راهنمای تحصیل در مجارستان

مجارستان با پایتخت بوداپست کشوری اروپایی است که در ناحیه مرکزی قاره سبز قرار دارد. مجارستان به دلیل برخورداری از سیستم آموزش عالی با کیفیت، تاریخ شگفت‌انگیز و مکان‌های زیبایش معروف است و یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای تحصیل در خارج از کشور است.

به عبارت دیگر، بورسیه دولتی، شرایط آسان‌تر پذیرش و صدور ویزای دانشجویی نسبت به سایر کشورهای اروپایی و هزینه‌های ارزان‌تر نسبت به سایر مناطق اروپا باعث شده است تا بیش از ٢٠ هزار دانشجو از ١٠٠ کشور دنیا مجارستان را برای ادامه تحصیل در خارج انتخاب کنند.

چگونگی نظام آموزشی و مدت هر مقطع تحصیلی

تحصيلات‌ پيش دانشگاهی

‌ در كشور مجارستان، تحصيلات كودكان از دوره پيش دبستانی آغاز می‌شود. دوره پيش دبستاني پذيرای كودكان بين سه تا هفت سال است و سال آخر آن (Ovoda) برای تمام كودكان اجباری است. به طور متوسط، كودكان مجاری كمی بيش از سه سال را در اين مقطع می‌گذرانند كه اين ميزان، بالاترين نسبت مشاركت كودكان در مقطع پيش دبستانی در ميان كشورهای اروپايی است.

پس از آن، مقطع ابتدايی (Altalanos iskola) آغاز می‌شود كه شامل دو دوره است: مقطع ابتدايی سطح اول چهار سال به طول می‌انجامد و سپس دانش آموزان وارد مقطع ابتدايی سطح دوم می‌شوند كه عمدتاً يک دوره چهار ساله است؛ اما در برخی دبستان‌ها سطح دوم می‌تواند شامل دوره‌های دو تا سه ساله نيز باشد.

پس از مقطع ابتدايی، دانش‌آموزان وارد مقطع دبيرستان (Gimnazium) می‌شوند. اين مقطع در نظام آموزشی مجارستان از تنوع چشمگيری برخوردار است و می‌تواند شامل دوره‌های چهار، پنج، شش و هشت ساله شود. بسته به نوع دوره، دانش‌آموزان از سن ده، دوازده يا چهارده سالگی وارد دبيرستان شده و تا هجده – نوزده سالگی در اين مقطع ادامه تحصيل می‌دهند. اين مقطع علاوه بر دبيرستان‌ها، شامل مدارس متوسطه فنی حرفه‌ای (Szakkozepiskola) با طول دوره چهار ساله، و هنرستان‌های فنی حرفه‌ای (Szakiskola) با طول دوره دو تا چهار ساله است كه تنوع گوناگونی داشته و پذيرای دانش‌آموزان چهارده تا بيست ساله است. برخی از اين هنرستان‌ها و مدارس فنی حرفه‌ای، صرفاً ويژه دانش‌آموزانی هستند كه توانايی تكميل مقاطع پايين‌تر را نداشته و يا با مشكلات خاصی در برخی دروس پايه (نظير خواندن، نوشتن يا حساب) مواجه بوده‌اند.

پس از اتمام دبيرستان يا هنرستان‌ها و مدارس فنی حرفه‌ای، به دانش‌آموزان مدرک ديپلم متوسطه (Erettsegi Bizanyitvany) اعطا می‌شود. به طور كلی، تحصيلات در كشور مجارستان تا سن هجده سالگی اجباری است.

‌تحصيلات دانشگاهی

داشتن مدرک ديپلم متوسطه (Erettsegi Bizanyitvany) جهت ورود به موسسات آموزش عالی الزامی است. پذيرش دانشجو در كشور مجارستان تا حد زيادی تحت تاثير نيازهای مراكز آموزشی، پژوهشی و شركت‌های تحقيقاتی است. پذيرش دانشجو در دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی به سه طريق انجام می‌پذيرد:

۱. بررسی امتيازات كسب شده در دوره متوسطه؛

۲. بررسی امتيازات كسب شده در آزمون ورودی دانشگاه‌ها؛

۳. بررسی امتيازات كسب شده در دوره متوسطه و نيز نمره آزمون ورودی دانشگاه‌ها.

دانش‌آموزانی كه در رقابت‌های علمی ملی رتبه ممتاز را به دست آورده باشند ارجح بوده و به طور نسبی يا كامل از آزمون ورودی دانشگاه‌ها معاف می‌شوند. وزارت آموزش مجارستان در تلاش است تا با راه‌اندازی سيستم كنكور سراسری، شرايط يكسانی را برای داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها و موسسات آموزش عالی اين كشور فراهم کند.

نظام آموزش عالی سنتی در كشور مجارستان، نظامی دوگانه بر پايه تحصيلات در كالج (Foiskola) يا دانشگاه (Egyetem) است. تحصيلات عالی در سطح كالج سه تا چهار سال به طول می‌انجامد و برابر مقطع كارشناسی است. تحصيلات در سطح دانشگاه چهار تا شش سال طول می‌كشد و برابر مقطع كارشناسی ارشد است.

موسسات آموزش عالی همچنين مجاز به راه‌اندازی دوره‌های دو ساله آموزش عالی فنی حرفه‌ای (Accredited Higher Vocational Training – Felsofoku szakkepesites ) هستند. اين دوره‌ها عمدتاً توسط كالج‌ها و در اكثر موارد، با همكاری مدارس متوسطه فنی حرفه‌ای برگزار می‌شوند و بيشتر شامل دروس عملی هستند. دوره آموزش عالی فنی حرفه‌ای منتهی به اعطای درجه نمی‌شود و به دانش‌آموختگان فقط گواهی اتمام دوره حرفه‌ای اعطا می‌شود.

دانش‌آموختگان كالج‌ها و دانشگاه‌ها می‌توانند در مقطع "Szakiranyu Tovabbkepzesi Oklevel" ادامه تحصيل دهند كه با انجام يک كار پژوهشی همراه است. اين مقطع بين يک تا سه سال به طول می‌انجامد و مدرک ارائه شده كه موسوم به " Egyetemi Doktorra " بوده و معادل M.Phil كشور انگلستان است، بالاتر از كارشناسی ارشد و كمتر از دكترا است.

تحصيل در مقطع دكترا نيازمند داشتن مدرک كارشناسی ارشد بوده و حداقل سه سال به طول می‌انجامد.

دوره تربيت معلم در نظام آموزشی سنتی مجارستان، به مقطع آموزشی مورد نظر داوطلب بستگی دارد. معلمان دوره پيش دبستانی و ابتدايی سطح اول ملزم به گذراندن دوره سه تا چهار ساله در كالج‌ها، معلمان دوره ابتدايی سطح دوم ملزم به گذراندن دوره چهار تا پنج ساله در كالج‌ها و دريافت تخصص در دو موضوع درسی، و معلمان دوره متوسطه ملزم به گذراندن دوره تكميلی چهار تا پنج ساله در دانشگاه‌ها و دريافت تخصص در يک يا دو موضوع درسی هستند.

اما نظام آموزشی مجارستان به دنبال امضای بيانيه بولونيا (Bologna Declaration) در سال ۱۹۹۹، در روند اصلاحات بنيادی جهت هماهنگی با نظام آموزش عالی كشورهای اروپايی قرار گرفت. از سال ۲۰۰۶ ميلادی، جايگزين ساختن تدريجی نظام جديد چند بخشی به جای نظام سنتی شروع شد. تحولات در رشته‌های هنر، ادبيات و علوم انسانی، از سال ۲۰۰۷ ميلادی آغاز می‌شود.

بر اساس نظام جديد آموزش عالی، دوره كارشناسی سه تا چهار سال (منوط به داشتن ديپلم متوسطه)، دوره كارشناسی ارشد يک تا دو سال (پس از اخذ كارشناسی) و دوره دكترا سه سال (پس از اخذ كارشناسی ارشد) به طول می‌انجامد. برگزاری دوره‌های مختلف آموزش عالی در كالج ها و دانشگاه ها امكانپذير است.

دانشجويان خارجی داوطلب ورود به دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی مجارستان بايد دارای ديپلم دوازده ساله ( يا در صورتی كه مجموع دوران تحصيل در مقاطع ابتدايی و متوسطه يازده سال باشد، ديپلم يازده ساله) تاييد شده توسط وزارت آموزش عالی مجارستان باشند. مؤسسات آموزش عالی مجارستان در راستای جذب دانشجويان خارجی، علاوه بر تلاش جهت همگون سازی مدارک تحصيلی خود با مدارک ساير كشورهای اروپايی، به طور مستمر شمار آن دسته از برنامه‌های آموزشی كه به زبان خارجی (غير مجاری) تدريس می‌شوند را افزايش می‌دهند.

دوره‌های تحصیلی

۱. Foskolai Oklevel یا Bachelor: در نظام سنتی، اين مدرک پس از تحصيل به مدت حداقل سه و حداكثر چهار سال بعد از ديپلم دبيرستان در كالج‌ها (و در برخی مواد، در دانشگاه‌ها) اعطا می‌شود. Bachelor در نظام جديد، دوره كارشناسی شامل شش تا هشت ترم (صد و هشتاد تا دويست و چهل واحد) به علاوه يک ترم كارآموزی در رشته‌های دارای واحدهای عملی است.

۲. Egyetemi Oklevel يا Master: در نظام سنتی، اين مدرک پس از حداقل چهار و حداكثر پنج سال تحصيل بعد از ديپلم دبيرستان ( و در برخي موارد، بعد از مدرک Foskolai Oklevel) در دانشگاه‌ها اعطا می‌شود. در دانشگاه‌های پزشكی، اين دوره شش ساله است.

در اين مقطع، به دانش آموختگان رشته های دندانپزشكی، حقوق، پزشكی و جراحی دامپزشكی مدرک Doktor universitatis يا Egyetemi Doktorra اعطا می‌شود كه در گروه‌های پزشكی برابر دكترای حرفه ای است. Master در نظام جديد، دوره كارشناسی ارشد دو تا چهار ترم (شصت تا صد و بيست واحد) به طول می‌انجامد (به استثنای رشته تربيت معلم كه پنج ترم و معادل صد و پنجاه واحد است).

۳. Szakiranyu Tovabbkepzesi Oklevel يا Egyetemi Doktorra: اين دوره بين يک تا سه سال به طول انجاميده و ورود به اين مقطع نيازمند داشتن مدرک (Foskolai Oklevel (Bachelor يا (Egyetemi Oklevel (Master بوده و بالاتر از كارشناسی ارشد و كمتر از دكترا (معادل M.Phil انگلستان) است.

۴. Doktor يا Mester يا Ph.D: در نظام سنتی، تحصيلات دوره دكترا حداقل سه سال بعد از كارشناسی ارشد به طول می‌انجامد. آشنايی مطلوب با دو زبان خارجی، ارائه تز با موضوع جديد و دفاع از آن، چاپ مقاله‌های برگرفته از موضوع تز و موفقيت در دو آزمون شفاهی جهت دريافت مدرک دكترا الزامی است. Ph.D و DLA) Doctor of Liberal Arts): در نظام جديد، دوره دكترا شش ترم (صد و هشتاد واحد) بعد از مقطع كارشناسی ارشد به طول می‌انجامد.

۵. Candidatus Scientiarum و Doctor Scientiarum: اين مدارک تا قبل از سال ۱۹۹۳ در سيستم آموزش عالی مجارستان وجود داشته كه زير نظر آكادمی علوم مجارستان در دانشگاه‌های معتبر ارائه می‌شد. اين مدرک معادل Ph.D يا بعضاً بالاتر از آن توسط آكادمی ياد شده مورد ارزشيابي قرار می‌گرفت. اين دوره مختص مردم مجارستان بوده و معمولاً به افراد خارجی ارائه نمی‌شد.

‌نحوه‌ ارزشيابی مدارک تحصیلی دانشگاه‌های مجارستان ‌

• مدارک Foskolai Oklevel و Bachelor از دانشگاه‌های معتبر با حداقل سه سال تحصيل به شرط داشتن ديپلم دبيرستان يا پيش دانشگاهی، «كارشناسی» ارزشيابی می‌شود.
• مدرک Egyetemi Oklevel با حداقل چهار سال تحصيل و مدرک Doctor universitatis از دانشگاه‌های معتبر با حداقل شش سال تحصيل به شرط داشتن ديپلم دبيرستان يا پيش دانشگاهی و مدارک Master با حداقل يک سال تحصيل به شرط داشتن مدرك كارشناسی معتبر، «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک Szakiranyu Tovabbkepzesi Oklevel و مدرک Egyetemi Doktorra به همراه پايان‌نامه در صورت داشتن مدرک كارشناسی معتبر، به ماخذ «كارشناسی ارشد» ارزشيابی می‌شود.
• مدارک Doktor، Mester، Candidatus Scientiarum، Doctor Scientiarum، Ph.D و DLA با حداقل سه سال تحصيل به شرط داشتن مدرک كارشناسی ارشد معتبر و با ارائه تز به ماخذ «دكترا» ارزشيابی می‌شود.

زبان مراکز آموزشی و دانشگاهی

زبان تدريس در بعضی از دانشگاه‌های مجارستان انگليسی و آلمانی و در تعدادی از دانشگاه‌‌ها فرانسوی و مجاری است. 

شهریه دانشگاه‌های مجارستان

هزینه تحصیل در مجارستان نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی پائین‌تر است. این هزینه همچنین نسبت به دانشگاه و رشته تحصیلی نیز بستگی دارد. هزینه تحصیل در دوره کارشناسی دانشگاه‌های مجارستان در شهر بوداپست بین ۶,۰۰۰ تا ۷,۰۰۰ دلار و دیگر شهرها ۵,۰۰۰ تا ۶,۰۰۰ دلار است. هزینه تحصیل در دوره کارشناسی ارشد و دکترا در مجارستان بین ۶,۴۰۰ تا ۹,۰۰۰ دلار و برای رشته‌های پزشکی از ۹,۰۰۰ تا ۱۷,۰۰۰ دلار، دندانپزشکی ۱۵,۹۰۰ دلار و داروسازی ۹,۵۰۰ دلار است.

هزینه زندگی در مجارستان

متوسط هزینه زندگی دانشجویی در شهر بوداپست ماهیانه حداقل ۷۰۰ تا ۸۰۰ یورو شامل اجاره، هزینه شارژ آب، برق و گاز و... است. هزینه ماهانه در دیگر شهرهای مجارستان ماهیانه حداقل ۶۰۰ یورو است.

بهترین دانشگاه‌های مجارستان

بورسیه دانشگاه‌‌های مجارستان

دولت مجارستان برنامه‌هایی برای اهدای بورسیه به دانشجویان خارجی طراحی و تدوین کرده است. این بورسیه‌ها ب چند گروه تقسیم می‌شوند:

• بورسیه استیپندیوم: این بورسیه دولتی در سال ۲۰۱۳، از سوی دولت مجارستان برنامه‌ریزی شده است. کشورهایی که با مجارستان تفاهم‌‌‌نامه‌های آموزشی و تحصیلی ترتیب بدهند، می‌توانند از این بورسیه های تحصیلی مجارستان استفاده کنند. در این بورسیه تحصیلی هزینه‌های مرتبط با بیمه سلامت، محل اقامت، هزینه شهریه پوشش داده می‌شوند.
• بورسیه دولتی بین‌المللی: این بورسیه‌ها در سطح تحصیلات تکمیلی طی شرایطی با بررسی دقیق پیشینه علمی دانشجویان اهدا و ارائه می‌شود. در اهدای این نوع بورسیه، هدف جذب دانشجویان نخبه و بااستعداد است و از همین روی مدارک لازم دال بر شایستگی‌های لازم دانشجو از روی سوابق تحصیلی به دقت و شدت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
• بورسیه اراسموس: اراسموس برنامه‌ای آموزشی است که از جانب اتحادیه اروپا به تحصیل، ورزش و آموزش جوانان می‌پردازد. این برنامه ویژه ساکنان اروپا است. بورسیه اراسموس ماندوس در تمام مقاطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری ارائه می‌شود.
• بورسیه سی‌پوس: بورسیه سی‌پوس هم از بورسیه های تحصیلی مجارستان است که در آن کشورهای آلبانی، استونی، اتریش، بوسنی‌هرزگوین، کرواسی، جمهوری چک، مولداوی، مقدونیه، لهستان، مونتنگرو، رومانی، صربستان، اسلوانی شرکت دارند. این برنامه با هدف ایجاد شبکه‌های ارتباطی میان کشورهای نام‌برده صورت می‌گیرد. چند کشور از میان کشورهای حاضر در این برنامه، با یکدیگر تشکیل یک گروه و شبکه‌ای ارتباطی می‌دهند و به واسطه گروه‌بندی‌هایی که انجام می‌شود با یکدیگر تبادلات علمی و سازنده‌ای را پوشش می‌دهند.

شرایط سنی تحصیل در مجارستان

برای تحصیل در گروه‌های پزشکی و دوره کارشناسی محدودیت سنی وجود دارد و برای تحصیل در این رشته‌ها سن افراد باید زیر ۳۰ سال باشد.

بیمه تحصیلی و درمانی دانشجو در مجارستان

بیمه درمانی برای دانشجویان اجباری و هزینه ماهانه آن ۲۰ یورو است. البته دانشجو می‌تواند هزینه هر ۱۲ ماه، حدود ۲۴۰ یورو، را به صورت یکجا قابل پرداخت کند.

تعطیلات پایان سال تحصیلی دانشگاه‌های مجارستان

سال تحصيلی در دانشگاه‌های مجارستان شامل دو ترم است و هر ترم پانزده هفته به طول می‌انجامد. ترم پاييز از سپتامبر تا ژانويه و ترم بهار از فوريه تا ژوئن است.

آب و هوای مجارستان

مجارستان در حوزه اروپای مرکزی قرار دارد و دارای آب و هوایی معتدل است. تابستان‌ها در این کشور نسبتا گرم با رطوبی متوسط و زمستان‌ها همراه با با بارندگی زیاد و هوایی‌ سرد است.

ویزا و کار دانشجویی در مجارستان

مجارستان عضو کشورهای حوزه شینگن بوده و با داشتن ویزای تحصیلی مجارستان متقاضی می‌تواند به تمام کشور های حوزه شینگن در اروپا مسافرت کند. دانشجویان بین المللی که قصد دارند تا بیشتر از ۹۰ روز متوالی در مجارستان اقامت کنند و از شهروندان اتحادیه اروپا نیستند، باید برای گرفتن ویزای طولانی مدت تحصیلی برای اقامت در کشور درخواست دهند.

برای دریافت ویزای دانشجویی برای مجارستان، ابتدا باید متقاضی پذیرش خود را از یک دانشگاه مجارستانی دریافت و مدارک لازم را برای اثبات توانایی مالی خود در طول دوره تحصیل تهیه کند. متقاضی فقط می تواند درخواست ویزای دانشجویی خود را به کنسولگری یا سفارت مجارستان در کشور اقامت دائم خود ارائه دهد. پروسه صدور ویزا معمولا حدود یک تا سه ماه طول می‌کشد.

اخذ ویزا برای والدین یا همسر دانشجو

هر شخصی که از راه‌های مختلف مهاجرت از جمله ویزای تحصیلی وارد کشور مجارستان شده و متقاضی دریافت ویزای همراه برای خانواده خود از جمله همسر و فرزند زیر ۱۸ سال است، همراهان وی در ابتدا باید زیر بطن ویزای توریستی وارد این کشور شده و از همان ابتدای ورود نمی‌توانند ویزای بلند مدت دریافت کنند. مدت ویزای آن‌ها به صورت سه، شش یا نه ماهه خواهد بود تا اینکه شخص همراه از طریق دیگری مانند کاریابی/ ثبت شرکت/ سرمایه گذاری/ خرید اوراق قرضه / کارافرینی و… بتواند برای اقامت بلند مدت اقدام کند.

پس از ورود به خاک مجارستان، متقاضی باید هر عضو خانواده‌اش را که برای او درخواست ویزای همراه داده است، در اداره اقامت بیگانگان و اداره مهاجرت ثبت نام کند. در هنگام مراجعه لازم است تا فرد گذرنامه و اسناد دیگر مربوط به موقعیت فعلی خود مانند گواهینامه تولد، یک گواهی ازدواج یا مستندات مشارکت مدنی، اسناد حقوق و دستمزد، گواهی مالیات و قراردادهای اجاره ای را همراه داشته باشد.

همچنین، برای یک خارجی که دارای ویزای وابسته (همراه) است، مانعی برای کار وجود ندارد و می‌تواند به راحتی با ویزای وابسته به عنوان مجوز اقامت کاری فعالیت کند.

شرایط کار دانشجویی

طبق قانون کشور مجارستان دانشجویان خارجی که برای ادامه تحصیل به این کشور وارد می‌شوند، اجازه دارند تا ۲۰ ساعت در هفته کار کنند. البته این نوع کار به عنوان یک کار نیمه وقت در سابقه کاری دانشجو لحاظ خواهد شد. دو سال سابقه کار در دوران دانشجویی معادل یک سال کار تمام وقت محسوب می‌شود.