مینودشت در یک نگاه

مینودشت از شهرهای تاریخی استان گلستان در شمال ایران است که در مجاورت جاده تهران-مشهد قرار دارد.

کبودجامه، حاجیلر، سنگرلر و سنگر حاجیلر و دشت مینو‌ نام‌هایی است که در گذشته به این شهر اطلاق می‌شد. سرانجام به خاطر طبیعت بکر و چشم‌انداز زیبایش مینودشت نام گرفت. بادهای گرم پاییزی، زمستان‌های سرد، تابستان‌های گرم ومرطوب و هوای دلپذیر و مطبوع بهار از خصوصیات مینودشت است.

شغل مردم مینودشت کشاورزی،‌ بازرگانی و تجاری است. نوغانداری نیز در اقتصاد شهر نقش مهمی را ایفا می‌کند. کارخانجات آرد، شالیکوبی، کارخانه پنبه پاک‌کنی، سرد خانه، سیلوی بزرگ و شهرک صنعتی و غذایی از مراکز مهم تولیدی و صنعتی این شهر است. باغ‌های میوه، برنج، غلات (گندم، جو و دانه‌های روغنی نظیر گلزا و سویا)، توتون، سیگار، ابریشم، حبوبات و صیفی‌جات از محصولات کشاورزی مینودشت است.

تاریخچه

مینودشت در ابتدا یک روستا بوده است. رضا شاه پهلوی دوره سربازی خود را در مینودشت سپری کرده است. رضا خان پهلوی بعد از پادشاه شدن به حاجیلر (مینودشت) رفت، موقع بازگشت به تهران فرمان داد حاجیلر را به مینودشت تغییر دهند. اقوامی نظیر ساسانی، مازنی و کتولی از اقوام اولیه بودند که در سالیان دور نخستین مردمانی بودند که در این منطقه می‌زیسته‌اند.

جغرافیا

 این شهرستان با وسعت ۷۰۰ کیلومتر مربع ۲/۴ درصد از خاک استان گلستان مختص خود کرده است. ارتفاع مینودشت از سطح دريا ۹۰۱ متر بوده و در ۹۸ کیلومتری گرگان و در مجاورت جاده تهران-مشهد‌ واقع شده است.

همسایگان اين شهر از جنوب استان سمنان و خراسان، از شرق شهر گالیكش، از غرب شهرستان آزادشهر و از شمال شهرستان گنبدكاووس است. مینودشت در دنباله دامنه کوه‌های البرز شرقی قرار دارد.

دو قسمت کوهستانی و جلگه‌ای، ناهمواری‌های این شهرستان‌ را تشکیل می‌دهد: قسمت کوهستانی آن دنباله کوه‌های البرز شرقی بوده و از شرق به‌وسیله ارتفاعات پارک ملی گلستان به ارتفاعات بجنورد وصل می‌شود. قسمت جلگه‌ای فقط در مرکز و ضلع غربی ، کم مساحت بوده و بسیار حاصلخیز است. در پیرامون این شهرستان قسمتی از پارک ملی گلستان واقع شده و شامل جنگل‌های انبوه و متراکم است.

اقلیم

مینودشت از آب و هوای معتدل و مرطوب برخوردار است. بیشترین دما ۵/۴۳ درجه سانتی‌گراد و کمترین دما ۵/۵ درجه سانتی‌گراد و میانگین درجه حرارت سالانه ۹/۱۷ درجه سانتی‌گراد است.

ریزش باران به‌دلیل وجود ارتفاعات در شرق و جنوب و وزش بادهای سرد شمالی و مرطوب شمال غرب و همچنین در نقاط کوهستانی تا ارتفاعات متوسط بیشتر است. نواحی کم ارتفاع و جلگه‌ای از آب و هوای معتدل و نیمه مرطوب برخودار است. بیشتر مردم شهر در بخش جلگه‌اى زندگی می‌کنند. رودخانه‌های چهل چای و نرم آب تامین کننده آب مورد نیاز مینودشت است.

مردم‌شناسی

 جمعیت مینودشت در حدود ۳۲ هزار نفر برآورد شده است. اقوام محلی ساکن نظیر کتولی، قزلباش، تات و مازندرانی و مهاجران قدیمی از جمله آذری، (سیستانی، خراسانی و شاهرودی) از ساکنان این شهر هستند. مردم مينودشت به زبان فارسی و تركی صحبت می‌کنند.

شهرستان مينودشت محل زندگی قوم قزلباش است بنابراین بیشترمردم این شهر ترک بوده و در انتهای اسم فامیلی آن‌ها «لی» مثل قره سفلی، قزلسفلی، ممشلی، سنجه ونلی، و ...وجود دارد.

پوشش ترک ها قزل باش 

زنان اصیل قزلباش از زمان‌های دور لباس مزین به سکه و یراق از جنس ابریشم سرخ به تن می‌کنند که هنر دست توانایشان و ثمره تلاش و همتشان است که تعدادی از آن‌ها را شرح می‌دهیم.

کوینک: زنان پیراهن قرمزرنگ از جنس ابریشم دست‌باف می‌پوشند دور مچ، یقه و چاک پیراهن را با الیاف ابریشم الوان نواردوزی می‌کنند، به این نوارهای رنگین دستباف «جهک» می‌گویند. جهک مانند پارچه ابریشم در کارگاهی به نام چالا بافته می‌شود یقه پیراهن گرد، آستین‌بلند که با جهک تزیین‌شده و انتهای پیراهن به رنگ سبز ریشه دوزی شده است.

کلته: دختران تا قبل از ازدواج کلاهی به نام کلته بر سر می‌گذارند

یاقلق: دستمال ابریشمی ‌پرنقش‌ونگاری با دنباله چین‌دار و بلند روی آن به سر می‌گذارند و آن را دور گردن می‌پیچند.

دامن پرچین، دامنی پرچین از جنس ابریشم اغلب به رنگ قرمز آستردار که ده سانتی‌متر انتهای دامن جهک دوزی می‌شود این شلیته زیبای ابریشمی ‌با نوار دست‌بافی در کنار جمع می‌شود.

یاخالق: پیش جامه‌ای است برای تزیین روی پیراهن که به گردن آویخته می‌شود و به  طور کلی، دون (ردای بلند)، چاکمن (بالاپوش)، ایچمک یا پوستین، کونیک (نوعی پیراهن)، بالاق (نوعی شلوار) و کلاه پوشش مردان ترکمن را تشکیل می‌دهد. قیرمیز کونیک (نوعی پیراهن ابریشمی)، چابیت (بالاپوش)‌ و شلوار پوشش زنان ترکمن را شامل می‌شود. دختران ترکمن از بوریک یا عرق چین که با زینت‌آلات نقره آراسته می‌شود،‌ قوپا، جواهری دست‌ساز از منجوق‌های رنگین، قویماق، نوعی گردنبند  استفاده می‌کنند.

صنایع دستی

از صنایع دستی مهم مینودشت می‌توان به نوغانداری و ابریشم بافی، نمد مالی، سوزن دوزی، حصیر بافی و گلیم بافی و بافت قالی و قالیچه اشاره کرد.

سوغات

حلوای آماج، سرغربیلی، نان پادرازی، جزحلوا و خاویار از سوغاتی‌های مینودشت است.

دیدنی‌های مینودشت

مینودشت دارای جاذبه های تاریخی و طبیعی است که به چند مورد اشاره می‌کنیم:

تپه بازگیر: در روستای بازگیر از توابع دهستان چهل چای، بخش مرکزی در ۴ کیلومتری غرب مینودشت قرار دارد و از مهم‌ترین و ارزشمند ترین اثر تاریخی-فرهنگی منطقه است که در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است. این اثر عامل معروفیت روستای بازگیر در مجامع علمی کشور است.

شهر تاریخی دشت حلقه: دشت حلقه در ۱۲ کیلومتری غرب شهر مینودشت واقع شده است قدمت این شهر تاریخی به دوره اشکانیان برمی‌گردد. این اثر در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

قلعه سلیمان بوقه، تنگه چهل چای، آبشار لولوم،‌‌ آق چشمه مینودشت، آبشار حسینا، منطقه جنگلی باقرآباد، چراغ تپه و روستای قلعه قافه از دیگر جاذبه‌های گردشگری مینودشت است.

عکس کاور از فرمانداری مینودشت