خطرات رودخانه نیل برای گردشگران و سافاری دوستان

به هر حال فراموش نکنیم که طبیعت‌گردی و ماجراجویی در قاره آفریقا، یکی از جاذبه‌های همیشگی دنیای سافاری است و در کنار موجودات بزرگ خشکی زی، گونه‌های ساکن در آب‌های رود نیل هم حرف‌های برای گفتن در این دنیا دارند.

این جانوران می‌توانند ترسناک باشند و حتی تعدادی از آن‌ها سالانه عامل مرگ و میر انسان‌ها معرفی می‌شوند. اینجا همه نوع موجود با هر سایز و اندازه‌ای پیدا می‌شود. از کروکودیل‌های غول‌پیکر گرفته تا ماهیان گوشتخوار، مارهای سمی و البته پشه‌های بیماری‌زا. 

در ادامه همراه ما باشید تا شما را با تعدادی از حیوانات خطرناک ساکن رودخانه نیل آشنا کنیم، گونه‌هایی که در عین ترسناک بودن بخشی از اکوسیستم و حیات وحش این منطقه هستند.

مامبای سیاه

مار مامبای سیاه نام خود را تنها مدیون رنگ تیره فلس‌های خود نیست، چراکه عامل اصلی این نام‌گذاری رنگ سیاه جوهری مانند داخل دهان مار است که از قضا بسیار ترسناک است. این مارها در شماری سمی و کشنده‌ترین مارهای جهان قرار دارند. در نتیجه مطمئنا کمتر کسی مایل است نگاهش به داخل دهان سیاه رنگ این مار بیفتد. 

زهر بسیار کشنده مامبای سیاه در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند فرد را ظرف مدت ۲۰ دقیقه بکشد. از سوی دیگر سرعت حرکت این مار بسیار زیاد است. دیگر ویژگی خطرناک این مار تعداد دفعات گزش است، چراکه مامبای سیاه عادت دارد بیش از یک بار به طعمه حمله کرده و هربار مقادیر زیادی سم را وارد بدن قربانی کند.از سوی دیگر پادزهر این مار به‌صورت گسترده در بخش‌هایی از آفریقا در دسترس نیست و همین مسئله باعث شده که این مار به مراتب کشنده‌تر ظاهر شود.  

کروکودیل نیل (Nile Crocodile)

یکی از ترسناک‌ترین و کشنده‌ترین مخلوقات ساکن رودخانه نیل این‌گونه از کروکودیل‌ها است که از آن با نام کروکودیل نیل یاد می‌شود. بزرگترین گونه کروکودیل آفریقایی که وزنش ممکن است گاهی بین ۲۲۵ تا ۷۵۰ کیلوگرم و طولش به ۵ متر هم برسد.

آن‌ها حیواناتی بی‌نهایت خطرناک و شکارچیانی ماهر هستند که اغلب در رودخانه پنهان شده و در فرصت مناسب به شکار می‌پردازند. کروکودیل نیل به کمک آرواره‎های بزرگ و قدرتمندش، طعمه به دام انداخته و آن را به زیر آب می‌کشد. هر ساله صدها انسان توسط این‌گونه خطرناک مورد حمله قرار گرفته یا کشته شده‌اند. گونه‌ای فرصت طلب که هیچ تفاوتی بین طعمه‌های خود نمی‌گذارد.

کبری مصری (Egyptian Cobra)

طبق افسانه‌ها یک مار کبری مصری با گاز گرفتن کلئوپاترا ملکه مصر، به او در خودکشی کردن کمک کرد. کبری مصری ماری بسیار سمی است، به‌طوری که زهر آن این توانایی را دارد که یک فیل بالغ و بزرگسال را تنها ظرف مدت سه ساعت به هلاکت برساند. همچنین این مار یکی از بزرگترین‌ مارهای کبری ساکن آفریقا است، به‌طوری که در مواردی تا ۳ متر نیز رشد کرده‌اند.

سم مار کبری باعث فلج شدن اندام‌ها و در ادامه تخریب سیستم عصبی قربانی شده و در نهایت با تأثیر روی سیستم تنفسی، جان افراد را می‌گیرد. اگرچه از نظر خصوصیات ظاهری کبری مصری به دیگر اعضای خانواده مارهای کبری شباهت دارد، ولی این مار قادر نیست سم خود را همچون دیگر کبری‌ها پرتاب کند. مار کبری مصری در نواحی مختلف آفریقا از جمله بخش‌های واقع در امتداد رودخانه نیل قابل‌مشاهده است.

اسب آبی (Hippopotamus)

در نگاه اول ممکن است این جانور موجودی تنبل و آرام به نظر برسد، اما در حقیقت خلق و خوی آن‌ها از زمین تا آسمان با این توصیف تفاوت دارد. اگرچه اسب‌ آبی بخش زیادی از زندگی خود را در آب سپری می‌کنند، اما بد نیست بدانید آن‌ها هرشب راه خود را به‌سمت ساحل باز کرده و یک شکم سیر علف می‌خورند. میزان غذا آن‌ها شاید در نگاه اول بسیار زیاد به نظر برسد، اما با توجه به اینکه اسب آبی به‌عنوان سومین جانور بزرگ جهان شناخته می‌شود، امر چندان غیر منتظره‌ای نیست.

از سوی دیگر اسب‌های آبی حیواناتی بسیار خطرناک هستند و به همین خاطر حتی حیوانات درنده خوی دیگری همچون کروکودیل، شیر و کفتارها نیز از نزدیک شدن به اسب‌های آبی پرهیز می‌کنند. آن‌ها بارها به قایق‌ و سرنشینان آن‌ها حمله کرده‌اند که البته در بسیاری از موارد، این حملات برای محافظت از اسب‌های آبی جوان‌تر صورت گرفته است. با این حال حین گشت‌وگذار روی رودخانه نیل، حتما جانب احتیاط را نگه داشته و فریب ظاهر آرام اسب‌های آبی را نخورید. 

پیتون صخره‌ای آفریقایی (African Rock Python)

بزرگترین مار حال حاضر در آفریقا که در رودخانه نیل قابل‌مشاهده است. این نوع پیتون می‌تواند تا ۶ متر درازا داشته باشد. از سوی دیگر این مار بزرگ جثه ابدا به‌عنوان موجودی با خلق و خوی دوستانه شناخته نمی‌شود. در واقع مار پیتون صخره‌ای می‌تواند بی‌نهایت تهاجمی و خطرناک باشد، به‌ویژه اگر احساس خطر کرده یا گرسنه باشد که در این صورت از کشتن انسان‌ نیز ابایی ندارد.

هرچند آن‌ها در شمار مارهای سمی جایی ندارند، اما این مسئله چیزی از خطرناک بودن‌شان کم نمی‌کند. این مار بزرگ می‌تواند اطراف بدن شکار حلقه زده و سپس با سفت کردن عضلات خود باعث شکستن استخوان و قطع تنفس قربانی نگون‌بخت شود. پیتون صخره‌ای شکار خود را به‌صورت کامل می‌بلعد و قادر است حیوانات به بزرگی کروکودیل یا بزکوهی را بی‌دردسر فرو دهد. دستگاه گوارش آن‌ها بسیار پیچیده است و به همین خاطر ممکن است هضم یک وعده‌ی غذایی بزرگ، یک سال طول بکشد.

پشه (Mosquito)

ویروس نیل غربی برای نخستین بار در سال ۱۹۳۷ کشف شد، وقتی که یک زن در کشور اوگاندا به آن مبتلا شد. از آن زمان و به‌دلیل مهاجرت پرندگان و نیز حضور پشه‌ها، این ویروس در اقصی نقاط جهان شیوع پیدا کرده است. مالاریا دیگر بیماری است که انگشت اتهام را به سوی پشه‌ها می‌چرخاند.

سازمان بهداشت جهانی گزارش داده که همچنان این بیماری، سالانه عامل مرگ یک میلیون انسان است. لارو پشه در آب زندگی می‌کند و باید اذعان کرد که رود نیل یکی از زیستگاه‌های عمده بسیاری از این خون‌خواران بیماریزا است. نزدیک ۹۰% از موارد ابتلا به مالاریا در جهان، از قاره آفریقا گزارش شده‌اند. با این تفاسیر شاید باید این پشه‌ها را به‌عنوان یکی از کشنده‌ترین عوامل بیماریزای ساکن رودخانه نیل نام‌گذاری کرد.

بزمجه نیل (Nile Monitor Lizard)

بزمجه نیل یا سوسمار مانیتور نیل که در اطراف این رودخانه زندگی می‌کند، شاید از نظر جثه به بزرگی دیگر عضو خانواده یعنی کروکودیل‌ها نباشد، اما همچنان به‌عنوان یکی از بزرگترین گونه‌های سوسمارها در آفریقا شناخته می‌شود. این‌گونه قادر است بیش از یک متر رشد کند و از دم نیرومند خود برای شنا کردن بهره ببرد. آن‌ها همچنین می‌توانند از این دم برای شلاق زدن و دور کردن مهاجمان استفاده کرده و از خود دفاع کنند.

بزمجه روخانه نیل به‌عنوان شکارچی خطرناک شناخته می‌شود که در زمینه‌ی شکار هیچ تبعیضی از خود نشان نمی‌دهد. ماهی، قورباغه، پرندگان و پستانداران کوچک همگی جایی در رژیم غذایی این جانور دارند. از سوی دیگر آن‌ها گاهی رو به کار گروهی آورده و به شکار می‌پردازند. به‌عنوان نمونه تعدادی از آن‌ها توجه کروکودیل ماده را جلب کرده و او را از آشیانه دور می‌کنند و تعدادی دیگر تخم‌ها را می‌دزدند.

ببرماهی آفریقایی

همچون ماهی پیرانا، ببرماهی آفریقایی دیگر مخلوق آبی با شهرت گوشت‌خواری است. َآرواره‌های قدرتمند این ماهی مجهز به دندان‌هایی بسیار تیز (۸ عدد در هر آرواره) است که برای کشتن و خوردن دیگر ماهی‌ها تخصص پیدا کرده و آن‌ها را به یکی از شکارچیان سنگدل و خطرناک رودخانه نیل تبدیل کرده‌اند.

ببرماهی هر چیزی که در رودخانه پیدا کند را در منوی غذایی خود جای داده است، به‌طوری که گاهی آن‌ها حتی به جانوران بزرگ‌تر از خود و ماهیان همنوع‌شان نیز حمله‌ور می‌شوند. ببرماهی می‌تواند تا یک متر هم رشد کند، با این حال خطر زیادی برای انسان ندارد. در واقع شاید آن‌ها به همان اندازه‌ای پیراناهای ساکن رودخانه آمازون خطرناک هستند (البته در دنیای واقعی نه در آثار ژانر وحشت)

بوآی شنی

بوآی شنی نام خود را مدیون روش خاصی است که برای شکار از آن استفاده می‌کند. در واقع این مار از شن‌های ساحل رود نیل برای فریب دادن طعمه‌ها سود برده و زیر شن و ماسه پنهان می‌شود. سپس در وقت مناسب، پستانداران کوچک یا دوزیستانی را که از آنجا عبور می‌کنند، طعمه‌ی خود می‌کند.

بوآی شنی ماری کوچک است که کمتر از یک متر طول داشته و در رنگ‌هایی همچون زرد و قهوه‌ای قابل‌مشاهده است. این امر به استتار بهتر آن‌ها در میان شن سواحل رودخانه کمک می‌کند. بوآی شنی نیز همچون دیگر اعضای خانواده‌اش، دور شکار حلقه زده و با فشار آوردن حیوان را می‌کشد. این امر شاید برای پستانداران کوچک خبر چندان خوشی نباشد، اما در مقابل کاملا مشخص است که این مار برای انسان خطر چندانی ندارد. به‌طوری که عده‌ای از آن به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.

گربه ماهی ووندو (Vundu Catfish)

گربه ماهی ووندو که با نام‌های دیگری همچون «ماهی سلیمان» (solomon fish)، «سامپا» (sampa) یا «مازوندا» (mazunda) نیز شناخته می‌شود، در بستر رودخانه نیل زندگی می‌کند. این ماهی گاهی به سطح آب می‌آید تا هرچیزی که پیدا می‌کند را به‌عنوان غذا مصرف کند. این منوی گسترده می‌تواند شامل انواع ماهی باشد، یا زباله‌های ریخته شده در رودخانه یا پسماندهای باقی مانده، به هر حال باید اعتراف کرد که این‌گونه گربه ماهی برای رودخانه نیل در حکم کرکس‌ است.

بدن قطور و بزرگ آن‌ها گاهی بیش از ۵۰ کیلوگرم وزن داشته و طول بدن آن‌ها تا یک و نیم متر هم می‌رسد. بهتر است بدانید گربه ماهی می‌تواند طی دوره‌های خارج از آب و در خشکی زندگی کند. گربه ماهی‌ها سمی هستند و باید مراقب آن‌ها بود. شایعاتی تأیید نشده وجود دارد که از کشته شدن مردان بالغ توسط گربه ماهی‌های حکایت دارند.

ماهی نایل پرچ (Nile Perch)

این‌گونه ماهی از زاویه‌ای دیگر خطرناک است! بهتر است بدانید که نایل پرچ بخش اعظم زندگی خود را صرف خوردن می‌کند. به هر حال یک نگاه به قد و قواره این ماهی نشان می‌دهد که این ماهی بی‌شک باید خوراک بسیاری صرف کند که البته این امر با توجه به اشتهای سیری ناپذیر آن جای چندان تعجبی ندارد. نایل پرچ گاهی نزدیک به دو متر طول و ۲۰۰ کیلوگرم وزن دارد و به همین خاطر بسیاری آن‌ها را هیولا ماهی‌هایی می‌دانند که محیط زیست دیگر گونه‌های آبزی را با خطرات بسیاری مواجه کرده‌اند.

اما خوردن غذا شاید یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های این ماهی باشد، اما مسلما تنها دغدغه نیست. پیدا کردن جفت و زاد و ولد کردن دیگر مشغولیت همیشگی نایل پرچ است. به‌طوری که ماهی ماده قادر است ظرف بیست ساعت ۹ میلیون تخم بگذارد. اگرچه بسیاری از این تخم‌ها هرگز فرصت رشد و بالغ شدن پیدا نمی‌کنند، اما به هر حال این ویژگی نایل پرچ را تبدیل به گونه‌ی مهاجم و خطرناک کرده‌ است. به‌طوری که «اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت» (International Union for Conservation of Nature) این ماهی را در شمار صد گونه از بدترین مهاجمان جهان قرار داده است.

نایل پرچ به‌جز نیل در کنگو، سنگال، نیجریه و تعداد دیگری از زیست بوم‌های آفریقایی زندگی می‌کند.

چاقو ماهی آفریقایی (African Knifefish)

نام این ماهی خود به‌تنهایی بازتابی خطرناک دارد، اما اجازه ندهید این نام شما را وحشت‌زده کند. بد نیست بدانید چاقو ماهی از نظر خصوصیات بی‌شباهت به مارماهی الکتریکی نیست. چاقو ماهی نیز همچون مارماهی دارای توانایی تولید الکتریسیته است که یک میدان الکتریکی را در اطراف بدن ماهی تشکیل می‌دهد. البته این جریان الکتریکی جاری در مقایسه با مارماهی ضعیف‌تر بوده و چاقو ماهی از آن به‌عنوان سونار استفاده می‌کند.

چاقو ماهی شکارچی شب‌زی است که اغلب شب هنگام در بستر نیل پرسه زده و از حشرات و کرم‌ها تغذیه می‌کند. این ماهی نیز به‌عنوان یکی از شکارچیان خطرناک رود نیل شناخته می‌شود که گاهی تا ۳۰ سانتی‌متر درازا دارد. این ماهی به‌اندازه‌ای جذاب هست که عده‌ای از آن‌ها به‌عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند. جالب است بدانید این ماهی قادر به تولید اصوات گوناگونی است، به‌عنوان مثال هنگام حضور در سطح آب صدایی شبیه به زنگ از خود درمی‌آورد و در هنگام پیدا کردن جفت عو عو می‌کند.

چاقو ماهی در مناطقی همچون نیل، چاد، کنگو، سیرالئون و.. قابل‌مشاهده است.

_{رودخانه نیل، آفریقا}

به پایان این مطلب رسیدیم. نظر شما در مورد گونه‌های خطرناک ساکن در اطراف رودخانه نیل چیست؟ شما کدام‌یک را خطرناک‌تر دیدید؟ نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.