حمامهای عمومی و سنتی، ظرفیت جدید گردشگر پذیری
کاربری دوباره حمامهای عمومی و سنتی ایران میتواند سبب اشتغالزایی و جذب گردشگران شود.
از آنجایی که حمامهای عمومی و سنتی ایران نه تنها بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان قدیم بودهاند، بلکه در گذشته، حمامها نیز مانند بازار و قهوهخانه، مکانی برای تعامل اقتصادی و فرهنگی و تجاری و گفت و شنودهای روزمره مردم بود.
شاید به همین دلیل در معماری و تزئین آنها دقت خاصی انجام میگرفت و کاشیکاری، نقاشی، کادربندی و دکوراسیون سنتی جذابی برای آنها در نظر گرفته میشده است.
هرچند در طول زمان کاربری اینگونه حمامها از بین رفت و اکثر آنها به حال خود رها شدند، اما در چند سال اخیر بار دیگر مورد توجه قرار گرفته و اکثر آنها به دستور کار مرمت و بازسازی وارد شدند.
در حال حاضر، در روستاهای غرب استان مازندران، بازسازی حمامهای عمومی و قدیمی، نه تنها برای مردم منطقه درآمدزایی داشته است، بلکه فرهنگ و هویت این دیار را به مسافران و گردشگران شناسانده است.
اسماعیل رستمی، کارشناس حوزه گردشگری در این باره میگوید:
بهترین روش احیای حمامهای تاریخی، احیای مبتنی بر زمینه کاربرد است که بر اساس این رویکرد، حمام قدیمی با اتکا به زمینه خدمات سلامت و گذران اوقات فراغت که در گذشته نیز باب بوده، احیا میشود.
حمام رفتن در گذشته، نه تنها آداب و رسوم خاص خود را داشته است بلکه از ابعاد گستردهای نظیر بهداشت، سلامت، درمان، پذیرایی و گذران اوقات فراغت برخوردار بوده است و هر گگونه احیای تاریخی نیز باید مبتنی بر همین زمینه فرهنگی باشد. برای مثال، یکی از جنبههای خدمات سلامت در حمامهای قدیمی، مشت و مال دادن توسط برخی افراد به اسم دلاک بوده است، که امروز همیتوان همان خدمات را به شیوههای نوین به مشتریان ارائه نمود. به همین روش، خزینههای حمامهای قدیمی را میتوان به حوضچههایی برای لجندرمانی و پرتودرمانی تبدیل کرد، یا از نوع خاصی ماهی استفاده کرد که لایهای از پوست گردشگران را برداشته و به طراوت آن کمک میکند.
در این راستا، عرضه برخی از نوشیدنیها مانند دمنوش نعنا و لیمو، گل گاوزبان، آب زرشک و خاکشیر در این مکانها نیز میتواند به جذابیتهای تجربه گردشگران بیفزاید.
نادر سحرخیز، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستانهای تنکابن و عباسآباد در اینباره گفت:
در عباس آباد تعداد پنج باب حمام قدیمی مربوط به دوره قاجاریه وجود دارد که جزو نخستین آثار تاریخی ثبت شده در فهرست آثار ملی در این شهرستان محسوب میشود. این حمامها که در روستاهای سی بن، هردابرود، ماشاالله آباد، سرلنگا و دراسرا قرار دارند، یا مرمت و بازسازی شده یا در دستور کار مرمت قرار دارند. هزینه مرمت هر حمام بالغ بر ۵۰ میلیون تومان تمام شده است.
در ساخت این حمامها از سنگ، آجر، گچ و ساروج استفاده شده است؛ و اگر به هر دلیلی این حمامها ظرفیت بازسازی ندشاته باشند، با تغییر کاربری به موزه، کتابخانه و ... تبدیل میشوند.
به گفته سحرخیز، در سال گذشته برای مرمت و بازسازی قسمتهای سنگ ازاره بدنه، مرمت گنبد، طاقها و تزئینات سقف حمام تاریخی امیر سعد (روستای بالا اشتوج شهرستان تنکابن) نیز مبلغ ۳۰ میلیون تومان هزینه شده است.
سید کاظم میرزایی، یک شهروند عباسآبادی که در گذشته در یک حمام عمومی مشغول به کار بوده است، درباره این حمامها اینگونه میگوید:
اکثر حمامها خزینهای بوده و در ارتفاع پایینتری از سطح کوچه بنا میشدند تا حرارت گرما به بیرون منتقل نشود و دسترسی به آب قنات راحتتر باشد. در گذشته هر فرد برای حمام کردن در حمامهای عمومی حداقل یک ساعت وقت میگذاشت و اغلب مردان از قبل از طلوع آفتاب تا ۸ صبح به حمام میرفتند.
در حمامهای قدیم، شستشوی بدن، باز کردن شوخ ( کیسه کشیدن)، صابون زدن، فصد کردن (رگ زدن و حجامت)، گرفتن قولنج، مشت و مال، ازاله موهای زائد بدن، تراشیدن سر آقایان، حنا بستن و صدر گرفتن بر موهای سر، همگی از ارکان یک نظافت کامل محسوب میشدند.
شهرستانهای گردشگرپذیر تنکابن و عباسآباد در غرب مازندران قرار دارند.
دیدگاه