کشف یک مسجد تاریخی در ارجان بهبهان

مسجدی مدفون‎شده متعلق به اوایل دوره اسلامی توسط کاوشگران میراث فرهنگی در محوطه تاریخی ارجان بهبهان کشف شده که در متون و اسناد تاریخی از آن به‌عنوان مسجد ارجان یاد شده است.

احسان یغمایی سرپرست هیئت کاوش‌های باستان‌شناسی ارجان در این خصوص بیان کرد:

شهر ارجان که در دشت ارجان قرار گرفته، محوطه بسیار مهمی است و استقرار انسان در آن از دوره عیلام نو وجود داشته است.

طرح یک مسجد در عکس‎های هوایی و تصاویر ماهواره‎ای تهیه شده از این منطقه و وجود یک مسجد در این شهر در بررسی متون تاریخی نیز تایید می‎کند.

سرپرست هیئت کاوش ارجان با بیان این‎که براساس مطالعات اولیه روی تصاویر هوایی، آشکار شد که این بخش از شهر ممکن است آن‎چیزی باشد که در متون تاریخی از آن به عنوان مسجد ارجان یاد شده است، افزود:

در این ناحیه برای حصول اطمینان و تطبیق متون تاریخی و داده‎های باستان‎شناختی، دست به کاوش‎های باستان‎شناختی زدیم.

 یغمایی در ادامه بیان کرد که این مساجد جزو مساجد قرون اول و دوم هستند که طراحی آن‎ها به سبک خراسانی است و تراکم این ستون‎ها به دلیل همین سبک و شیوه است که برای ایجاد سقف طراحی شده‎اند و به مساجد چهل‎ستونی مشهور هستند.

 سفال‎هایی نیز که در کاوش‎های این منطقه به گفته ایشان به دست آمده‎، که با توجه به این‌که عمده آن‎ها شاخصه‎های اواخر قرن‎ اول و دوم تا سوم هجری را دارا بوده، مربوط به قرن‎های دوم تا سوم هجری هستند؛ بنابراین در پایان فصل اول کاوش به‌صورت نسبی می‎توان تخمین زد که این مسجد دستکم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

ایشان  با اشاره به این‎که این اولین کاوش در بخش اسلامی شهر ارجان است اضافه کرد:  

سرنخ‎هایی مبنی بر این‎که مسجد ارجان ممکن است در این ناحیه باشد از طریق عکس‎های هوایی، بررسی متون، و بررسی‎های باستان‎شناسی در گذشته به دست آمده بود که در نهایت مسجد بودن این ناحیه به وسیله کاوش‎های باستان‎شناسی به اثبات رسید.

رواق، حیاط و دو آرامگاه کشف شده در طی این کاوش بیانگر این است که براساس شواهد و باتوجه به تدفین این دو فرد در محوطه مسجد، این آرامگاه‎ها احتمالا مربوط به دو تن از بزرگان مسلمان ناشناخته هستند.

ایشان درباره قدمت و تاریخ دقیق این مسجد گفت که در پایان فصل‎های دوم یا سوم کاوش قدمت و تاریخ دقیق مسجد مشخص خواهد شد، زیرا می‎توان تاریخ دقیق مسجد را از طریق کتیبه‎ یا سند مکتوبی که هر زمان در محل کاوش یافت شود مشخص کرد که قطعا این موضوع در این فصل نخواهد بود

سرپرست هیئت کاوش ارجان، از جمله اهداف فصل اول کاوش را شناخت ساختار معماری، مقایسه مسجد با سایر مساجد دوره اسلامی و یافتن تاریخ تقریبی مسجد را بیان کرد و افزود:

این منطقه به احتمال فراوان قدمگاه اولیه و راستین امام رضا (ع) باتوجه به شواهد موجود و مسجد بودن این مکان، بوده است و ایشان در این مسجد نماز خوانده‎اند.