ضرورت احیای صنایع دستی منسوخ شده و در معرض خطر

کارشناسان، شناسایی استادکار، شناسایی فراگیران و علاقه‌مندان به یادگیری، تبلیغ و ترویج صنایع دستی و تامین بازار فروش را مهم‌ترین شرط احیای رشته‌های منسوخ شده صنایع دستی می‌دانند. در حال حاضر استان سمنان ۵۲ رشته صنایع دستی دارد که پنج هزار هنرمند و صنعتگر در این رشته‌ها فعالیت می‌کنند.

رشته‌های هنری صنایع دستی از جمله لاک‌تراشی در شاهرود، مفرش‌بافی در گرمسار و آرادان، خرسک‌بافی در سرخه، دباغی در خرقان شاهرود، سنگ‌تراشی در دامغان، شیشه‌گری فوتی در گرمسار، البسه رنگی در شاهرود، سوزن‌دوزی در مهدیشهر، کلاه نمدی، چقو و قفل سازی در سمنان، کرباس‌بافی در دامغان و گلیم‌بافی در گرمسار از جمله صنایع دستی فراموش شده استان سمنان هستند.

محمد جهانشاهی، مدیر کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سمنان در این‌باره گفت:

اولین اقدام برای احیای رشته‌های صنایع دستی، شناسایی استادکار آن رشته است که در برخی شاخه‌ها این افراد وجود ندارند. صنایع دستی باقی مانده باید به برند استانی برای سمنان تبدیل شود.

همایون جورابلو، معاون صنایع دستی اداره کل میراث‌فرهنگی، با اشاره به این که ۱۸ رشته صنایع دستی استان در خطر منسوخ شدن قرار دارد گفت:

نمدمالی، چاپ قلمکار، قلمزنی، مرواربافی، البسه محلی، مسگری، ملیله سازی، خراطی، چلنگری، حکاکی روی فلز، مشبک فلز، سرمه دوزی، سوخت روی چوب، حصیربافی، حجم‌های چوبی، کرباس‌بافی، حمام‌سری و فوت‌بافی در خطر فراموشی قرار دارند.

حمیدرضا حسنی، پژوهشگر مردم‌شناسی استان سمنان معتقد است فراموش شدن برخی رشته‌های صنایع دستی، ارتباط تنگاتنگ آن رشته‌ها با شکل زندگی سنتی بوده است. او در این باره گفت:

به عنوان نمونه لاک‌تراشی در مناطق حاشیه کوهستانی شرق استان سمنان رواج داشت، ولی امروزه برای خمیر کزدن آرد از ظروف فلزی و پلاستیکی استفاده می‌شود، و دیگر در بین مردم نیازی به لاک چوبی احساس نمی‌شود. به همین دلیل رشته‌ای مانند لاک‌تراشی از دست رفته است.

او همچنین افزود:

ارتباط دوباره این رشته‌ها با زندگی مردم رمز اصلی احیای این رشته‌هاست.

جورابلو درباره احیای این هنرهای صنایع دستی نیز گفته است:

میراث‌فرهنگی سمنان این آمادگی را دارد تا برای احیای برخی رشته‌های صنایع دستی سمنان که اکنون در استان‌های دیگر حیات دارد، در صورت وجود هنرآموز، استادکاری از استان‌های دیگر دعوت و دوره آموزشی برنامه ریزی کند.

فاطمه منصوری، مدیر کل آموزش فنی و حرفه‌ای سمنان با اشاره به این که سوزن‌دوزی سنگسری ثبت ملی شده بود، درباره آموزش‌ها گفت:

وقتی رشته‌ای در آموزش فنی و حرفه‌ای ثبت ملی می‌شود، کد بین‌المللی دریافت می‌کند و گواهینامه فراگیران آن رشته ارزش بین‌المللی دارد. در دوره اول آموزش سوزن‌دوزی سنتی سنگسری ۱۶ نفر آموزش دیده و در پاییز ۹۷، این دوره برای ۱۶ نفر دیگر از متقاضیان برگزار شد.

در انتها، جورابلو رمز ماندگاری و احیای صنایع دستی را در برپایی بازارچه‌های دائمی صنایع دستی دانست و افزود:

ایجاد بازارچه‌های دائمی و حمایت از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری از برنامه‌های این اداره کل است.