گردشگری؛ صنعتی زیان بار یا سودآور؟
صنعت گردشگری همیشه به نفع ساکنان یک منطقه نیست و گاهی اثرات جبران‌ناپذیری بر زندگی مردم بومی دارد.
مقاله‌های مرتبط:
آیا گردشگران سبب تخریب شهرهای باستانی و زندگی مردم بومی شده‌اند؟ جواب این سوال را از زبان نویسنده‌ی مجله‌های گردشگری، گرگ دیکینسان (Greg Dickinson) بخوانید.
من در مرکز پیازا سن مارکو (Piazza San Marco) ایستاده‌ام. من در حال فیلمبرداری مستندی برای وب‌سایت تلگراف (Telegraph) هستم و فیلمبردار به من دستور داده که برای ۲۰ دقیقه بدون کوچک‌ترین حرکتی بایستم.
او در حال فیلمبرداری تایم لپسی با سرعت کم در محیط اطراف من است. در همین هوای گرم هم ونیز به‌قدری زیبا است که عقل از سر می‌رباید. زمانی که در مقابل کلیسای سن مارکو (Piazza San Marco) ایستادم، زمان برای من متوقف شد.
چالش بزرگ ونیز، سفر بیش از ۳۰ میلیون گردشگر به‌صورت سالانه از این شهر است. در ۲۰ سال گذشته تعداد گردشگران نصف این مقدار بود. در زمان اوج سفر گردشگران، راه رفتن در خیابان‌ها هم دشوار می‌شود.
ونیز
در سال‌های اخیر در این شهر با مقوله‌ای به نام گردشگری بیش از ظرفیت (overtourism) مواجه شده‌‍‌ایم. این واژه، واژه‌ای جدید است و در دیکشنری‌ها تعریف نشده است. این امر، مسئله‌ای است که در گذشته هم در تاریخ تکرار شده است، برای مثال در اواخر قرن هشتاد در برلین به‌علت تخریب دیوار برلین و بعد از کاهش نرخ قیمت پرواز‌های هوایی در قرن نود و ازدیاد گردشگر در دهه‌ی اخیر به چین، نمونه‌هایی از گردشگری بیش از ظرفیت بوده‌اند.
امروزه با توجه به گسترش شبکه‌های اجتماعی و سایت‌هایی مانند Airbnb سوالی مطرح شده است که آیا ازدیاد گردشگر بیشتر از سودرسانی سبب زیان مالی می‌شود؟
این تابستان، من به قلب شهری که بیشترین گردشگر را دارد، سفر کردم تا از نزدیک شرایط اجتناب از ازدحام و شلوغی را بررسی کنم.
ونیز نسبت به سال ۲۰۱۴ میلادی تغییرات چشم‌گیری داشت، بسیاری از مناطق زیبای ونیز به باجه‌هایی با هشتگ #EnjoyRespectVenezia تبدیل شده است. روی یک پله منتظر خواهید بود تا بعد از اینکه نوبت شما رسید، روی قایقی به گردش در پل ریالتو (Rialto Bridge) بروید. پاهای خود را در آب گراند کانال (Grand Canal) بگذارید. من در مورد این ابتکار عمل از پائلو مار (Paola Mar)، مدیر گردشگری ونیز، توضیح خواستم. او توضیح داد:
وقتی مردم برای سفر به ونیز می‌آیند، باید قوانینی را بدانند. آن‌ها برای خوش‌گذرانی به ونیز می‌آیند، ولی باید بدانند که ونیز شهری ساحلی نیست. این شهر، شهری تاریخی و حساس است و مسافران باید به این قانون احترام بگذارند.
روزانه تعداد ۱۲۵۰۰۰ گردشگر از ونیز دیدن می‌کنند و این شهر حدود ۵۲۰۰۰ شهروند دارد. در ایسلند به‌ازای هر شهروند ۵٫۴ گردشگر، در آندورا ۳۶٫۶ نفر گردشگر و در جزایر تورکس و کایکوس ۱۳ گردشگر به‌ازای هر شهروند در سال وجود دارد.
از نظر توماس به هرچیزی نباید بی‌احترامی به ونیز گفت. توماس و پائولو نظری مخالف دارند و می‌گویند باید از هر جنبه به ونیز احترام گذاشت و به نظر آن‌ها برای اینکه بتوان این عقیده را فهمید، باید در روح شهر ونیز غرق شد.
من به توصیه‌ی آن‌ها گوش دادم و با یک کوله‌پشتی و گوشی همراه با پای پیاده به راه افتادم. از کوچه‌ها و خیابان‌ها گذشتم و به‌سمت شرق رفتم تا به کلیسای سن مارکو رسیدم. تنها در اینجا ایستاده‌ام و جز صدای رادیو که از پنجره‌ی نیمه بازی به گوش می‌رسد، صدای دیگری نیست. چند وقت یک بار گردشگر سحرخیزی را می‌بینم، ولی بدون اینکه به هم توجه کنیم از کنار هم می‌گذریم و سعی می‌کنیم از این آرامشی که در این شهر شلوغ یافته‌ایم، نهایت استفاده را کنیم.
کافه‌ای پیدا کرده و مشغول نوشیدن اسپرسو شدم. صاحب کافه، نان دیروز را به ماهی‌های کانال می‌داد و خانمی دست مادر پیر خود را گرفته و در حال ورود به کلیسا بودند. متوجه شدم ونیزی که پائلو و توماس برای حفظش می‌جنگیدند، در واقع این ونیز است. این ونیز در تعداد زیاد گردشگر غرق شده است و شلوغی خیابان، دردسرهای اسکان این تعداد مسافر زیاد، تعداد زیاد قایق‌های کانال سبب شده که خود واقعی ونیز از چشم گردشگران به دور باشد.
دوبرونیک
یک مثال دیگر برای این مسئله‌ی مهم، شهر دوبرونیک (Dubrovnik) است. این شهر زمانی مرکز فعالیت‌های تجاری دریایی بوده است. اعتراض‌ها برای حفظ و نگهداری تاریخ این شهر هم در مقابل گردشگری بیش از ظرفیت ادامه دارد. من در طلوعی زیبا در بندر دوبرونیک ایستاده بودم و به دیوارهایی که بندر را از شهر جدا می‌کرد، خیره شده بودم. ساخت این دیوارها ۷ ماه طول کشیده بود. در سال‌های اخیر این شهر هم با سیل گردشگر مواجه شده است.
در سال ۲۰۱۳ تعداد گردشگران به‌قدری زیاد بود که برای خارج شدن از شهر از دروازه‌ی پایل (Pile)، صفی نیم ساعته تشکیل شده بود. این مسئله باعث شد که یونسکو ظرفیت قسمت قدیمی این شهر را ۸۰۰۰ نفر در روز اعلام کند.
امروزه از این گردشگری بیش از ظرفیت در شهر جلوگیری می‌شود. شهردار جدید شهر، صندلی‌هایی را که در معابر شهر برای نشستن تعبیه شده بود، برداشته است و کشتی‌هایی هم که به شهر وارد می‌شوند، طبق برنامه‌ی زمانی شهردار عمل می‌کنند تا از ورود بیش از ظرفیت گردشگر به شهر جلوگیری شود. او قصد دارد تعداد گردشگر را به روزی ۴۰۰۰ نفر برساند. یکی از مدیران صنعت گردشگری شهر دوبرونیک دراین‌باره می‌گوید:
شهر و شهروندان دوبرونیک برای ما اولویت هستند و سعی داریم ماهیت اصلی شهر را حفظ کنیم.
البته با توجه به تورهایی که برای دوستداران سریال تاج و تخت در این شهر برگزار می‌شود، کاهش تعداد گردشگران به نظر غیرممکن می‌آید. تعداد شهروندان این شهر در چند دهه گذشته از ۵۰۰۰ نفر به ۸۰۰ نفر کاهش یافته است و این مسئله نشان می‌دهد که مسئولان درحفظ هویت و آرامش شهر موفق نبوده‌اند.
جزیره اسکای (Skye)
بعضی از ما دوست داریم به مکان‌های خلوت سفر کنیم، ولی بعضی دیگر دوست دارند به مکان‌هایی که کاملا خالی از گردشگر است سفر کنند. یکی از این مقاصد جزیره‌ی اسکای بود که گویا آن هم در سال‌های اخیر از هجوم گردشگران در امان نمانده است.
من برای بررسی این موضوع با اتومبیل خودم عازم جزیره‌ی اسکای شدم. مسیر اصلا ترافیک نبود، ولی هرچه به جزیره نزدیک‌تر می‌شدم بیشتر به مشکلات پی می‌بردم. در روزهایی از ماه اوت که هوای این جزیره‌ی اسکاتلندی زیاد مناسب نبود، بیش از ۱۰۰ ماشین ون که کمپ زده بودند، مشاهده کردم. همه برای دیدن آبشار فیری پولز (Fairy Pools) که یکی از محبوب‌ترین جاذبه‌های گردشگری اسکاتلند است، به این محل سفر کرده بودند. در سال‌های اخیر تعداد گردشگران این منطقه ۵۴ درصد افزایش پیدا کرده است.
در اطراف من بیش از ۱۰۰ نفر گردشگر بود که همه با پای پیاده به‌سمت آبشار می‌رفتند تا از آن عکس گرفته و در دنیای مجازی به اشتراک بگذارند. برای عبور از روی سنگ‌های لیز باید در صف منتظر می‌ماندم.
نکته‌ی جالب اینجا بود که من با یکی از محلی‌ها هماهنگ شدم و با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی به آبشاری نزدیک‌تر، بکرتر و زیباتر رفتیم. هیچ گردشگری آنجا نبود. تمام گردشگران به آبشار فیری پولز رفته بودند، چراکه این آبشار در دنیای مجازی معروف شده است.
دوست بومی من، هنریک (Henrik) توضیح داد:
این آبشار هنوز معروف نشده است و فقط افرادی که کوهنوری می‌کنند آن را می‌شناسند.
من به او قول دادم که آبشار را در دنیای مجازی به کسی معرفی نخواهم کرد تا طبیعت بکر آن دست‌نخورده باقی بماند.
دیدگاه