردها در نوروز در کنار خانواده در مناطق حومه شهرها، جشن را در دل طبیعت برگزار می‌کنند و آوازهای سنتی می‌خوانند و رقص‌های زیبای سنتی به نمایش می‌گذارند. لباس‌های نو و رنگارنگ می‌پوشند تا این عید باستانی را گرامی بدارند.
نوروز در تانزانیا
نوروز در بسیاری از کشورهای اطراف ایران برپا می‌شود ولی احتمالا تابه‌حال در مورد نوروز در تانزانیا نشنیده‌اید. در حدود هزار سال قبل، گروهی از ایرانیان اهل شیراز به جزیره‌ی زنگبار منطقه‌ای خودمختار در نزدیکی تانزانیا مهاجرت کردند. در واقع آن‌ها بخشی از موج بزرگ مهاجرت اهالی اطراف خلیج فارس به این جزیره بودند و همین مسئله باعث شده که اهالی این منطقه با سنت‌های نوروز آشنایی داشته باشند.
شیرازی‌هایی که به این منطقه مهاجرت کردند، آیین‌های نوروزی را نیز با خود بردند. آیین‌های نوروز در این منطقه با نام Mwaka Kogwa شناخته می‌شود و در ماه ژوئیه برگزار می‌شود. امروزه به‌عنوان جشن سال نو، با سنت‌های متعددی همراه است.
مشهورترین جشن‌های Mwaka Kogwa در روستایی به نام Makunduchi برگزار می‌شود. غذاهای مخصوصی برای جشن تهیه می‌شود و با این غذاها که به مقدار زیاد تهیه می‌شود، از رهگذران پذیرایی می‌کنند. مثل سایر آیین‌های نوروزی در سایر نقاط دنیا، در این روستا نیز مراسم پریدن از آتش وجود دارد.
دیدگاه