راه آهن آزادی؛ سفری در دل قاره آفریقا
راه‌آهن ۱۸۶۰کیلومتری اوهورو شاهراهی قدیمی اما حیاتی است که جوامع روستایی کشورهای تانزانیا و زامبیا را به هم وصل می‌کند.
مقاله‌های مرتبط:
در سال ۱۹۷۰، رهبران مستقل تانزانیا و زامبیا کار ساخت راه‌آهن تازارا (Tazara)، که با نام اوهورو (Uhuru) هم شناخته می‌شود، را شروع کردند. این راه‌آهن از شهر بندری دارالسلام تانزانیا شروع و به منطقه‌ی معدنی مرکز زامبیا ختم می‌شود. رهبران دو کشور می‌خواستند فارغ از سلطه‌ی سفیدپوستان بر زیمبابوه و آفریقای جنوبی، راهی رایگان برای مردم شان احداث کنند. آن‌ها آن را راه‌آهن آزادی نامیدند.
امروزه، راه‌آهن برای جوامعی که در حاشیه‌ی مسیرش قرار دارند، همچنان شاهراهی حیاتی است. کشاورزان تولیدات ذرت، برنج و گوجه‌ی خود را از این راه به بازار شهرها و روستاها می‌فرستند، همچنین بازرگانان اجناس مصرفی را از این طریق انتقال می‌دهند.
دهکده‌های کوچک، به خاطر وجود راه‌آهن، به شهرهای بزرگ تبدیل شدند. برای خیلی از تانزانیایی‌ها و زامبیایی‌ها، قطار معمولی کلیمانجارو، یکی از سه قطار مسافربری تازارا، تنها وسیله‌ی ارزان و امن برای حمل و نقل است.
قطار خودش یک پا مرکز تجاری است. در هر یک از ۱۰۰ ایستگاهش، مسافران از پنجره به بیرون خم می‌شوند تا از موزفروش‌ها دسته‌ای بخرند. دیگر فروشنده‌ها نیز در راهروهای قطار سعی می‌کنند سندل‌های پلاستیکی و نوشیدنی‌های خود را بفروشند.
ایستگاه تازارا، با آن سقف چهل‌تکه‌ی حلبی‌اش، در حومه‌ی دارالسلام قرار دارد. به‌جز حفره‌هایی که بر نمای بیرونی ایستگاه چند ده‌ساله نمایان شده، ساختمان از زمان ساختش تا حالا تغییری نکرده است. جلوی درهای چوبی‌اش، ته بلیط‌هایی روی زمین افتاده است. اقلام بزرگ و سنگین، مثل مبل و تخت، نیز در انبارهای زیرزمینش جای گرفته‌اند. رأس ساعت یک ظهر، دروازه‌های سکوها باز می‌شوند و جمعیت به هوای اشغال کردن صندلی‌های کنار پنجره به‌سمت قطار هجوم می‌آورند.
قطار شتاب گرفته، از دارالسلام خارج می‌شود، از میان مزارع گرمسیری می‌گذرد و هنگام غروب به پناهگاه حیات وحش سلوس (Selous Game Reserve) می‌رسد. می‌توان در آنجا، پیش از تاریک شدن هوا، حیوانات وحشی و میمون‌ها را دید. همچنین گفته می‌شود در تاریکی شب، کفتارها و زرافه‌ها به راه‌آهن نزدیک می‌شوند. همچنین مسافران و کارگران از خاطرات‌شان، هنگامی که فیل‌ها راه‌آهن را بسته بودند، می‌گویند.
صبح که می‌شود، صحنه‌ای که پشت پنجره‌های قطار نمایان می‌شود به‌طور خارق‌العاده‌ای متفاوت است. روکشی از مه جنگل‌های استوایی را می‌پوشاند.
قطار در میان شیب‌های تند تپه‌ها و دره‌های عمیق پیچ و تاب می‌خورد. در طول شب، قطار به دره‌ی بزرگ آفریقا (Great Rift Valley) می‌رسد و حدود ۶۰۰ متر ارتفاع می‌گیرد. ساخت این قسمت از راه‌آهن برای مهندسان تازارا بزرگترین چالش بود. کارگران مجبور بودند برای ایجاد حفره در بزرگترین کوه‌ها از دینامیت استفاده کنند.
کشور زامبیا در سال ۱۹۶۴ استقلالش را به دست آورد و دوباره بر معادن ملی‌اش مسلط شد. اما با بخش جنوبی آن اختلاف پیدا کرد و به همین دلیل برای مس‌هایی که به بندرهای جنوب آفریقا می‌رفت، گمرک‌های سنگینی گماشته شد. رهبران دو کشور تانزانیا و زامبیا، به خاطر جوامع آفریقایی، بر سر ساخت راه‌آهن اوهورو و ایجاد آزادی اقتصادی برای زامبیا و مناطق شمال آن توافق کردند.
مائو تسه‌تونگ، رئیس‌جمهوری وقت چین، برای ساخت راه‌آهن وامی ۴۰۰ میلیون دلاری در نظر گرفت و کمی پس از آن ده‌ها هزار کارگر چینی به شرق آفریقا رفتند. ساخت راه‌آهن تازارا اولین پروژه‌ی مهندسی عظیم چین در آفریقا بود. امروزه این کشور آسیایی دارد تقریبا در تمام کشورهای شرق آفریقا راه‌آهن می‌سازد، گرچه این کار با انتقادهای زیادی نیز همراه است؛ زیرا وام‌های سنگینی را بر این کشورهای در حال توسعه تحمیل می‌کند.
قطار تازارا بی‌وقفه اوج می‌گیرد و به ارتفاع ۱۸۰۰ متری از سطح دریا و به شهر تانزانیایی مبیا (Mbeya) می‌رسد. پس از آن از شیب تندی پایین می‌آید و از مرز زامبیا می‌گذرد. با آنکه راه‌آهن با اهداف اقتصادی ساخته شد، اما خدمات حمل و نقلی که ارائه می‌کند خیلی بیشتر برای جوامع اطرافش اهمیت دارد.
بچه‌ها به‌وسیله‌ی آن به مدرسه می‌روند و عزاداران برای مراسم خاکسپاری به آن به محل می‌روند. این جوامع بیش از چهل سال است که زندگی‌شان به این خط آهن وابسته شده.
متأسفانه قدیمی بودن خط آهن دارد به مرحله‌ی خطرناکی می‌رسد. واگن‌های از خط خارج شده یا متروکه در طول مسیر پراکنده‌اند.
چارلز سیام (Charles Siame)، در حالی که داشت لوکوموتیو دیزلی را از سکوی ایستگاه خارج می‌کرد، گفت: «شما باید همواره بیدار باشید و مثبت فکر کنید. به خاطر بعضی اشکالاتی که در واگن‌ها وجود دارد، اجازه نداریم با سرعت بیش از ۴۰ کیلومتر بر ساعت حرکت کنیم». او از سال ۱۹۸۳ لوکوموتیوران این خط است، اما از آنموقع تا حالا راه‌آهن شروع به خراب شدن کرده است.
ابزار‌ها در خیلی از انبارهای تازارا خاک می‌خورند، زیرا فعلا خبری از بودجه و تجهیزات نیست تا کارگران تعمیرات را آغاز کنند. می‌توانید در کارگاه‌های کم‌نور، مکانیک‌هایی را ببینید که با همان ابزارآلاتی که در دهه‌ی ۱۹۷۰ از چین وارد شده بود، دارند چرخ‌های واگن‌ها را تنظیم می‌کنند.
تأخیر و خرابی به امری معمول تبدیل شده و سفر کردن با این قطار مدام زمان بیشتری را از مسافران می‌گیرد.
با این حال دارد بر تعداد مسافران و شرکت‌های باری که از این خط آهن استفاده می‌کنند، افزوده می‌شود که این خود امیدوارکننده است.
افزایش فعالیت بندر دارالسلام و همچنین ترجیحی که این مسیر ارزان و قابل‌اعتماد ریلی بر سفرهای جاده‌ای دارد، باعث شده که تازارا دوباره رونق بگیرد. دولت چین قرار است در فصل بهار آتی وام‌ها و تجهیزات جدیدی برای بازسازی راه‌آهن در نظر بگیرد.
دیدگاه