موزه عکاسی کاشان یا نمایشگاه موقت، مسئله این است!
موزه تاریخ عکاسی کاشان، ۴ ماه پس از رسانه‌ای شدن خبر افتتاحش نه‌تنها تعطیل می‌شود، بلکه طبق تعریف سازمان میراث فرهنگی هیچ‌گاه موزه نبوده است.
مقاله مرتبط:
موزه تاریخ عکاسی کاشان هم‌زمان با روز جهانی عکس در تاریخ ۲۸ مرداد سال ۹۵ در باغ تاریخی فین کاشان راه‌اندازی شد و دارای سه بخش تاریخ عکاسی جهان، ایران و کاشان بود. در این موزه آثار عکاسی ناصرالدین شاه و دیگر شاهان قجری و همچنین آثاری از میرزا عبدالله هاشم‌اف، اولین عکاس کاشانی و هم عصر با مظفرالدین شاه قرار داشت. از آثار دیگر موزه می‌توان به عکس‌های همدم حقانی که قدمتی حدود ۷۰ سال دارند نیز اشاره کرد.
امیر مقامی، مدرس عکاسی، پژوهشگر فرهنگ عامه، مستند‌ساز قوم پژوهی و گردآور آثار موزه درباره انتخاب مکان موزه و بازگشایی آن این‌گونه می‌گوید:
علت انتخاب باغ فین کاشان این بود که گردشگران از سراسر دنیا برای بازدید از آن می‌آیند و محل مناسبی برای نمایش آثار موزه به نظر می‌آمد. با آقای تراب‌زاده، مسئول موزه‌های میراث فرهنگی کاشان، و خانم فرهادی، مدیر باغ فین، مشورت کردم و آن‌ها نیز با پیشنهاد نمایش اشیا موزه عکاسی در باغ فین موافقت کردند.
باغ فین کاشان یکی از زیباترین و معروف‌ترین باغ‌های ایرانی است که به‌عنوان نمونه کامل باغ‌سازی ایرانی شناخته می‌شود. منطقه فین کاشان از گذشه به‌دلیل چشمه‌ای که در خود دارد مورد توجه بوده و بناهای شاهانه در آن ساخته می‌شده است. معماری این باغ ترکیبی از عناصر طبیعی مثل آب و درخت و عناصر ثابت معماری مثل بناهای مختلف است. این باغ به مساحت ۲۳٫۷۰۰ متر مربع جزو ۹ باغ ایرانی است که در خرداد ماه ۱۳۹۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
متاسفانه چندی پیش در راستای تهیه مقاله‌ای درباره موزه تاریخ عکاسی کاشان در باغ فین، با خبر انحلال موزه مواجه شده و پیگیر علت این انحلال و وضعیت فعلی آثار شدیم.
امیر مقامی در این‌باره می‌گوید:
موزه حدود چهار ماه دایر بود، اما به‌دلیل شرایط نامناسب مجبور شدیم تا پیش از آسیب به اشیا موزه، آن‌ها را جمع‌آوری کنیم. در حال حاضر اشیا شرایط بدی دارند. آقای تراب‌زاده همان موقع هم اشاره کردند که شرایط نگهداری وسایل در باغ فین بسیار بد است و مجوز موزه هم گرفته نشده است؛ بنابراین نمی‌تواند موزه باشد، اما ما در داد و ستد شفاهی به آن موزه می‌گوییم.
او در ادامه گفت:
اشیای موزه شامل دو بخش متفاوت است. بخش اول شامل ادوات سینمایی و عکاسی و بخش دوم متشکل از فیلم‌های ۱۶ میلی‌متری و نگاتیوهای قدیمی است. از آنجایی که نگهداری از نگاتیو کار بسیار سختی است، در حال حاضر خطر در مورد آن‌ها بسیار جدی به نظر می‌رسد. در اشیا موزه شیشه ۱۳٫۱۸ قدیمی متعلق به ۹۰ سال پیش و دوربین تالبوتیپ بسیار قدیمی نیز وجود دارد.
بخش ادوات و وسایل عکاسی این موزه شامل دوربین‌های قطع بزرگ (دوربین فانوسی)، قطع میانگین، قطع کوچک، دوربین‌های دیجیتال، دوربین‌های فوری و خانگی، دستگاه آگراندیسمان (چاپ عکس) رنگی و سیاه و سفید، لنزهای آنالوگ، وسایل جانبی چاپ و روتوش نگاتیو و انواع فیلترها و بخش ادوات و وسایل سینمایی شامل دستگاه‌های پخش فیلم (آپارات) در قطع ۱۶ و ۸ میلی‌متری، دوربین ۱۶ و ۸ میلی‌متری و همچنین ۲۰ هزار حلقه فیلم است.
در مراسم بازگشایی این موزه که شهردار، شورای شهر، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعدادی از پیشکسوتان عرصه فرهنگ و هنر حضور داشتند، نام موزه عکاسی کاشان برای معرفی این مجموعه ذکر شد. اما در کمال ناباوری ۴ ماه بعد این موزه به‌دلیل شرایط نامساعد نگهداری از اشیا ذکرشده تعطیل شد. تراب‌زاده مسئول موزه‌های میراث فرهنگی کاشان درباره علت تعطیلی این موزه چنین می‌گویند:
آقای مقامی تعدادی از اشیا خود را در نمایشگاهی در باغ فین کاشان به نمایش گذاشتند و این مکان از ابتدا جنبه نمایشگاه داشته است. من برای ایشان توضیح دادم که وقتی مجوز موزه ندارند، اشتباه است که اسم موزه را به این مکان اختصاص دهند و در حال حاضر وسایل را در آموزشگاه عکاشی خودشان نگهداری می‌کنند.
شاخصه‌های موزه به شرح زیر هستند:
- مجوز مجموعه‌داری
- مجوز راه‌اندازی موزه
- مکانی مناسب برای موزه: دسترسی آسان، فضاهای مناسب، مخزن، سالن نمایش و نور مناسب
تراب‌زاده در ادامه گفت:
ما در کاشان فقط یک موزه رسمی داریم و آن موزه ملی کاشان است. البته موزه مشارکتی مردم شناسی نیز وجود دارد. آقای مقامی باید در قدم اول مجوز مجموعه‌داری بگیرند تا اموال شناسنامه‌دار شوند. این مجوز هزینه‌ای ندارد و شامل فرم و گزارش مصور از اشیا است، که در زمان‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرد که این اشیا خرید، فروش یا سرقت شوند. من فرم‌ها را در اختیار ایشان قرار دادم. اگر اموال شناسنامه‌دار شوند می‌توان این اشیا را از طریق امین اموال مدتی در مخزن‌های خودمان نگهداری کرد.
احمدی، مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی کاشان نیز در ارتباط با تعطیلی این موزه چنین گفتند:
مکان موزه در باغ فین کاشان موقت بوده و آقای مقامی پیگیر وضعیت اشیا موزه هستند. این موزه به‌دلیل شرایط نامناسب امنیتی جمع شد. درست که ما در مقابل مجموعه‌داران و آثاری تاریخی ایران تعهد داریم، اما در حال حاضر تعهدی در قبال این وسایل نداریم. ما در این مورد به‌مدت چند ماه دو اتاق را در باغ فین کاشان در اختیار آقای مقامی گذاشتیم، در حال حاضر هم اگر جایی را برای موزه در نظر گرفته و خریداری کنند ما حتما پشتیبانی خواهیم کرد.
بنا به تعبیری، مجموعه داران خصوصی نه‌تنها موظف هستند تا از درآمد شخصی برای جمع‌آوری مجموعه مورد نظر خود هزینه کنند، بلکه هزینه گزاف خرید مکان مناسب و تاریخی برای برپایی موزه نیز بر عهده خودشان خواهد بود. در واقع تفاوت‌های بسیاری بین موزه ملی و موزه شخصی در بودجه بندی سازمان میراث فرهنگی تعریف شده است.
احمدی در ادامه می‌گوید:
ما جایی برای تخصیص به این آثار در حال حاضر نداریم. اگر ساختمانی پیدا شود میراث فرهنگی می‌تواند در بخش مرمت و تجهیزات پشتیبانی کند، اما ما بودجه‌ای برای خرید مکان و اختصاص به این آثار نداریم. در این زمینه همه باید دست به دست بدهند و ارگان‌هایی مانند شهرداری نیز همکاری لازم را داشته باشند. در حال حاضر تنها ارگانی که حمایت کرده، میراث فرهنگی است. مثلا شخصی با نام آقای ملک‌زاده صاحب بزرگترین مجموعه مس است، اما میراث نمی‌تواند برای تمام مجموعه‌داران شخصی خانه بخرد. اما اگر خانه را تهیه کنند میراث می‌تواند در بخش مرمت، تجهیزات و بازسازی حمایت کند.
با چنین تفاسیری، برپایی موزه شخصی دست‌کم از گذراندن هفت‌خان رستم ندارد و تنها عشق و علاقه شخصی و ایمان قلبی درباره نیاز به موزه‌ای خاص، می‌تواند باعث شود تا فردی دست به جمع‌آوری مجموعه برای برپایی موزه بزند. امیر مقامی که به‌تنهایی و با هزینه شخصی ادوات و اشیا این موزه را جمع‌آوری کرده است، درباره روند کار خود چنین می‌گوید:
با شروع عکاسی در سال ۵۸، هرچه که می‌توانستم جمع‌آوری می‌کردم؛ اما جمع‌آوری آثار به قصد برپایی موزه را از حدود ۷ سال پیش آغار کردم. در این راستا، از طریق آشنایی با تاریخچه عکاسی ایران و کاشان، موفق به پیدا کردن اشیا تاریخی و جمع‌آوری آن‌ها شدم. در حال حاضر هنوز چند قطعه شی هست که خریداری نشده‌اند، اما در شرف خریداری هستیم. همه اموال باید به‌همراه هم برای مجوز ارسال شوند. قیمت اشیا باقی مانده کمی گران است و در حال حاضر بودجه کافی برای خرید آن‌ها نداریم. از طرفی در کاشان مکان‌هایی هستند که خالی هستند، اما متاسفانه میراث آن‌ها را در اختیار نمی‌گذارد. ما برنامه داریم تا مراحل گرفتن مجوز موزه را تکمیل کرده و در روز جهانی عکس در ۱۹ اوت از کد موزه رونمایی کنیم؛ اما تا پیش از آن نمی‌توانیم از اسم موزه استفاده کنیم.
دیدگاه