سفر به شهرهای ترکمن نشین استان گلستان
ترکمن صحرا یکی از رویایی‌ترین مناطق ایران است. دشتی که نامش با چابکسواران و اسب‌های تیزروی ترکمن، آلاچیق‌های حصیری، لباس‌های رنگارنگ و گله‌های پرجمعیت شتر گره خورده است.
مقاله‌های مرتبط:
این منطقه بسیار تماشایی است؛ مخصوصا وقتی دشت‌های وسیع ترکمن‌نشین سرسبز می‌شود و پیوند قوی فرهنگ ترکمن و طبیعت بیشتر از همیشه به چشم می‌آید.
برای گشت‌وگذار در این منطقه تماشایی و شناخت فرهنگ ترکمن‌های ایران یکی از بهترین مسیرها را به شما معرفی می‌کنیم. این مسیر اگرچه از جاده‌های اصلی نمی‌گذرد و باید در آن‌ها با احتیاط برانید، اما پر است از زیبایی‌های طبیعی و زیبایی‌های فرهنگ ترکمن. این مسیر از بندرترکمن و جاده‌ای معروف به «خط آلمان» شروع می‌شود و بعد از عبور از شهرهای آق‌قلا و گنبد کاووس به خالد نبی می‌رسد و البته از مسیری متفاوت از حاشیه سدهای گلستان و وشمگیر، در نهایت دوباره شما را به بندرترکمن می‌رساند.
بیشتر مسیر این سفر، از جاده‌های اصلی استان گلستان نمی‌گذرد. جاده‌ای که از گلستان به خط آلمان معروف است، بخش اصلی این مسیر است. جاده‌ای که از بندرترکمن و از مسیر «آق‌قلا» بعد از حدود ۱۰۸ کیلومتر مسافران را به شهر گنبد کاووس می‌رساند. می‌توانید طوری برنامه‌ریزی کنید که صبح زود از بندرترکمن راه بیفتید و شب در خالدنبی باشید. البته اگر می‌خواهید بیشتر لذت ببرید، می‌توانید آرام‌تر سفر کنید و یک شب را در هم در یکی از شهرهای مسیر بگذرانید. مسیر بازگشت به شهر گنبد هم از جاده فرعی دیگری طی می‌شود. از گنبد می‌توانید از مسیر قبلی به بندر ترکمن برگردید و از مسیر آزادشهر و علی‌آباد به گرگان برسید.
خرید از بازارها
خرید از بازارهای هفتگی در شهرهای تركمن‌نشین را از دست ندهید. ضمن آنکه در شهرهای گنبد و بندر ترکمن می‌توانید خریدهای خوبی انجام دهید.
بازار روز: در روزبازارهای مناطق ترکمن‌نشین می‌توانید شكرسرخ، ماهی تازه یا خشک و دودی و انواع صنایع دستی تركمنی و لباس‌های تركمنی بخرید. برنامه هفتگی بازارهای منطقه تركمن صحرا به این ترتیب است: شنبه‌ها در آزاد شهر و سیمین شهر، یكشنبه‌ها در كلاله، دوشنبه‌ها در بندرتركمن، پنجشنبه‌ها در آق‌قلا و جمعه‌ها در شهر گنبد.
گنبد: در شهر گنبد اگر زیورآلات طلا و نقره می‌خواهید، مستقیم بروید نبش سه‌راهی سعدی شمالی سراغ خان‌تکه؛ پیرمردی است که در یک کارگاه با پسرانش مشغول ساخت زیورآلات هستند. البته اول برای تماشا بروید؛ چون اول باید سفارش دهید و وقتی آماده شد، بخرید.
اگر هم زیورآلات ارزان‌تر می‌خواهید، می‌توانید به مغازه آتابای در خیابان امام خمینی (ره) بروید. در این مغازه سایر صنایع دستی ترکمن هم هست که با قیمت مناسب عرضه می‌شود. اگر می‌خواهید روسری ترکمنی ارزان قیمت بخرید، غیر از بازار اصلی گنبد یا روزبازارها یک گزینه دیگر هم دارید. مغازه‌ای در خیابان امامزاده بعد از ایستگاه بی‌بی‌شیروان قرار دارد به نام «کبیر» که عمده فروش است، اما معمولا روسری‌های تک‌اش را هم به قیمت عمده می‌فروشد.
بندرترکمن: در تقاطع راه‌آهن گرگان به بندر تركمن هم تعداد زیادی مغازه فروش فرش و قالیچه و صنایع دستی تركمنی وجود دارد كه می‌توانید از آنجا هم خرید كنید.
بیشتر بدانید
در رستوران‌های منطقه هرگز سفارش ماهی اوزون برون ندهید. چون این ماهی‌ها از صید قاچاق بوده و بیشتر بچه ماهیهای نابالغ خاویاری است كه خاویار ایران را به نابودی می‌كشاند.
اهالی ترکمن‌ها، غیر از جشن نوروز ملی، برای بهار یک جشن دیگر هم دارند. در تقویم ترکمنی بهار کمی زودتر و در اواخر زمستان آغاز می‌شود.
یک رسم جالب ترکمن‌ها، اطلاعیه‌هایی است که در سطح شهر یا روستا برای اطلاع‌رسانی عروسی‌هایشان می‌چسبانند. این اطلاعیه‌ها را در مناطق تركمن‌نشین ببینید كه معمولا هم به زبان تركمنی نوشته شده است. در حاشیه بسیاری از جاده‌های مناطق تركمن صحرا، بنای كوچک یادبودی نصب شده كه یادبود كشته‌شدگان سوانح رانندگی در همان نقطه از جاده است.
منطقه تركمن صحرا به‌علت فاصله نزدیک روستاها و شهرها پر از موتورسیكلت سوار است. در رانندگی مخصوصاً در شب، بسیار مواظب این موتورسیكلت‌ها باشید. شغل بسیاری از اهالی تركمن صحرا هم دامداری است. به همین جهت ممکن است در کنار جاده دام‌های روستائیان را ببینید. وقت رانندگی مراقب آن‌ها هم باشید.
اگر در محل اسكان عشایر شاهد مراسم عروسی بودید، هرگز از آن‌ها فیلمبرداری یا عكاسی نكنید.
کجا بگردیم؟
از هر جایی که وارد استان گلستان شده‌اید، برای آغاز این سفر باید به بندر ترکمن برسید.
بندرتركمن
بندرترکمن شهری است نسبتا جوان که كمتر از ۷۰ سال از بنایش می‌گذرد. گفته می‌شود نقشه و خیابان كشی این شهر، مثل شهر گنبد، توسط مهندسان آلمانی انجام شده است. به همین دلیل در این شهر، انتظار خیابان‌های پیچ‌درپیچ را نداشته باشید. در اسكله این شهر می‌توانید قایق‌سواری كنید و از بقایای اسكله آلمانی‌ها در جنگ جهانی دوم دیدن کنید.
گورستان تاریخی
خط آلمان از خروجی شمالی بندر تركمن شروع می‌شود. از آنجا همراه جاده به سوی آق‌قلا و خروجی سمت راست جاده بپیچید تا بعد از حدود ۱۲ كیلومتر رانندگی در سمت چپ، یک قبرستان بزرگ و شگفت‌انگیز ببینید. اشکال روی سنگ قبرها بسیار دیدنی است. ترکمن‌ها معمولا روی قبرها دانه و ظرفی برای جمع شدن آب باران برای پرندگان می‌گذارند تا ثواب آن به روح متوفی برسد.
سیمین‌شهر
چند كیلومتر بعد از قبرستان به چهارراه سیمین‌شهر می‌رسید. باید حدود ۷ کیلومتر به‌سمت شمال برانید. در این شهر چندین بنای تاریخی و كارگاه‌های چاقوسازی، نمدمالی و قالی‌بافی زنان تركمن را می‌توانید ببینید و البته خرید كنید. بعد از تماشای دیدنی‌های سیمین‌شهر، هفت کیلومتر برانید و به جاده اصلی برگردید تا بعد از عبور از پل راه‌آهن به آق‌قلا برسید.
آق قلا
از چهارراه سیمین شهر تا آق‌قلا تقریبا ۲۰ کیلومتر راه دارید. در همان ابتدای شهر آق‌قلا یک پل تاریخی بزرگ خواهید دید و بعد هم به تعداد زیادی مغازه فروش گلیم، پلاس و فرش تركمنی می‌رسید. در اطراف پل تاریخی هم مغازه فروش زیورآلات تركمنی وجود دارد. برای رسیدن به گنبد، لازم نیست به گرگان بیایید، در شرقی‌ترین میدان آق‌قلا جاده را به روستای طعنه و سمت راست بپیچید و طبق تابلوهای راهنما جاده را تا گنبد در پیش بگیرید. این مسیر حدود ۸۲ کیلومتر است، اما جاده آن دو بانده است و باید بسیار مراقب موتورسواران باشید.
شهرستان گنبد بزرگترین شهر تركمن‌نشین گلستان است. یک شهر است و یک میل معروف که از حدود یک هزار سال قبل سایه‌اش را بر سر شهر انداخته است.
میل گنبد: برج آرامگاهی گنبد قابوس در شهر گنبد، یک برج آجری است که طبق آخرین ارزیابی ۶۲٫۶۶ متر ارتفاع دارد و در اطراف‌اش، بوستانی باصفا ساخته‌اند. ساختمان این میل آرامگاه شمس‌المعالی قابوس بن وشمگیر زیاری است که در فهرست میراث فرهنگی یونسکو هم ثبت شده است. اگر دل‌تان خواست یک بلندگوی تاریخی را امتحان کنید، دقیقا در نقطه زیر گنبد بایستید و بلند حرف بزنید، قدرت صدایتان چند برابر می‌شود. میل را در خیابان امام خمینی شمالی، نبش خیابان ملت می‌توانید ببینید.
امامزاده یحیی بن زید (ع): این امامزاده در قسمت جنوب غربی شهر گنبد در انتهای بلوار امامزاده (ع) قرار دارد. با توجه به محراب موجود در این امامزاده قدمت آن به دوران ایلخانی بازمی‌گردد. این امامزاده محوطه باز و اتاقک‌هایی برای نشستن دارد. می‌گویند شهر تاریخی جرجان هم در پشت امامزاده یحیی (ع) قرار دارد و در امتداد دیوارهای امامزاده می‌توانید آن را ببینید.
قبرستان خالد نبی (ع): از كنار دانشگاه گنبد و پیست اسبدوانی این شهر وارد مسیر مخصوص گنبد به كلاله شوید تا بعد از حدود ۴۳ کیلومتر به کَلاله برسید. حدود ۱۳ كیلومتر بعد از كلاله هم، بعد از پمپ بنزین سمت چپ جاده وارد فرعی خال دنبی شوید.
در واقع ابتدا باید به روستای «تمرقره‌قوزی» برسید، از این روستا تا خالدنبی هم حدود ۵۰ کیلومتر راه دارید.
بعد از رانندگی در یک دشت زیبا کم‌کم کوه‌های هزاردره ترکمن صحرا با مناظر شگفت‌انگیز خود توجه‌تان را جلب می‌کند، مقبره خالد نبی (ع) بر بلندترین کوه منطقه ساخته شده است. همین موقعیت جغرافیایی به شما کمک می‌کند که تمام منطقه را زیر پای خودتان ببینید. مقبره او اکنون زیارتگاه بسیاری از اهالی ترکمن منطقه و گردشگرانی است که به آنجا سفر کرده‌اند. هروقت که به آنجا سری بزنید، مردمی را مشغول زیارت خواهید دید.
مقبره عالم بابا و چوپان عطا: نزدیک مقبره خالد نبی و کمی پایین‌تر از آن دو بقعه دیگر و البته کمی کوچک‌تر از بقعه اصلی قرار دارند؛ مردم محلی معتقد هستند اولی متعلق به «عالمِ بابا» و دیگری متعلق به «چوپان عطا» است. مشهور است که اولی پدر همسر خالد نبی و دومی چوپان گوسفندان او بوده و هر دو از مقربین بوده‌اند و اکنون هم مورد احترام اهالی منطقه هستند. دره پایین دست گوگجه‌داغ «پن جشیر» نام دارد که چشمه معروف به «خضر دندان» در بهار در آن می‌جوشد و بازدید آن هم خالی از لطف نیست. در قسمت شرق بقعه چوپان عطا و چسبیده به آن، روی یک رشته تپه ماهورهای خاکی که ارتفاع آن‌ها به کمتر از ارتفاع محل مرقد خالد نبی است، گورستان بزرگ و رازآلود خالد نبی را با بیش از ۶۰۰ سنگ تراشیده ایستاده پیدا خواهید کرد. این گورستان یکی از قدیمی‌ترین گورستان‌های ایران است. این سنگها که ارتفاع‌شان به دو متر هم می‌رسد به‌شکل استوانه، پروانه و کله و شاخ قوچ دیده می‌شوند.
پیشنهاد می‌کنیم سایر جاهای دیدنی بندرترکمن را در کجارو ببینید تا با آن‌ها بیشتر آشنا شوید.
در راه بازگشت
بعد از خروج از خالد نبی به روستای «تمرقره قوزی» برگردید. از این روستا وارد مسیر آسفالته سمت راست شوید تا به روستای «صوفیان» برسید، در راه از روستاهای «ملاشیخ» و «حاجی قوشان» عبور خواهید کرد تا به گنبد برسید.
مزرعه پرورش اسب: در این مسیر اگر وارد فرعی روستای «قره‌تپه‌شیخ» در جنوب جاده شوید، بعد از حدود چهار كیلومتر به درختان اوكالیپتوس و بلندی می‌رسید كه به مزرعه پرورش اسب خانم «لوئیز فیروز» معروف است. این خانم آمریكایی كه عاشق اسب پاكوتاه خزری بوده، در ایران ماند و در همین مزرعه دفن شد.
سد گلستان: کمی جلوتر، در روستای «ملاشیخ» در سمت چپ جاده می‌توانید سد گلستان را ببینید. كه می‌توانید از آنجا هم دیدن كنید و عكس بیندازید. بعد از گشت‌وگذار در حاشیه سد به روستای «حاجی قوشان بزرگ» می‌رسید و در سمت چپ جاده یک قبرستان دیگر ترکمن‌ها را خواهید دید که تاریخی است و تماشایی. گفته می‌شود قدمت این قبرستان به دوره قبل از اسلام برمی‌گردد در ادامه این مسیر به روستای «عطالر» می‌رسید و می‌توانید در آنجا از كارگاه نمد مالی بومی بازدید و خرید كنید. آق‌آباد و امان قره‌جه روستاهای بعدی این مسیر هستند. درسمت چپ جاده به سد گلستان دو می‌رسید كه از جاده پیدا است. اگر همین مسیر را ادامه دهید، به انتهای شمالی شهر گنبد و چهارراهی معروف به «هندوانه و خربزه» می‌رسید. در فصل بهار و تابستان اینجا مركز خریدوفروش هندوانه و خربزه گنبد است.
دیدگاه