کاخ ارشیر بابکان در خطر است
کاخ ارشیر بابکان از جمله بزرگ‌ترین سنگ‌نگاره‌های ساسانی است که تا قبل از ثبت جهانی از نظر حفاظتی در موقعیت بدی بوده است.
کاخ اردشیر بابکان که در صد کیلومتری جنوب‌شرقی شهر شیراز و در بخش مالی مجموعه و شهر باستانی گور قرار دارد، در سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است. در حال حاضر، توسعه روستای «آتشکده» که چند دهه پیش در نزدیکی این عمارت بنا شده و همچنین سوء مدیریت در حفاظت از این مجموعه باستانی، وضعیت این کاخ را در معرض خطر قرار داده است.
از جمله اقدامات اخیر، ایجاد راهی برای دسترسی به این محوطه باستانی است که البته متاسفانه به نحو صحیحی انجام نگرفته است. درست پیش از ورود کارشناسان یونسکو به این محوطه جهانی باری ثبت جهانی آن، ماشین‌آلات سنگین، جاده‌ای را ایجاد کرده‌اند که نه تنها تا عرصه باستانی کشیده می‌شود، بلکه قسمت‌هایی از راه باستانی این محل و منظر فرهنگی کتیبه را نیز تخریب کرده است. گفته می‌شد لودرهایی که در این منطقه وجود داشته‌اند، صرفا برای صاف کردن جاده در مسیر روستای آتشکده تا نقش برجسته ساسانی موسوم به «نبرد سواران» بوده است، مسافتی که حدودا یک کیلومتر طول دارد، اما اکنون این جاده به اصالت منظر فرهنگی اثر آسیب زده است؛ و بقایای فسیل‌های نادری را که از آثار باستان‌شناختی منطقه بوده‌اند، تخریب کرده است.
علاوه بر این، توسعه روستای آتشکده در شمال کاخ اردشیر و جنوب نقش برجسته معروف ساسانی، برای این محوطه تاریخی و بقایای باستانی آن مشکلاتی را رقم زده است.
علیرضا عسگری چاوردی، مدیر پایگاه فروز‌آباد با اعتقاد بر این که فیروزآباد نیز مانند دیگر دشت‌‌های کشور در حال توسعه است، در این‌باره می‌گوید:
توسعه باید در خدمت آثار باستانی باشد و چشم‌انداز آثار را حفظ کند، سپس در خدمت گردشگر باشد. در عین حال به بهانه حفظ منظر نمی‌توانیم راه‌های دسترسی را از دشت فیروزآباد دور کنیم و در عین حال گردشگری را پایدار نگه داریم. بنابراین کنش متقابل بین آثار باستانی و توسعه در درشت فیروزآباد و دره تنگاب وجود دارد.
او در ادامه افزود:
امروزه دسترسی به قلعه دختر نیز با پیاده‌روی بسیار سنگین انجام می‌شود. این دو منطقه گردشگری، هر دو در حریم رودخانه هستند و مسیر مناسبی ندارند. در دهه ۱۳۵۰ یک مسیر دسترسی اولیه برای رسیدن به نقش جنگاوران ایجاده شده بود که در دهه ۱۳۷۰ نیز کمی تصحیح شده است. این مسئله باعث شد تا ما بخشی از گل و لای کوه که بر روی مصطبه‌ها ایجاد شده و ارتباطی با اثر نداشت را برداشت کنیم، که البته با مخالفت بعضی از همکاران باستان‌شناس مواجه شدیم.
چاوری معتقد است که برای دسترسی به نقش‌برجسته باید گل و لای آن برداشته شده، و این اقدام به هیچ عنوان در عرصه اثر انجام نشده و فاصله روستای آتشکده تا اثر نیز حدود ۸۰۰ متر است. فرصت نشد کارشناسان یونشکو از این بخش بازدید کنند، اما آن‌ها اعتقاد دارند باید مسیر دسترسی به نقش برجسته فراهم می‌شد.
چاوری همچنین درباره راه باستانی منطقه تنگاب گفته است:
طبیعی است که انسان در دوره‌های مختلف از آن معبر گذر کرده است. تنگاب به دلیل فعل و انفعال انسانی برای شکل‌گیری فیروزآباد به ثبت جهانی رسیده است. در این منطقه به دلیل محدودیت فضا، علاوه بر جاده‌ای آسفالت که از قدیم ایجاد شده بود، آب‌بندی ۲۵ ساله نیز وجود دارد که باید آن را یا به مسیر گردشگری تبدیل کرده، یا حذف کرد.
بر پایه قانون و ضوابت میراث فرهنگی، هر گونه دخل و تصرف، پی‌کنی، تعمیرات، تاسیسات و تسطیح در عرصه و حریم آثار ممنوع است و در صورت نیاز ضروری، هر گونه عملیات باید به تایید و تصویب شورای فنی سازمان میراث فرهنگی استان برسد.
دیدگاه