موزه آکروپولیس؛ گشت و گذار در یونان باستان (قسمت دوم)
موزه آکروپلیس یکی از مهم‌ترین موزه‌های یونان و جهان به‌شمار می‌رود؛ در این مقاله به معرفی بخش‌های مختلف این موزه و اشیا و تاریخچه هر بخش خواهیم پرداخت.
مقاله مرتبط:
در این مقاله به معرفی نمایشگاه‌های دائمی مختلف در موزه آکروپولیس آتن در یونان، اشیا و تاریخچه آن‌ها خواهیم پرداخت. موزه آکروپولیس با نمایشگاه دامنه‌های آکروپولیس آغاز شده و سپس به نمایشگاه پارتنون راه خواهد یافت. پس از آن، آثار باقی مانده از معابدی مانند معبد آتنا نایک و معبد آرتمیس در معرض دید عموم قرار داده شده است.
نمایشگاه دامنه‌های آکروپولیس
اولین مجموعه در این بخش، پشت لابی طبقه اول قرار دارد. نمایشگاهی وسیع با زمینی از شیشه که تکه‌های یافت شده از دامنه‌های آکروپولیس در آن قرار گرفته‌اند. از طریق شیشه شفاف کار شده بر زمین این موزه که در برخی قسمت‌ها استفاده شده است، منظره‌ای از حفاری‌های باستانشناسی در زیر پای بازدیدکننده قابل مشاهده است و در امتداد آن میتوان آکروپولیس باستانی را مشاهده کرد.
این گالری علاوه بر تکه‌های محراب‌هایی که در دامنه‌های آکروپولیس کشف شده‌اند، وسایلی را که آتنی‌ها در زندگی روزمره خود در تمام دوران‌ها از آن‌ها استفاده می‌کردند را نیز در خود جای داده است. در قسمت سمت چپ، قسمت‌های کلیدی معابد به نمایش در آمده‌اند. در قسمت سمت راست، تکه‌های کوچک‌تر معابد و سکونتگاه‌ها که در دامنه تپه قرار داشتند، نگهداری می‌شوند. در دوران باستان، مکانی به نام دامنه‌های «سنگ مقدس» در فاصله بین شهر و معروف‌ترین معبد مقدس قرار داشت؛ که فرقه‌های رسمی و معروف به همراه معابد بزرگ و کوچک، در کنار خانه‌های شخصی، در آن قرار داشتند.
جایگا‌ه‌های مقدس
دامنه‌ها، غارها و فلات‌های تپه آکروپولیس، جایگاه خدایان، قهرمانان و الهه‌های مورد پرستش بوده، که دو عدد از مهم‌ترین پرستشگاه‌های شهر، دیونیزوس و آسکلپیوس در دامنه شمالی قرار داشته است. تعدادی معبد کوچک‌تر، اما همچنان مهم نیز در این بخش قرار دارد. معبد دیونیزوس جایگاه برگزاری مهم‌ترین جشن شهر در فصل بهار بود. در راستای برگزاری همین جشن بود که «تئاتر» متولد شده و اولین نمایشنامه‌ها اجرا شدند. معبد آسکلیپوس، خدای درمان نیز در قسمت جنوبی دامنه آکروپولیس یافت شده است. در این مکان علاوه بر معبد، جایگاهی وجود داشت که بیماران در آنجا دراز کشیده و منتظر می‌ماندند تا خدا در رویاهایشان پدیدار شده و آن‌ها را شفا دهد. یافت شدن آثار بسیار، اغلب به‌صورت تصاویر اعضای بدن که توسط خداوند شفا یافته است، نشان از اهمیت این خدا در نزد آتنی‌های باستان دارد.
به فاصله کمی از معبد آسکلیپوس، معبدی کوچک و روباز وجود دارد که به الهه ازدواج و مراسم عروسی تقدیم شده است. آتنی‌ها نذورات خود از جمله شیشه‌های عطر، لوازش آرایشی و جعبه جواهرات، مجسمه و پلاک‌های رنگی را در آنجا قرار داده و فضا را با هر چیزی که در ازدواج آن زمان رایج بود، مزین می‌کردند.
سکونتگاه‌ها
در میان معابد یا کمی پایین‌تر از آن، حفاری‌های باستانشناسی بارقه‌هایی از تمدن شهرنشینی آتن را کشف کرده و آثاری از زندگی روزمره را از دوران نوسنگی (حدود ۳۰۰۰ قبل از میلاد) تا اواخر عهد باستان (قرن ششم میلادی) را یافتند. خانه‌ها، کارگاه‌ها، جاده‌‌ها، میدان‌ها، چاه‌ها و مخازن در کنار هزاران شی‌ای که توسط مردم محلی از عهد باستان باقی مانده بود، اطلاعاتی را درباره گذشته در اختیار ما قرار می‌دهند. در حالی که اغلب وسایل یافت شده از جنس رس هستند، اشیایی از جنس‌ّ‌های دیگر نابود شده و با ارزش‌ترین آن‌ها نیز غارت شده‌اند. ظرف‌های یافت شده شامل اسباب‌‌بازی کودکان، لوازم آرایشی و جعبه جواهرات، بطری عطر، ظروف آشپزی و غیره است.
عکس از pinterest.co.kr
نمایشگاه آکروپولیس باستان
دوره آرکائیک به دوره‌ای می‌گویند که از قرن هفتم پیش از میلاد آغاز شده و تا پایان جنگ پارسی‌ها در ۴۸۰ قبل از میلاد ادامه دارد. این دوره با پیشرفت دولت‌شهر و تغییر از اشرافیت به استبداد و در نهایت دموکراسی و همچنین با دستاوردهای بزرگ در اقتصاد، هنر و زندگی و فلسفه شناخته می‌شود.
در نمایشگاه آرکائیک آکروپولیس، بازدیدکنندگان این فرصت را دارند تا برای نخستین بار این نمایشگاه را در همه ابعاد و به‌صورت سه بعدی مشاهده نمایند. به لطف تغییر نور طبیعی، بازدیدکنندگان می‌توانند جزئیات ظریف و ریز مجسمه‌ها را کشف کرده و در نهایت بهترین نقطه‌ای را برای مشاهده نمایشگاه انتخاب نمایند.
در قسمت جنوبی گالری، مجسمه زن جوان (کورای)، اسب سواران و بسیاری مجسمه‌های دیگر، تصویری مناسب را از آکروپولیس در دوران آرکائیک به دست می‌دهد.
معبد باستان
نمایشگاه آرکائیک آکروپولیس بخش عظیمی از مجسمه‌های معماری مربوط به کتیبه «Gigantomachy» (جنگ بین خدایان و غول‌ها) را به نمایش گذاشته است، که دومین معبد قدیمی خدای آتنا را تزيین کرده بودند. گفته می‌شود که این معبد ساختمانی قدیمی‌تر (۵۷۰ پیش از میلاد)، شامل مجسمه‌های جفتی داشته است که در حال حاضردر هکاتومپدون قرار دارد، در حالی که مجسمه‌های مرمرین آن بازسازی شده‌اند. هر چند، احتمال دارد که معبد ساخته شده باشد و مجسمه‌های تزئینی‌اش را در اواخر دهه قرن ۶ پیش از میلاد به آن اهدا کرده باشد. ترکیبات نقش این کتیبه از اندازه انسانی بزرگتر بوده و روی مرمر کار شده است.
هکاتومپدون
اولین ساختمان در آکروپولیس، هکاتومپدون یا هکاتومپدوسنئوس، به معنی ۱۰۰ فیت طول (۳۰٫۴۸ متر) نام دارد. به نظر می‌رسد که بعدها، پارتنون کلاسیک در جای این معبد قرار گرفته است. قطعات مجسمه‌های جفت هکتامپدون که در جنوب و شرق پارتنون مشخص بوده‌اند، نشان می‌دهد که این معبد به سبک دوریک ساخته شده است.
در این بخش، مجسمه شیر ماده‌ای قرار دارد که به دلیل حکاکی‌های برجسته و اندازه بزرگش معروف است. این مجسمه یک شیر ماده را با دمی بیش از حد پر مو نشان می‌دهد که روی پای عقبش بلند شده و گوساله‌ای را از هم می‌درد. اعتقاد بر این است که این شیر قسمت شرقی معبد را تزئین کرده است. دو ترکیبی که به قسمت غربی تعلق دارند، یکی در سمت چپ، هرکول روی زانوی راستش در حال جنگ با تریتون، موجودی با بالاتنه مرد و پایین‌تنه و دم هیولای دریایی، و در گروه سمت راست، هیولاهای سه تنه، موجودی مرکب از سه مرد که در کمر ترکیب شده‌اند، هستند. در این ترکیب، هر بدن یک جسم را در دست چپش نگاه داشته که به ترتیب آب، آتش، و یک پرنده (نمادی از هوا) هستند.
نذورات
از زمان حکومت پیسی استراتوس، نذوراتی که به نشانه تقوا، تمکن مالی و پیشرفت‌های هنرمندانه به خدایان تقدیم می‌شدند، در معبد آکروپولیس قرار می‌گرفتند. مهم‌ترین نذورات شامل مجسمه‌هایی بودند که برای رضایت خدایان ساخته می‌شدند. این نذورات از طرف یونانیان باستان برای تشکر از خدایان به خاطر برآورده کردن یک دعا و غالبا شامل یک دهم از درآمدشان یا اولین برداشت محصول می‌شد.
نوع، جنس و اندازه نذورات به دوره زمانی، وضعیت اجتماعی و وضعیت اقتصادی دهه باز‌می‌گشت. در آکروپولیس، مجسمه‌ها و دیگر نذورات گران قیمت توسط خانواده‌های اشراف و متخصصان ثروتمند، کارگران و همچنین زنان، مانند زنان شستشوگر یا نانوا سفارش داده می‌شد.
شاخص‌ترین نذورات به معبد آتنا در آکروپولیس شامل کورای، مجسمه مرمرین زن جوان بوده که در اندازه‌های مختلف ساخته شده‌اند؛ اما همگی دارای یک حالت خاص و بدنی خشک هستند.
نمایشگاه پارتنون
در مرکز نمایشگاه پارتنون در طبقه سوم، بازدیدکنندگان می‌توانند یک ویدئو درباره معبد پارتنون و مجسمه‌های تزئینی یادبودی آن را مشاهده کنند. در همان قسمت، کتیبه‌های مرمرین باستانی وجود دارد که هزینه دقیق معابد پارتنون و مجسمه آتنا را محاسبه می‌کند. همچنین، بازدیدکنندگان با نحوه ساز و کار سیستم دموکراتیک در قرن پنجم پیش از میلاد آشنا می‌شوند.
نصب کتیبه پارتنون بر مرکز مستطیل شکل که دقیقا شکل پارتنون اصلی را تداعی می‌کند، امکان مشاهده جامع جزئیات کتیبه را به دست می‌دهد. داستان روایت شده توسط این کتیبه با ترکیب قطعات اصلی کتیبه و کپی قطعاتی که در موزه‌های خارج از کشور مثل موزه بریتانیا و موزه لوور وجود دارد، بازگو می‌شود.
متوپ‌ها
متوپ‌ها که شامل ۹۲ مربع هستند، اولین بخش ساختمان بودند که مجسمه‌هایشان نصب می‌شد؛ و هر کدام به تنهایی نمایانگر یک صحنه، عموما با دو شخصیت هستند. موضوع این صحنه‌ها از جنگ‌های اساطیری یا پیروزی یونانیان بر پارسیان گرفته شده است. قسمت شرقی نمایانگر جنگ خدایان المپیایی در برابر غول‌ها، که سعی بر سرنگونی نظم حاکم بر کوه المپوس را داشتند (Gigantomachy)؛ و قسمت غربی نمایانگر جنگ جوانان آتنی در برابر آمازونی‌ها، کسانی که آکروپولیس را تهدید کردند، است (Amazonomachy)؛ قسمت جنوبی درباره جنگ جوانان تسالانی در برابر قنطورسی‌ها است، کسانی که سعی کردند زنان‌شان را در یک مراسم عروسی بدزدند (Centauromachy)؛ و قسمت شمالی غارتگری تروی را به نمایش گذاشته است (Iliou Persis).
کتیبه
در مقایسه با موضوعات اسطوره‌ای متوپ‌ها و سایر نقش برجسته‌ها، در کتیبه پارتنون، فدیاس جشن بزرگ پاناتنایا، بزرگترین جشن شهر که به افتخار خدای آتنا برگزار می‌شود، را به نمایش گذارد. این جشن که هر چهار سال یک بار برگزار می‌شد، ۱۲ روز به طول می‌انجامید و شامل آیین پرستش، قربانی و مسابقات ورزشی و موسیقی بود. این جشن در روز ۲۸ ماه هکاتومبایون در قلب تابستان و روز تولد آتنا برگزار می‌شد و در این روز، صفی برای تقدیم نذورات به سمت معبد آتنا پیش می‌رفت که این صف ۱۶۰ متر از مجسمه‌های تزئینی کتیبه معبد پارتنون را تشکیل داده است.
این کتیبه شامل ۱۱۵ بلوک است که ۱۶۰ متر طول و ۱٫۰۲ متر ارتفاع دارد. حدود ۳۷۸ بدن انسان و خدا و بیش از ۲۰۰ حیوان، بیشتر اسب، در این صف‌آرایی به نمایش در آمده‌اند. گروه اسب‌ها و ارابه‌ها بیشترین فضای این کتیبه را اشغال کرده‌اند. صفوف مربوط به قربانی، با گروه حیوانات و مردان و زنانی که وسیله‌های حمل مراسم و نذورات را به دنبال می‌کشند پس از آن به نمایش در آمده است. این صف آرایی شامل تقدیم لباس مخصوص به مجسمه خدای دینی است؛ در حالی که ۱۲ خدای دیگر کوه المپیا در سمت راست و چپ نشسته‌اند.
از کل کتیبه‌ای که امروزه باقی مانده است، تنها ۵۰ متر در موزه آکروپولیس قرار دارد. ۸۰ متر در موزه بریتانیا، یک بلوک در موزه لوور و قطعات دیگر در موزه پالرمو، واتیکان، وین، مونیخ و کپنهاگ واقع قرار دارند.
بنای یادبود
زمانی که سنگ مقدس از ویرانی‌های پس از جنگ پارسی‌ها پاک شد، آتنی‌ها به سرعت ویرانی‌های معبد آتنا را تعمیر کرده و به پرستش پرداختند. معبد جدید تا اواسط قرن ۵ پیش از میلاد در آکروپولیس ساخته نشد؛ اما طرح جدید در ۴۴۷ پیش از میلاد آغاز شد. ساخت معبد آتنا ۱۵ سال به طول انجامید و برای ساخت آن از بهترین معماران و مجسمه‌سازان یونان استفاده شد . فدیاس شخصا مجسمه مسلح خدا را برای این معبد از جنس طلا و عاج ساخت و به‌عنوان تزئین داخلی استفاده کرد. معبد پارتنون از سنگ مرمر ساخته شده و با فلزات و رنگ تزئین شده بود.
پدیمنت‌ها
پدیمنت‌ها، فضاهای مثلثی شکل نزدیک سقف در انتهای هر معبد بودند، که مجسمه‌هایشان در آخرین مرحله ساخت ساختمان نصب می‌شد ( ۴۳۷-۴۳۲ قبل از میلاد). پدیمنت‌ها اغلب شامل مجسمه‌های عظیم‌الجثه و با موضوعات اساطیر آتیک بودند.
پدیمنت شرقی در بالای ورودی معبد نمایشگر تولد خدای آتنا از سر پدرش زئوس، در حضور دیگر خدایان المپیک است. پدیمنت غربی نزاع بین آتنا و پوزیدون برای به دستگیری سرزمین آتیکا را نشان می‌دهد، که به پیروزی آتنا منجر شد.
منبع عکس:
- موزه آکروپولیس یونان
دیدگاه