موزه جنگ پاریس؛ بازدید از تاریخ ارتش فرانسه (قسمت دوم)

مطالعه قسمت اول

موزه جنگ فرانسه یا موزه ارتش پاریس، یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های نظامی (با محوریت جنگ)، از نظر هنری و تاریخی است. قرار گرفتن این مجموعه در ساختمان و نمادی نظامی مانند هتل National des Invalides، شخصیتی خاص به این موزه بخشیده است. موزه‌های محدودی در دنیا وجود دارند که طیف وسیعی از آثار تاریخی را در محدوده‌ای تاریخی نگهداری می‌کنند. غنی بودن مجموعه تاریخی موزه ارتش فرانسه، همان نکته‌ای است که این موزه را در رتبه سوم بزرگترین موزه‌های سلاح در جهان قرارمی‌دهد.

بخش‌های موزه

موزه ارتش پاریس دارای فضاهایی است که به آثار معماری، بخش‌های موضوعی، و دپارتمان‌های تاریخی تقسیم شده است. این موزه از ۷ فضای اصلی نمایشگاهی تشکیل شده است که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.

حیاط اصلی، مجموعه توپخانه

حیاط اصلی موزه ارتش، بخش مرکزی ساختمان این موزه را تشکیل می‌دهد. مکانی که بسیاری از رخدادها در آنجا رونمایی شده و مجموعه توپخانه ارتش نیز در آن قرار گرفته است. موزه ارتش که به عنوان بازمانده‌ای از موزه توپخانه نیز از آن یاد می‌شود (مجموعه‌ آن در طول دوران انقلاب جمع‌آوری شده و در سال ۱۸۷۱ بازگشایی شد)؛ دارای تاثیرگذارترین مجموعه‌های توپخانه در جهان است.

حیاط اصلی این موزه دارای ۶۰ توپ برنزی کلاسیک فرانسوی،۱۲ خمپاره انداز و خمپاره است که از گنجینه‌های با ارزش توپخانه‌ای به شمار می‌روند. این اشیا، نه تنها ۲۰۰ سال از تاریخ ارتش فرانسه را به نمایش می‌گذارند، بلکه در طول مسیر قرار گیری این قطعات، بازدیدکنندگان با نحوه ساخت این تجهیزات، نقش آنها و حماسه بزرگ‌مردان ارتش فرانسه نیز آشنا می‌شوند.

توپ‌های به نمایش در آمده در این بخش، با اولین نمونه‌های ساخته شده در سال ۱۶۶۶، آغاز می‌شوند. این توپ‌ها که بسیار مشهور بودند، در جنگ‌های لوئیس چهاردهم و موفقیت‌های او تاثیرگذار بسزایی داشتند. پس از آن، یک ردیف ۳۰ عددی از توپ‌های سلطنتی سال ۱۷۳۲ به نمایش گذاشته شده است. تمامی این اشیا اصیل، به وسیله سمبل های سلطنتی و اسطوره‌ای تزئین شده اند.

در سال ۱۷۶۴، توپ‌های جدیدی با نام Gribeauval جای توپ‌های کلاسیک را گرفتند که نام آنها از مخترعشان برگرفته شده بود. این توپ‌های جدید، که برای استفاده بسیار راحت تر بوده و بهتر سازماندهی می‌شدند، در طول جنگ‌های امپریالیستی و انقلابی، پیشرفت کردند. ناپلئون بناپارت، که به عنوان یک نظامی آموزش دیده بود، از این توپ‌ها به نحو احسنت استفاده می‌کرد. در سال ۱۸۲۵، سیستم Valee نیز به این سیستم پیوست. توپ‌های این دو سیستم دارای کارایی بیشتر و تزئینات کمتر بودند.

همچنین، ۸ عدد خمپاره انداز موجود در این بخش، برای جنگ‌های انقلابی و امپریالیستی طراحی شده بودند. در گوشه حیاط اصلی، دو عدد هویتزر نیز به نمایش گذاشته شده، که برای بمباران شهر کادیز در محاصره سال ۱۸۱۰ توسط فرانسه، طراحی‌شده بودند. این هوتزرها می‌توانستند اشیا را از فاصله شش کیلومتری مورد اصابت قرا دهند که در آن زمان، سلاحی بی سابقه و منحصر به فرد به شمار می‌رفت.

دپارتمان قدیمی، زره‌پوش‌ها و سلاح‌های قدیمی (قرن ۱۳ تا ۱۷ میلادی)

دپارتمان قدیمی شامل یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌های اروپایی از سلاح و زره پوش، مربوط به تاریخ ارتش از قرن ۱۳ تا ۱۷ میلادی است.  مجموعه سلاح و زره پوش این موزه نه تنها بر پایه ترتیب زمانی (از سنت لوئیس تا لوئیس سیزدهم، و از شوالیه‌ها تا ارتش سابق) بنا شده است، بلکه از لحاظ موضوعی نیز مورد توجه قرار گرفته است.

سالن غذاخوری سابق در موزه ارتش پاریس، قطعاتی اصیل از سلاح‌ها و زره‌پوش‌های سلطنتی فرانسوی و خارجی را گردآوری کرده است. برخی از این قطعات، دارای تزئینات بسیاری هستند و چیدمان آنها، بر پایه نحوه چیدمان سلسله مراتب در قسمت‌هایی از میدان جنگ فرانسه با هلند (به رهبری لوئیس چهاردهم) طراحی شده است. این چیدمان، در یک نقاشی به جا مانده از قرن ۱۷ میلادی به تصویر کشیده شده، و در سال ۲۰۰۵ بازسازی شده است.

پس از آن، در اتاقی به نام اتاق مدافعین، سلاح‌های جنگی و زره‌پوش‌های قرن ۱۳ تا ۱۵ میلادی را به نمایش گذاشته شده است. در این میان، مهمات و مجموعه‌ بی‌نظیری از شمشیرهای قرون وسطی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار هستند.

 اتاق بعد که اتاق لوئیس سیزدهم نام گرفته است، به جنگ‌های فرانسه مقابل امپراطوری هابسبورگ تا قرن ۱۶ و ۱۷ میلادی می‌پردازد. در این بخش، سلاح‌ها و زره‌پوش‌های متعلق به دوره فرانسیس اول تا لوئیس سیزدهم، و همچنین قطعاتی از سلاح‌های عثمانی از همان دوره تاریخی قرار داده شده است.

علاوه بر بخش‌های ذکر شده، گالری ویژه مهمات جنگی در این موزه، از جذابیتی چشمگیر برخوردار است. در این بخش، نگهداری ۲۵۰۰ قطعه از مهمات و توپ‌‌ها، فضای یک زرادخانه قدیمی را بازسازی کرده است. از دیگر بخش‌های این موزه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

فعالیت‌های تفریحی دربار: شکار، نیزه‌بازی سوار بر اسب و مسابقات (سده‌های میانه قدیم تا اواسط قرن ۱۷ میلادی)؛

قفسه‌های شرقی (قرن ۱۵ تا اوایل قرن ۲۰ میلادی) شامل لباس‌های جنگی، چاقوها و سلاح‌های گرم به جا مانده از جنگ‌ با تمدن‌های عثمانی، پارسی، مغولی، چینی، ژاپنی و اندونزی؛

قفسه بزرگ تفنگ‌ها ( بخش اول سده ۱۷ میلادی) شامل مجموعه‌ای بی‌نظیر حاوی ۷۰ اسلحه که توسط ماهرترین استادان اروپا، ساخته شده‌اند؛

و اتاق اروپایی (قرن‌های ۱۶ و ۱۷ میلادی) شامل سه مجموعه ایتالیایی، آلمانی و فرانسوی از قطعات خیره‌کننده‌ای که توسط استادکاران مشهور اروپایی ساخته شده است.

دپارتمان مدرن، از لوئیس چهاردهم تا ناپلئون سوم (۱۶۴۳ تا ۱۸۷۰ میلادی)

در مجموعه فضاهای موزه ارتش پاریس که به تناسب موضوع طراحی شده‌اند، بازدیدکنندگان می‌توانند در تاریخ ارتش، سیاست، اجتماع و صنعت فرانسه در طول قرن‌های مختلف، گردش کنند. بازسازی جنگ‌های بزرگ، شناخت درباره زندگی سربازها، پیشروی در تکنیک‌ها و تاکتیک‌ها، و آشنایی با چهره‌هایی که تاریخ را رقم زده‌اند، از ویژگی‌های این بخش است.

مجموعه این دپارتمان به دو دلیل تنوع و تعدد اشیا موجود در آن، منحصر به فرد شناخته می‌شود. یونیفورم‌های شخصی، سلاح‌های تجملاتی، تجهیزات بسیاری از گروه‌های فرانسوی و خارجی، زره‌پوش اسب، سفارشات و تزئینات، نشان‌ها، اشخاص تاریخی، ادوات موسیقی و توپخانه‌هایی در اندازه‌های کوچک، همه و همه بخشی از اشیا این موزه هستند. در این میان، نقاشی‌های قدیمی از ناپلئون بناپارت و مارشال‌های او نیز به نمایش درآمده‌اند.

غرفه‌های نامتعارف

این فضای جدید به دو اتاق تقسیم شده است. قفسه‌های اتاق اول دارای مجموعه خاصی از مجسمه‌ ارتش‌های تاریخی در اندازه‌های بسیار کوچک (به شکل سربازان اسباب بازی)، به همراه توپخانه‌های کوچک در همان مقیاس هستند. اتاق دوم، به تاریخ ادوات موسیقی کهن اختصاص دارد.

بیش از ۵ هزار قطعه از انواع مختلف ارتش‌های تاریخی، تنوع مجموعه موزه ارتش پاریس را به نمایش می‌گذارند. این اسباب‌ بازی‌های کوچک، از گردهمایی ۱۴۰ هزار قطعه در کنار هم تشکیل شده‌اند. قطعات این مجموعه غالبا به صورت رژه در کنار یکدیگر چیده شده‌اند. دسته اول، شامل مجسمه‌های سرباز شکل کوچکی است که توسط بزرگسالان و برای استفاده آنها در اوایل قرن ۱۸ میلادی ساخته شده است. جنس این اسباب‌ بازی‌ها از مقوای ضخیم بوده است. دسته دوم شامل مجسمه‌های کوچکی از جنس قلع یا حلب است که در نیمه دوم قرن ۱۹ تولید شدند و به عنوان «سرباز اسباب بازی» توسط کودکان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. دسته نهایی، سربازان پلاستیکی هستند که در طول قرن ۲۰ بسیار محبوب بودند و علاوه بر استقامت زیاد، هزینه کمتری داشتند.

مجموعه هزار قطعه‌ای از توپخانه‌هایی در اندازه‌های کوچک، یکی از بزرگ‌ترین مجموعه‌ها در جهان است. این مجموعه که با قطعات سلطنتی و مخصوص شاهزادگان آغاز می‌شود، در نهایت و در بیشترین مقادیر، به توپخانه‌های می‌رسد که غالبا به عنوان هدیه افتخار و تقدیر اهدا می‌شده‌اند. این مجموعه، همچنین دارای نمونه‌هایی از توپخانه‌ها و سلاح‌هایی است که در واقع هیچ‌گاه ساخته نشدند، اما ماکت آنها برای نمایش پیشرفت در زمینه‌های تکنیکی خاص تهیه شده است. یکی از نکات این مجموعه آن است که برخی از این قطعات، در واقع تنها بازمانده از سلاح‌هایی هستند که چیز دیگری از آنها باقی نمانده است.

اتاق دوم در این بخش، به نمایش مجموعه‌ای غنی از ادوات موسیقی ارتش می‌پردازد. بخش اعظم این ادوات را سازهای بادی و کوبه‌ای تشکیل می‌دهند که غالبا در رژه‌های نظامی مورد استفاده قرار می‌گرفتند. این سازها، تکامل گروه‌های موسیقی ارتش را در طول تاریخ به نمایش می‌گذارند.

گنبد جانبازان، مقبره ناپلئون اول

گنبد جانبازان موزه ارتش پاریس، که شامل مقبره ناپلئون نیز می‌شود، نه تنها نماد هتل ملی جانبازان است، بلکه به یادبودی غیرقابل انکار در شهر پاریس نیز تبدیل شده است.

گنبد جانبازان، گنبد کلیسا

این کلیسای سلطنتی بین سال‌های ۱۶۷۷ تا ۱۷۰۶ ساخته شده است. تزئینات ورودی آن نشان از شکوه لوئیس چهاردهم، حکومت و ارتش او دارد. این مکان که در زمان انقلاب فرانسه به عنوان معبد مریخ شناخته می‌شده است، در طول سلطنت ناپلئون بناپارت، به مقبره‌ای نظامی تبدیل شد. در سال‌های ۱۸۰۰ و ۱۸۰۸، مقبره دو تن از مارشال‌ها و نظامیان سرشناس فرانسوی در این مکان قرار گرفت. امروزه، در کنار مقبره ناپلئون، مقبره پسر او، برادرانش، و دو مارشال مشهور نیمه اول قرن ۲۰ نیز قرار گرفته است.

مقبره ناپلئون

در تاریخ ۵ می ۱۸۲۱، ناپلئون اول که از سال ۱۸۱۵ به جزیره سنت هلن تبعید شده بود، در آنجا از دنیا رفت. او در بهار و در زیر سایه چند درخت بید در دره گرانیوم به خاک سپرده شد. آنچه از او باقی مانده بود تا سال ۱۸۴۰ در آنجا قرار داشت تا اینکه پادشاه لوئیس- فیلیپ دستور داد تا بدن امپراطور را به مکانی دیگر منتقل کنند. بدین ترتیب، ملوانان فرانوس، تابوت او را به فرانسه آوردند.

در تاریخ ۱۵ دسامبر ۱۸۴۰، یک مراسم خاکسپاری رسمی و دولتی، خاکسترهای امپراطور ناپلئون را به سمت مقبره ساخته شده اش در هتل ملی جانبازان همراهی کرد. در سال ۱۸۴۲، به دستور پادشاه لوئیس فیلیپ، به معماری به نام ویسکونتی (۱۷۹۱ تا ۱۸۵۳) دستور داده شد تا کارهای گسترده‌ای را برای مقبره ناپلئون انجم دهد. ویسکونتی زیر گنبد را حفاری و گود کرده و فضایی را برای مقبره ناپلئون در نظر گرفت. بدن امپراطور ناپلئون در تاریخ ۲ آوریل ۱۸۶۱ در این مکان قرار گرفت.

این مقبره، که از بلوک‌های قرمز رنگ کوارتز تهیه شده و در پایه‌ای از گرانیت سبز قرار گرفته است، به وسیله طرحی از تاج امپراطوری ناپلئون و شرح فتوحات و پیروزی‌هایش احاطه شده است. در اطراف آن، ۱۲ مجسمه پیروزی که نمادی از پیروزی ارتش ناپلئون در جنگ‌های مختلف هستند، قرار دارند.

دپارتمان معاصر، جنگ جهانی اول و دوم (۱۸۷۱ تا ۱۹۴۵)

دپارتمان معاصر، داستان ارتش فرانسه را از سال ۱۸۷۱ تا ۱۹۴۵ میلادی، به همراه دو جنگ جهانی قرن ۲۰، بازگو می‌کند. این مجموعه شامل اشیا مختلفی از جمله یونیفورم‌های فرانسوی و خارجی، وسایل روزمره زندگی سربازان، نشان‌های افتخار، نقاشی‌های و وسایلی از آرشیو‌های شخصی است. علاوه بر آن، فیلم‌های مستند، عکس، نقشه و مدل‌های معماری نیر در این بخش قرار دارند.

یادبود شارل دوگل

یادبود شارل دوگل در موزه ارتش پاریس، یک فضای تعاملی و چند منظوره است، که به عنوان تقدیری از خدمات این چهره ارزشمند طراحی شده است. شارل دوگل، رهبر نیروهای آزاد فرانسه و اولین رئیس جمهور پنجمین جمهوری فرانسه بود.

اتاق سمعی و بصری که به این سیاستمدار اختصاص دارد، بازدیدکنندگان را به مشاهده آثار او در قرن بیستم دعوت می‌کند. هرچند این اتاق هیچ اشیایی ندارد، اما شامل فایل‌های صوتی و تصویری، اخبار، پوسترها، عکس‌ها، فیلم‌های مصاحبه با تاریخ شناسان، کتاب‌های چند رسانه‌ای، نقشه و ... است. بازدیدکنندگان باید به صورت جداگانه از این بخش بازدید کنند و به وسیله یک دستگاه مادون قرمز، نحوه آموزش و مسیر یادگیری خود را مشخص نمایند. راهنمای آنها، ۴۰۰ فایل مستند صوتی و تصویری و نزدیک به ۲۰ ساعت تفسیر است که به صورت راهنمای صوتی از طریق هدفون قابل شنیدن است.

این اتاق که در مرکز موزه واقع شده است، با یک فیلم مستند ۲۵ دقیقه‌ای از بیوگرافی شارل دوگل آغاز خواهد شد. در اطراف این صفحه نمایش، «نیم نگاهی به قرن» که بر روی یک حلقه شیشه‌ای مدور نمایش داده شده است، به چشم می‌خورد. در بخش‌هایی از این دیوار تصاویر، سه درب صوتی و تصویری قرار گرفته است. این سه در که به سه نمایشگاه دائمی باز می‌شود، به سه روش مختلف، میراث شارل دوگل را مورد بررسی قرار داده است.

کاتدرال جانبازان سنت لوئیس

در سال ۱۶۷۶، ژول هاردوین منسار موظف شد تا کلیسای سلطنتی هتل ملی جانبازان را به پایان برساند. بدین ترتیب، شاه و سربازان او در تعداد انبوه می‌توانستند به طور همزمان و از طریق  ورودی‌های تعریف شده برای هر گروه، وارد عبادتگاه شوند. این تفکیک در قرن ۱۹ میلادی و با ساخت مقبره ناپلئون اول، ساخت دو محراب و بعدها، دیوار شیشه‌ای بین دو کلیسا، تقویت شد.

کلیسای سربازان کهنه‌کار

این کلیسا که به سمت حیاط اصلی باز می‌شود، نمونه خوبی از معماری کلاسیک است. ساز ارگ موجود در این کلیسا بین سال‌های ۱۶۷۹ تا ۱۶۸۷ ساخته شده است.

 منبع عکس: سایت موزه ارتش فرانسه و گوگل مپ