سافاری در ماداگاسکار و تماشای شگفت انگیزترین مخلوقات زمین (قسمت دوم)

مطالعه قسمت اول

ماداگاسکار در میان مهم‌ترین میزبانان تنوع زیستی جهان، جایگاهی خاص را به خود اختصاص داده است. نکته جالب این است که این جزیره برای بیش از هفتاد میلیون سال از باقی جهان جدا افتاده و در انزوا به سر می‌برده است. در نتیجه این جزیره‌ی بزرگ مبدل به خانه‌ای امن برای شماری از حیوانات و گیاهان منحصربه‌فرد جهان شده است.

البته متأسفانه پای بشر به هر کجا برسد، نشانه‌های تخریب طبیعت و حیات وحش خیلی زود رخ نشان داده و حیات دیگر ساکنان زمین را با مشکلات عدیده مواجه می‌کند. این مسئله در مورد ماداگاسکار نیز صدق می‌کند. جزیره‌ای که هم‌اکنون به‌دلیل فعالیت‌های مخرب بشر رفته‌رفته به قتلگاه بسیاری از گونه‌های نادری گیاهی و جانوری تبدیل شده است.

با این حساب شاید آخرین فرصت‌ برای سافاری دوستان مهیا است تا به تماشای گنجینه‌ی ارزشمند حیات وحش این سیاره رفته و از نزدیک این مخلوقات شگفت‌انگیز را مشاهده کنند. به‌ویژه از آن جهت که اکثریت گونه‌های گیاهی و جانوری این جزیره درهیچ کجای دیگر جهان قابل‌مشاهده نیستند. بنابراین به واقع باید ماداگاسکار را بهشتی بی‌نظیر برای دوست‌داران طبیعت و حیات وحش دانست.

در بخش نخست این مطلب شما عزیزان را با شماری از موجودات منحصربه‌فرد ماداگاسکار آشنا کردیم، در ادامه با مرور دیگر حیوانات ساکن این جزیره همراه شما هستیم.

فوسا (fossa)

فوسا بزرگ‌ترین جانور گوشتخوار ساکن جنگل‌های ماداگاسکار است. طول این پستاندار در دوران بلوغ گاهی به ۷۰ تا ۸۰ سانتی‌متر نیز رسیده و وزن آن در حدود ۱۰ کیلوگرم است. در نگاه نخست فوسا قیافه‌ای مابین گربه و میمون پوزه دار دارد. این جانور همچنین در صدر فهرست شکارچیان ساکن ماداگاسکار قرار دارد. اما متأسفانه تعداد اندکی از این مخلوق شگفت‌انگیز باقی مانده که هنوز هم در حیات وحش ماداگاسکار زندگی می‌کنند. از دست رفت زیستگاه مهم‌ترین عامل کاهش جمیعت این پستاندار است.

فوسا جانوری قدرتمند با بدنی عضلانی است، بدنی که با پوششی کوتاه از موهای قهوه‌ای رنگ پوشیده شده است. دم بلند جانور یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد و مشخص فوسا است، این دم همچنین نیمی از طول بدن فوسا را به خود اختصاص داده است.

فوساها جانورانی با قدرت مناسب در بالا رفتن از موانع هستند. پنجه‌ها و مچ قابل انعطاف به آن‌ها اجازه می‌دهد که به‌سادگی از درختان بالا بکشند. دم بنلد فوسا هم تعادل بدن حیوان را حین حرکت روی شاخه و برگ درختان حفظ می‌کند. همچون انسان‌، فوسا هم روی کف پا راه می‌روند و این مسئله امکان پرشی امن و  باثبات را برای این جانور فراهم کرده است.

فوسا شکارچی توانا در میان دیگر حیوانات ساکن این جزیره است. این شکارچی از هنر استتار نهایت بهره را برده و با حملات غافلگیر کننده شکار خود را از پای درمی‌آورد، از سوی دیگر آن‌ها چه در طول روز و چه شب هنگام قدرت شکار داشته و به لطف چنگال‌ها و دندان‌های تیز، به سرعت شکارشان را می‌کشند. لمورها از جمله غذاهای اصلی فوسا را تشکیل می‌دهند، در عین حال دیگر پستانداران کوچک، ماهی، پرنده، قورباغه و مارمولک‌ها دیگر شکارهای مرسوم فوسا هستند.

آی آی (Aye-aye)

«آی آی» بزرگترین نخستی شب زی جهان است. این مخلوق شگفت‌انگیز تنها در جنگل ماداگاسکار قابل‌مشاهده است. بدن آن‌ها به رنگ قهوه‌ای تیره بوده و دارای چشمانی بزرگ و انگشتانی باریک و بلند هستند و درمجموع باید گفت که ظاهر آن‌ها نسبتا ترسناک است. اگرچه آی آی جانوری بی‌خطر و آرام است، اما بسیاری از مردم به‌دلیل این ظاهر ترسناک‌، این حیوانات بی‌آزار را می‌کشند. شکار و از دست رفتن زیستگاه عمده خطراتی است که حیات این جانور را در معرض تهدید قرار داده است

آی آی در جنگل‌های گرمسیری ماداگاسکار سکونت داشته و جزو جانوران دار زی (درخت زی) بوده و معمولا از تماس با زمین پرهیز می‌کند. آن‌ها دارای چنگال بلندی هستند که به جانور اجازه می‌دهد به‌سادگی بین شاخ و برگ درختان جابه‌جا شود.

همانگونه که اشاره کردیم آی آی جانوری شب زی بوده و معمولا شب‌ها به شکار می‌پردازد، در عوض در طول روز در لانه خود روی شاخه درختان به استراحت می‌پردازد. آن‌ها گاهی شب هنگام و برای پیدا کردن غذا بیش از ۴ کیلومتر حرکت می‌کنند. آی آی از گوش‌های بزرگ و حساس خود برای درک موقعیت لاروهای چوب استفاده کرده و سپس با انگشت میانی بلند خود آن‌ها را شکار کرده و می‌خورد. رژیم غذایی آی آی اغلب شامل میوه، دانه و شهد گل‌ها و گیاهان است.

مارمولک شیطان دم برگی (Satanic Leaf Tailed Gecko)

این نوع مارمولک عجیب ساکن ماداگاسکار را باید استاد مسلم هنر استتار دانست. این مارمولک شگفت‌انگیز در ظاهر شبیه به یک برگ مرده است، به‌طوری که به‌ندرت کسی قادر است به هنگام استراحت او را از یک برگ واقعی تمیز دهد. این ظاهر ویژه در این سرزمین سرسبز  بهترین راه برای تطبیق با محیط اطراف را در اختیار این جانور قرار داده و هم او را از چشم شکارچیان پنهان نگاه داشته و هم در شکار کردن به او کمک می‌کند.

اندازه این مارمولک بین ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر است و رنگی متنوع داشته که بین رنگ‌های خاکستری، قهوه‌ای، قهوه‌ای سوخته، زرد و نارنجی متغیر است. آن‌ها حتی خطوطی شبیه به رگبرگ نیز روی بدن خود دارند که شباهت آن‌ها را با برگ‌های واقعی دو چندان کرده است. بنابراین آن‌ها به بهترین شکل ممکن از محیط اطراف تقلید می‌کنند.

مارمولک دم برگی هم از جمله خزندگان شب زی است. آن‌ها در طول روز روی شاخه درختان استراحت کرده و بی‌حرکت باقی می‌مانند. شکل بدن و رنگ پوست آن‌ها در این امر کمک مؤثری است، در نتیجه این مارمولک از چشم شکارچیان بالقوه خود همچون پرندگان و مارها پنهان مانده و در امنیت است.

البته هنر استتار تنها راه آن‌ها برای مخفی شدن و پرهیز از خطر نیست. در صورت مواجه‌ با یک شکارچی، مارمولک به‌سادگی دهان خون را باز کرده و بدین صورت رنگ قرمز روشن داخل دهانش را به نمایش می‌گذارد. به‌علاوه آن‌ها قادر هستند دم خود را بلند کرده و شکارچی را گیج کنند و از این فرصت برای فرار استفاده کنند.

مار پوزه برگی

یکی از جالب‌ترین حیوانات یافت شده در ماداگاسکار گونه‌ای مار است که به‌دلیل شکل ظاهری از آن به‌عنوان «مار پوزه برگی» یاد می‌شود. مارهای خارق‌العاده بسیاری در این جزیره سکونت دارند، اما این مار در صدر همه آن‌ها و به‌عنوان یکی از ده مخلوق جالب ماداگاسکار شناخته می‌شود.

بینی مار حالتی خاص داشته و از صورت‌شان بیرون زده است، در عین حال این بینی شبیه به برگ است. جنس ماده دارای یک پوزه دندانه‌دار است، در حالی که جنس نر دارای پوزه‌ی بزرگ‌تری است. آن‌ها از بینی خود برای جستجوی شکار استفاده می‌کنند. این پوزه شبیه یک برگ زنده و کاملا بی‌خطر به نظر می‌رسد. مارهای پوزه برگی اغلب از شاخ و برگ درختان آویزان هستند.

شب پره کامت (comet moths)

این شب پره همچنین به نام بید ماه ماداگاسکاری هم شناخته می‌شود. این بید آفریقایی، بومی جنگل‌های بارانی ماداگاسکار بوده و در میان بزرگ‌ترین شب پره‌های ابریشمی جهان جای دارد. بال‌های این حشره در حدود ۲۰ سانتی‌متر و طول دم آن‌ها ۱۵٫۲۴ سانتی‌متر است. مهم‌ترین نکته در مورد این بید مدت زمان زندگی و رفتار تولید مثلی آن است.

این شب پره شگفت‌انگیز به‌محض بیرون آمدن از پیله قدرت باروری داشته و می‌تواند تا  ۱۷۰ تخم بگذارد. متأسفانه این‌گونه‌ی زیبا عمر کوتاهی داشته و تنها ۴ تا ۵ روز زندگی می‌کنند.

عنکبوت داروین (Darwin’s Bark Spiders)

این‌گونه عنکبوت تنها در ماداگاسکار قابل‌مشاهده است. عنکبوت ماده از نظر جثه از نوع نر بزرگ‌تر است. مهم‌ترین ویژگی این عنکبوت قدرت شگفت‌انگیز آن‌ها در تنیدن تار است. از سوی دیگر تار این عنکبوت در مقایسه با دیگر عنکبوت‌ها از قدرت و ضخامت بیشتری برخوردار است. به‌علاوه توانایی آن‌ها در تنیدن تار نیز قابل ملاحظه است، به‌طوری که آن‌ها قادر هستند مساحتی بین ۹۰۰ تا ۲۸ هزار سانتی‌متر مربع را با شبکه تارهای خود پوشش دهند.

شبکه تار عنکبوتی ۲۵ متری شاهکار عنکبوت داروین در ماداگاسکار است که یکی از دیدنی‌های این جزیره و از جمله دلایل جذب گردشگران به این منطقه است. نام این عنکبوت نیز در ادای دین به نظریه پرداز برجسته تئوری تکامل «چارلز داروین» انتخاب شده است.

آفتاب پرست بروکسیا (Brookesia Chameleon)

در کنار بزرگ‌ترین آفتاب‌پرست این جزیره یعنی «آفتاب‌پرست پلنگی»، ماداگاسکار زیستگاه کوچک‌ترین گونه‌ی این جانور نیز است که به‌راحتی روی نوک انگشت شما جا می‌شود. آن‌ها در نهایت حدود ۱٫۲۷ سانتی‌متر رشد کرده و کوچک‌تر از هرگونه‌ی آفتاب پرست دیگر جهان هستند. آن‌ها همچنین به‌عنوان کوچک‌ترین مهره‌دار نیز شناخته می‌شوند. 

این مخلوق کوچک در سال ۲۰‍۱۲ کشف شد، درست زمانی که محققان در حال بررسی خزندگان ساکن جنگل‌های ماداگاسکار بودند. این آفتاب‌پرست کوچک و بامزه در طول روز به فعالیت پرداخته و شب هنگام در بخش آسمانه‌ی جنگل‌های بارانی از دید پنهان می‌شود.

به پایان این مطلب رسیدیم، خب نظر شما در مورد این موجودات متفاوت، کمیاب و البته شگفت‌انگیز چیست؟ کدام یکی بیش از بقیه توجه شما را به خود جلب کرد؟ نظرات خود را با ما نیز در میان بگذارید.