با نمایشگاه آنلاین گوگل میراث باستانی عراق را تماشا کنید

علیرضا حیدری
علیرضا حیدری سه شنبه، ۱۲ تیر ۱۳۹۷ ساعت ۱۴:۰۰
با نمایشگاه آنلاین گوگل میراث باستانی عراق را تماشا کنید

 سقوط صدام در نتیجه جنگ عراق و حمله آمریکا رقم خورد و نهایتا حمله داعش، دنباله‌ای از رویداد‌های خشن و پرتنش سال‌های اخیر در عراق بوده که آسیب‌های زیادی به بار آورده و یکی مهم‌ترینِ آن‌ها تهدید و تخریب میراث فرهنگی و آثار باستانی این کشور بوده است؛ حال گوگل با تکنولوژی به کمک عراق آمده است.

عراق گهواره تمدن و میزبان تمدن‌های سومری، بابِلی و آشوری بوده است، با این حال در چند دهه اخیر بخت با این کشور یار نبوده و اسیر تندباد حوادث شده است؛ حوادثی که بناهای تاریخی و میراث باستانی این کشور را در معرض تهدید قرار داده است. حال تکنولوژی دست به کار شده تا به‌صورت مجازی، از این آثار حفاظت کند.

داستان از این قرار است که گوگل با همکاری بنیاد غیرانتفاعی بناهای تاریخی در جهان، پلتفرمی آنلاین را توسعه داده تا بناهای باستانی عراق را که در معرضِ خطر هستند، به‌شکل آنلاین به مردم جهان نشان دهد. بدین ترتیب اماکن تاریخی در موصل و میراث باستانی به جا مانده از تمدن بابِل در قالب عکس، مدل‌های ۳بعدی و ویدئو‌های آموزشی به‌شکل آنلاین در دسترس علاقه‌مندانِ میراث باستانی قرار گرفته است.

عراقِ امروزی بر کانون «بین‌النهرین»، یکی از مهم‌ترین شاه‌راه‌های تمدن باستانی در دنیا قرار گرفته و از این جهت یکی از مهم‌ترین گهواره‌های تمدن باستانی دنیا به شمار می‌رود، چنان که شهرهای بزرگ و جوامع اولیه بشری از اینجا شکل گرفته‌اند؛ با این وجود اوضاع عراق امروزی خطرناک است. در نتیجه سال‌ها درگیری و جنگ، میراث باستانی این کشور تحت‌تاثیر و آسیب قرار گرفته و تعدادی از آن‌ها به کل، تخریب شده‌اند.

اما در تلاش برای حفظ این میراث باستانی ارزشمند و افزایش دانش و حساسیت عموم مردم دراین‌باره، بخش «فرهنگ و هنر گوگل» با همکاری بنیاد غیرانتفاعی بناهای تاریخی در جهان، پلت‌فرمی آنلاین ارائه کرده‌اند تا به‌وسیله آن «گنجینه میراث باستانی عراق» به‌صورت یک «تور مجازی» در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد.

سایت به شکلی تعاملی طراحی شده و به مردم اجازه می‌دهد که از هرجای دنیا به دامنه‌ای گسترده‌ و غنی از اماکن و بناهای تاریخی و باستانی عراق دسترسی پیدا کند. در تهیه محتوای این سایت تعدادی از باستان‌شناسان، محققان، تاریخ‌دان‌ها و متخصصان بومی عراقی مشارکت کرده‌اند تا همه چیز به بهترین شکل ارائه شود.

آثار باستانی عراق

پروژه حمایت‌گرانه گوگل و بنیاد بناهای تاریخی، شامل عکس‌های فوق‌العاده از بناهای تاریخی و ویدئوهای مستند کمیاب از پیشینه غنی عراق است و تمرکز بر نمایش آن دسته از بناهایی بوده است که متاسفانه تخریب شده یا آسیب دیده‌ و به بازسازی احتیاج دارند.

اما شاید مهم‌ترین ویژگی این پلت‌فرم ارائه مدل‌های ۳بعدی از بناهای آسیب‌دیده‌ای مانند «دروازه معروف ایشتار» متعلق به زمان حکمرانی بابلی‌ها و مربوط به ۵۷۵ سال پیش از میلاد مسیح باشد که به‌عنوان دروازه اصلی شهر به شمار می‌رفت.

دروازه ایشتار

به هر روی، این پروژه و این سایت فرصت مغتنمی را فراهم کرده است تا عراق را ورای امروزِ دردناکش، بلکه با گذشته درخشان و باستانی آن بشناسیم؛ «شنس کافِنو» مدیر پروژه فرهنگ و هنر گوگل هم به این مسئله اذعان می‌کند و اعتقاد دارد که:

پروژه مذکور فرصتی است تا با داستانی گسترده‌تر با عراق ارتباط برقرار کنیم؛ همه ما درباره بابِل شنیده‌ایم، اما آیا فرصت داشته‌ایم که میراثِ باستانی این تمدن در عراق را به‌صورت ۳بعدی مشاهده کنیم؟

در حال حاضر تنها با یک موبایل می‌توان از این پلت‌فرم استفاده کرد و کاربران فرصت پیدا کرده‌اند تا با راهی آسان و جدید که پیش از آن در اختیارشان نبود، با فرهنگ و میراث باستانی عراق آشنا شوند.

اما روال تهیه چنین محتوایی چندان آسان نیست، ساخت رِندرهای دیجیتال از میراث باستانی عراق نیازمند همکاری وسیع در داخل عراق و در سطح جهان است؛ در حقیقیت اطلاعات و تصاویر اماکن و بناهای تاریخی-باستانی عراق از دو نهاد «سازمان میراث فرهنگی عراق» و «بنیاد غیرانتفاعی بناهای تاریخی در جهان» در اختیار CYARK (نهاد غیرانتفاعی پردازش و آرشیو دیجیتال بناهای باستانی که با گوگل همکاری می‌کند) قرار می‌گیرد تا تمام جزئیات آن‌ها با لیزر اسکن شده و نمونه دیجیتال کاملی از آن‌ها به دست آید.

نکته اینجا است که طرح‌ها و تصاویر باستانی یا مدل‌های ۳بعدی که از این تلاش‌ها حاصل می‌شوند، تنها برای پاسخ به کنجکاوی مردم نیستند، بلکه بسیاری از اطلاعات و نمونه‌های حاصل از این پروژه می‌تواند در تلاش‌های احیاگرانه برای حراست و بازسازی از بناهای تاریخی و باستانی عراق مفید واقع شود.

در حقیقت این پروژه دارای جنبه‌های اجتماعی و همیاری انسانی نیز هست، چنانچه «جاشوا دیوید» مدیر بنیاد غیرانتفاعی بنا‌های تاریخی جهان می‌گوید:

کار اصلی را مردمی انجام می‌دهند که حول محور میراث باستانی تلاش کرده و از آن به‌عنوان اهرمی برای بسیج حرکت‌های اجتماعی در راه رسیدن به اهداف موردنظر استفاده می‌کنند؛ پلت‌فرمی که به وجود آمده به محلی برای ارائه تصاویر و رندرهای با کیفیت از بناهایی با ارزش باستانی تبدیل شده و این بسیار ارزشمند است، اما آنچه اهمیت دارد، تلاش‌های صورت گرفته برای تهیه این محتوا به‌عنوان حاصلِ کار بوده  و این بسیار جای تحسین دارد؛ در حقیقت تلاش ما برای حفظ این میراث باستانی در جهت افزایش آگاهی جامعه و مشارکت متقابل آن‌ها در این حرکت بوده است.

یک نمونه مربوط به «طاق تیسفون» در جنوب بغداد امروزی است که یکی از برجسته‌ترین میراث باستانی واقع در عراق  بوده و نمادی مهم از تیسفون، به‌عنوان پایتخت امپراتوری ایران در عصر ساسانی به شمار می‌رفته است.

بنای طاق تیسفون در ابتدا به‌علت حمله آمریکایی‌ها در سال ۲۰۰۳ به عراق و بعدها به خاطر حمله داعش، دچار آسیب و تخریب جدی شد و این  در کنار نبود عزم و اراده جهانی و حمایت‌های لازم برای بازسازی این بنا، کار بازسازی آن را در عراق پس از جنگ با مشکل مواجه کرده است؛ آنچه ناشی از  فقدان حساسیت جامعه جهانی بوده و لزوم برانگیختگی و مشارکت آن‌ها را می‌طلبد.

طاق تیسفون

بنا به گفته «لیسا آکرمن» معاون اجرایی بنیاد غیرانتفاعی بناهای تاریخی در جهان، حفظ و احیای میراث فرهنگی در عراق در گرو توجه مردمی از سراسر جهان است که به‌طور طبیعی، به این موضوعات یا افزایش اطلاعات‌شان در این زمینه‌ها علاقه‌ و توجهی نشان نمی‌دهند.

کاری که عوامل دست‌اندرکار در این پروژه انجام می‌دهند اما، برداشتن گام‌هایی هرچند کوچک در جهت جلب توجه و علاقه مردم عادی در جهان به‌منظورِ افزایش تلاش و مشارکت در پیشبرد پروژه‌های حفظ و احیای فرهنگ و میراث باستانی در عراق است؛ آکرمن تصریح می‌کند: 

ما یک جعبه‌ابزار داریم که ابزارهایی مانند کتاب، تصاویر و مستند‌ها در آن وجود دارد، پروژه مذکور نیز ابزاری دیگر و برای درک و تعامل با جهان است.

بازسازی آثار باستانی

بله!  این یک پلت‌فرم مجازی با هدف حفظ و حراست از میراث فرهنگی است، ولی فقط یک ابزار ساده نیست! بلکه قدرتمند‌ترین ابزار برای یکپارچگی دانش و توجه درباره عراق است؛ کشوری با میراث فرهنگی فوق‌العاده غنی و مهم که در کمال تاسف، درگیر جنگ و خشونت شده و حالا نیاز به کمک دارد.

شما می‌توانید از نمایشگاه میراث باستانی عراق در سایت artsandculture.google.com دیدن کنید.

مطالب مرتبط:

منبع afar

دیدگاه