فرش سلامت، چه فرشی است؟

فرش سلامت یکی از صنایع دستی مشهور شهر میبد است. هنرمند زیلوبافی میبدی، زیلو را فرش سلامت معرفی کرد. عبدالکریم غنی‌پور اشاره کرد که در زمان‏‌های گذشته که پسری ۶ ساله بوده است، در کنار درس خواندن باید پشت دار زیلو پنجه زنی می‌‏کرد. وی یادآوری می‌کند که این شیوه و کار در همه منازل میبد مرسوم بود. در میبد فرزندان پسر باید در کنار درس خواندن زیلوبافی را می‎آموختند تا کمک خرج برای خانواده باشند و هرروز صبح قبل از شروع مدرسه، باید پنجه‌زنی را در کنار استاد زیلو‌باف انجام می‏‌دادند تا بتوانند اجازه رفتن به مدرسه را از پدر خود بگیرند.

غنی پور «محله بشنیغان» میبد، را مهد زیلو دانسته و خاطرنشان می‌کند که در گذشته‌های دور حدود ۷۰ درصد فرش ایران را میبدی‌ها می‌بافتند و زمانی ۸۰۰ دستگاه زیلوبافی در میبد وجود داشت. مردم در سال‎‎های بعد به قالی و موکت روی آوردند و بازار زیلو میبد را از رونق انداختند اما به‌دلیل حساسیتی و مضرات این فرش‌‏ها، مجددا ۱۰ سالی است که زیلو جایگاه خود را پیدا کرده است.

غنی‌پور اجداد خود را هنرمند زیلو معرفی می‌کند و هنر خود را ارث برده از آن‌ها می‌داند. وی بر این اعتقاد است که زیلوبافی را با عشق و علاقه دنبال کرده و زمانی که دیپلم گرفته است به‌دنبال شغل دولتی بود که فراهم نشد و از آن صرف‌نظر کرد. سپس مصمم شد همان زیلوبافی را ادامه دهد چون عاشق شغل و هنر زیلوبافی بود. وی می‎گوید:

تنها کسی در میبد بودم که از ابتدا چله‏‌تابی با دستگاه‌های برقی که نیاز زیلوبافان بود را شروع کردم و تمام دستگاه‌های زیلوی میبد را شخصاً چله‏‌تابی می‎کردم.

این هنرمند بنام شهرستان میبد، برجسته‏‌ترین اثر خود را بافت زیلوی حسینیه جماران معرفی می‎‎کند. بعد از جهانی شدن زیلو، متقاضیان زیلو بیشتر شدند، اما عمده مشکل اصلی زیلوبافان که بیمه آن‌ها است. با وجود پیگیری‏‌های مسئولان تاکنون، رفع نشده است. این مشکل اصلی، انگیزه زیلوبافی را از جوان‏‏‌ها گرفته و آن‌ها حاضرند با حقوق کمتر و مشکلات و سختی کار بیشتر در مراکز صنعتی به کار مشغول شوند.

این هنرمند میبدی، دیگر مشکل حوزه زیلو را عدم بسته‌بندی مناسب آن‌ها ذکر کرد و گفت: به‌تازگی بسته‌بندی مناسب برای زیلو با طرح و نقش زیبا انتخاب شده اما شخصی که آن را تهیه و در اختیار زیلو بافان قرار دهد، وجود ندارد. مدیر شرکت تعاونی زیلوی میبد با بیان اینکه بیشترین سفارش زیلوی این شرکت از شهرهای تهران اصفهان و قم است، اضافه کرد که زیلو زیراندازی خنک و مناسب برای فصل تابستان است، زیرا کاملا از جنس پنبه است اما در مساجد میبد در فصل زمستان روی زیلو‏ها قالی می‌اندازند تا گرمتر باشد.

زیلوهای پشمی دیگری هم وجود دارد که به کشورهای اروپایی و سردسیر صادر می‌شود چون گرمتر از زیلوهای رایج است و این زیلوها به کشورهای روسیه، آلمان، ایتالیا و... از طریق تجار صادر می‌شود.

عکس کاور از فاطمه دهقانی