گورستان وال ها، صحراهایی پر از استخوان هایی عظیم الجثه
سایت‌های فسیلی موجودات دریایی در وسط صحرا شاید در نگاه اول عجیب باشد، اما با بررسی شرایط منطقه در چندین هزار سال قبل وجود این استخوان‌ها قابل توجیه است.
حرکت پوسته زمین در طول میلیون‌ها سال گذشته باعث تغییرات جغرافیایی زیادی شده است. آنچه که امروز دشت و صحرا است روزی بستری از دریا بود و کوه‌های امروز در زیر اقیانوسی از آب غرق شده بودند. ازاین‌رو پیدا شدن فسیل‌های جانوران عظیم دریایی همانند وال در صحراها یا قله کوه‌های مرتفع چندان عجیب نیست. وال‌ها معمولا در نزدیکی سواحل دریا بین لایه‌های شنی گیر می‌کنند و می‌میرند و باگذشت زمان پوست آن‌ها دچار فساد شده و از بین می‌رود. سواحلی همانند ساحل اوکلند همواره پر از لاشه و استخوان‌های وال‌های دریایی است. علاوه بر فسیل‌ها و وال‌های تنهایی که به‌سمت ساحل شنا می‌کنند و می‌میرند، در قرن ۱۹ و ۲۰ام میلادی، وال‌های زیادی در سراسر سواحل دنیا طی حرکت‌های دست جمعی در ساحل دست به خودکشی زدند و لاشه‌های زیادی از خود به‌جای گذاشته‌اند. پنج نقطه در دنیا وجود دارد که به گورستان وال‌ها معروف است. در ادامه با این مکان‌ها بیشتر آشنا خواهیم شد.
کویر آتاکاما، شیلی
یکی از عجیب‌ترین و بزرگ‌ترین اکتشافات مربوط به فسیل موجودات دریایی در طول سال‌های اخیر، در صحرای آتاکاما شیلی اتفاق افتاده است. این کشف اتفاقی در خلال پروژه راه‌سازی که در این منطقه انجام می‌شد، صورت گرفت که در آن محققان توانستند ده‌ها اسکلت عظیم نهنگ که پهلوبه‌پهلو کنار هم مرده بودند، به‌همراه گونه منقرض شده‌ای از دلفین، تنبل دریایی و سایر موجودات آبزی کشف و تفکیک کنند.
وجود فسیل جلبک‌های دریایی کوچک در سنگ‌های اطراف فسیل‌ها به‌همراه مقدار زیادی اکسید آهن که ماده اولیه برای رشد و نمو جلبک‌ها است، پرده از راز مرگ دسته‌جمعی نهنگ‌ها برداشت. آنچه که به‌طور قطع می‌توان گفت، مرگ نهنگ‌ها و دیگر جانداران در این نقطه به‌علت مصرف جلبک‌های سمی بوده است. مردار پستانداران به مرور زمان به زیر آب کشیده شده است و زیر ماسه‌های روان کف دریا، برای سال‌ها مدفون شده‌اند.
ماسه‌های روان توسط موج‌های دریا از ساحل به‌سمت دریا کشیده می‌شوند و می‌توانند در طول چند هفته لاشه یک وال را کاملا مدفون کنند. محققان تخمین زدند که این لاشه‌ها مربوط به شش تا نه میلیون سال قبل هستند. این منطقه هم‌اکنون یکی از سایت‌های مهم کشف فسیل در شیلی و جهان است و نام محلی آن کرو بالنا (Cerro Ballena) به معنی گورستان وال‌ها است.
وادی الحیتان، مصر
بیابان‌های مصر شامل برخی از بهترین سایت‌های دیرینه‌شناسی حال حاضر در جهان است و یکی از مهم‌ترین آن‌ها، وادی‌الحیتان یا دره نهنگ‌ها است. این سایت دورتر از قاهره و در جنوب غربی آن در فاصله ۱۵۰ کیلومتری قرار دارد که حاوی ارزشمندترین فسیل‌ها و استخوان‌های مربوط به‌گونه‌ای از نهنگ‌ها به نام ارچائوکتی یا نهنگ آب‌بازسانان است. این‌گونه از وال‌ها از آن جهت که نقطه مهمی در تکامل وال‌ها به شمار می‌آیند، اهمیت فراوانی دارند. محققان این نهنگ آب بازرسان را حلقه گم‌شده وال خشک‌زی و وال‌های امروزی می‌دانند. فسیل‌های دره الحیتان، نمو و زندگی این‌گونه منقرض‌شده را به‌صورت کامل نشان می‌دهد.
فسیل‌های دره‌الحیتان متعلق به پنجاه میلیون سال قبل است که نشان می‌دهد چگونه نهنگ‌های جدید از زندگی روی خشکی به‌سمت زندگی در دریا کشیده شده‌اند. نهنگ‌های منقرض‌شده شکل فیزیکی همانند نهنگ‌های امروزی دارند، در حالی که در برخی از قسمت‌ها شباهت زیادی به پستانداران خشکی پیدا کرده‌اند، از جمله جمجمه، دندان‌های نیش و ساختار پاهای عقب که همگی در نهنگ‌های امروزی تغییر شکل داده‌اند.
فیزیک فسیل‌ها و اسکلت‌ها در وضعیت خوبی هستند، زیرا ساختار سنگ‌های این قسمت باعث حفظ استخوان‌ها شده است. در داخل دره اسکلت‌های کاملی را می‌توانید پیدا کنید و در بعضی از موارد حتی محتویات معده جانوران مرده هم مشاهده می‌شود. وجود فسیل‌های دیگری از سایر موجودات دریایی همانند کوسه، لاک‌پشت، تمساح، لاک‌پشت به محققان اجازه می‌دهد که بتوانند شرایط زندگی در پنجاه میلیون سال قبل را بازسازی کنند.
در چهل تا پنجاه میلیون سال قبل این دره غرق در آب بوده است، در آن زمان دریای تثیز (Tethys) قسمتی جنوبی مدیترانه کنونی این ناحیه را پر کرده بود. تصور بر این است که دریا به‌سمت شمال عقب‌نشینی کرده و رسوبات ضخیمی که ساختار اصلی دره کنونی را تشکیل می‌دهند، روی اجساد مرده را پوشانده است و به مرور زمان فسیل‌های سالمی در خود نگه داشته‌اند. اولین اسکلت‌ها در سال ۱۸۰۰ میلادی کشف شد که متعلق به یک خزنده غول‌پیکر بود. اولین فسیل مربوط به نهنگ‌ها در سال ۱۹۰۲ کشف شد.
گذرگاه استخوان نهنگ‌ها، جزیره یتیمگران (Yttygran Island)
جزیره دورافتاده‌ای در ناحیه سیبری به نام یتیمگران، در دریای برینگ، منطقه وجود دارد که به گذرگاه استخوان نهنگ‌ها مشهور است. چهل سال قبل، باستان‌شناسان شوروی ده‌ها استخوان نهنگ غول‌پیکر را کشف کردند که به‌صورت یک خط همانند یک گذرگاه، روی
زمین کشیده شده بودند. طول این زنجیره استخوانی ۵۵۰ متر و موازی با ساحل کنونی بود. استخوان‌های قفسه سینه نهنگ‌ها غالبا در داخل زمین توسط خاک‌ها پوشانده شده یا بین سنگ‌ها به صورتی جامانده بودند که تجسمی از یک گذرگاه برای کاشفان به وجود می‌آورد. در انتهای این راه استخوانی، جمجمه‌هایی قرار دارند که روزی یک نهنگ غول‌پیکر را هدایت می‌کرد.
باستان‌شناسان بر این باور هستند که این قرارگیری استخوان‌ها ساخته دست بشر است و این محل به‌عنوان عبادتگاهی برای اسکیموهای ساکن این منطقه در قرن ۱۴ام بوده و چینش خاص به دست اسکیموها انجام شده است. در آن دوران بر اساس شواهد سرمای سنگینی همانند یخ‌بندان موقت تمام این ناحیه را پوشانده بود و باعث کمبود غذا و درگیری بین قبایل برای بقاء اوج گرفته بود. این محل شاید یک ناحیه بی‌طرف و مقدس بوده است که مردم در آن جمع می‌شدند و غذاهای خودشان را باهم تقسیم می‌کردند و مشکلات خودشان را بدون درگیری حل و فصل می‌کردند.
بر اساس اظهارنظر ساکنان محلی این منطقه چیزی بیش از زمینی برای سلاخی نهنگ‌هایی که شکارچیان از دریا صید می‌کردند، نبوده و آن‌ها در اینجا گوشت را از استخوان جدا و گوشت آن‌ها را در میان یخ‌ها برای جلوگیری از فساد ذخیره می‌کردند. این نظریه بیش از سایر نظریه‌ها قابل‌قبول است، چراکه نام این منطقه به معنی محل جمع‌آوری گوشت در گودال است.
اسپیتسبرگن، نروژ
در بیشتر سایت‌های فسیلی مربوط به وال‌ها، علائم اندکی از حیات نهنگ‌ها وجود دارد، معمولا چند تکه استخوان درهم‌شکسته که در یک منطقه بزرگ پخش شده‌اند؛ اما همه چیز در مورد اسپیتسبرگن متفاوت است. در اینجا تعداد زیاد استخوان‌ها نشان از کشتار بزرگ وال‌های دریایی در این منطقه بوده است.
اسپیتسبرگن تنها جزیره مشهور و همیشه پر از سکنه مجمع‌الجزایر اسلو بار در نروژ است. این منطقه برای سه قرن، محل شکار نهنگ بلوگا از قرن ۱۷ تا قرن‌های کنونی بوده است، اما در قرن ۲۰ام و سال ۱۹۶۱، دولت صید این‌گونه را برای حفاظت از آن‌ها در این منطقه ممنوع کرد. مرکز صید نهنگ در ناحیه‌ای به نام ون کلوفجوردن که ۳۰ کیلومتر ناحیه فلاتی در ساحل غربی اسپیتسبرگن است، قرار دارد. در فاصله بین سواحل و خلیج‌های این منطقه لاشه‌های بزرگی از نهنگ‌ها را می‌توانیم ببینیم. در خط ساحلی کنار دریا تعداد لاشه‌ها به‌قدری بود که هم‌اکنون استخوان‌ها یک خط سفید در طول ساحل تشکیل داده‌اند که از فاصله‌های دور هم قابل‌مشاهده است.
بلوگا نوعی از نهنگ‌های سفید است که عمدتا در قطب شمال زندگی می‌کند. بر اساس الگوی مهاجرت مختص خودشان، در گله‌های بزرگ مهاجرت می‌کنند. صیادان این ناحیه به گله‌های بزرگ نهنگ حمله می‌کنند و تعداد زیادی از آن‌ها را مخصوصا در ماه‌های تابستان شکار می‌کنند. تعداد استخوان‌ها تخمین زده می‌شود که مربوط به ۵۵۰ نهنگ باشد. این منطقه توسط دولت محافظت می‌شود تا استخوان‌ها و قایق‌های موجود که به‌عنوان بقایای فرهنگی هستند، کاسته یا نابود نشوند.
اچاچیست، بریتیش کلمبیا
برای قرن‌ها، جزایر متعلق به اچاچیست، در غرب جزایر توفینو در بریتیش کلمبیا، کانادا شاهد قتل روزانه صدها نهنگ بود. جزایر این قسمت به‌گونه‌ای قرار گرفته‌اند که بهترین سایت برای شکل‌گیری یک اسکله مخصوص صید نهنگ را فراهم می‌کرد. نهنگ‌های بسیار زیادی سالانه از کنار این جزایر عبور می‌کردند.
نهنگ‌ها پس از صید به ساحل کناری منتقل و سلاخی می‌شوند. گوشت آن‌ها برای نگه‌داری در قسمتی خشک و باقی استخوان‌ها به همان صورت در آنجا رها می‌شد. قسمتی از سر نهنگ هم برای به دست آوردن روغن، شکافته می‌شد. استخوان‌هایی در این قسمت وجود دارد که قدمتی هزارساله دارند. اکنون زیست‌شناسان همه استخوان‌های این ناحیه را بررسی می‌کنند تا از نوع نهنگ‌ها و حتی رژیم غذایی‌شان اطلاعات مفیدی کسب کنند. شکار در این مناطق به‌قدری زیاد بوده است که برخی از گونه‌های عبوری از این منطقه، منقرض یا به‌صورت خیلی نایاب درآمده‌اند.
دیدگاه