کوهدشت از شهرهای استان لرستان است که در غرب این استان واقع شده و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. این شهر چهارمین شهر پرجمعیت استان لرستان بعد از خرم‌آباد، بروجرد، دورود و الیگودرز است.
در شمال شهرستان کوهدشت در منطقه‌ای بنام اولادقباد خرابه‌های شهری وجود دارد و احتمال می‌رود همان شهر قدیمی کوزشت باشد که حمدالله مستوفی به آن اشاره کرده است. کوهدشت در دشت بزرگی قرار دارد که به‌وسیله کوه‌ها احاطه شده است، برخی وجود همین کوه‌ها را دلیل نامگذاری این شهر به کوهدشت می‌دانند.
سطح دشت کوهدشت حدودا ۵۰ هزار هکتار دارد. کوههای گردل، چنگری و هیزم‌آباد از کوههای معروف و قله‌های هنجس، مپل و وزینار از قله‌های معروف این شهر محسوب می‌شود.
کوهدشت را بیشتر بشناسید:
درباره کوهدشت
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: مرتضی برجسته)
کوهدشت در دشت بزرگی قرار دارد که به‌وسیله کوه‌ها احاطه شده است، برخی وجود همین کوه‌ها را دلیل نامگذاری این شهر به کوهدشت می‌دانند. همسایگان این شهرستان از شمال استان كرمانشاه، از شمال غربی، جنوب و جنوب غربی استان ايلام و از شرق شهرستان خرم‌آباد است. همچنین بلندی آن از سطح دريا ۱۱۹۵ متر است.
مسيرهای دسترسی از اين شهرستان به اطراف عبارت‌اند از: راه آسفالت فرعی كوهدشت-خرم‌آباد به‌سمت شرق به طول ۹۴ كيلومتر و راه آسفالت اصلی به‌سمت جنوب غربی به طول ۱۸ كيلومتر تا راه سراسری اصلی دزفول-كرمانشاه.
اقلیم این منطقه خاک آهکی و رسی دارد و گندم، جو، برنج، ذرت، چغندرقند، نخود، عدس، کلزا، سبزیجات، محصولات جالیزی، میوه جات سردرختی از قبیل انار، سیب، انگور، هلو، شلیل، انجیر و زردآلو، توت از مهم‌ترين محصولات کشاورزی و باغی این شهرستان است.محصولات كشاورزی و دام‌داری این شهر به مناطق دیگر نیز صادر می‌شود. کوههای گردل، چنگری و هیزم‌آباد از کوههای معروف و قله‌های هنجس، مپل و وزینار از قله‌های معروف این شهر محسوب می‌شود.
بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵ جمعیت کوهدشت ۸۹٬۰۹۱ نفر است. مردم این شهر مسلمان و پیرو مذهب شیعه یا اهل حق هستند. طایفه و تیره‌های گوناگونی در این شهر زندگی میکنند. مردم این شهر به گویش‌های مختلف لری و لکی زبانی صحبت میکنند. امرایی، گراوند و آزادبخت مشهورترین این طوایف هستند. کوهدشت به‌طور غیر رسمی به لکستان مشهور است.
تاریخچه کوهدشت
عکس از باشگاه خبرنگاران جوان (عکاس: نامشخص)
کوهدشت با توجه به نقاشی‌های ۱۲ هزار ساله غار میر ملاس و نقاشی‌های غار همیان و آثار کشف شده از غار سرخ دم لکی و غار سرخ دم لری، قدمتی بسیار طولانی دارد. مطالعات باستان‌شناسی در کانون سرخدم لری «همیان» و «سر طرحان» حاکی از آن است که کوهدشت از مراکز مدنی قدیمی است. با کشف معبد آشوری این نتیجه به دست می‌آید که مردمانی پیش از هزاره اول پیش از میلاد در این مناطق زندگی می‌کردند.
حمدالله مستوفی در تاریخ گزیده، از کوهدشت و طرحان نام برده که قرن‌ها پیش از ورود عرب‌ها نابود شده بودند، او چنین می‌نویسد:
کوزشت شهری بزرگ بوده و اکنون خراب شده است.
کوهدشت به واسطه شرایط اقلیمی و وجود مراتع و چراگاه‌ها و کوههای مرتفع و رودخانه‌های پرآبی مانند سیمره، کشکان و مادیان رود در گذشته در مسیر کوچ‌های فصلی و یکی از مراکز گرمسیری کوچندگان قرار گرفت. پس از سال ۱۳۱۲ هجری شمسی در طرح اسکان عشایر این منطقه نیز به‌تدریج از زندگی کوچنده تبدیل به زندگی شهری شد، طوری که فقط ۸۸ دستگاه ساختمان تا قبل از سال ۱۳۱۲ در کوهدشت موجود بود و در این سال به ۶۲۰ دستگاه ساختمان رسید.
آب و هوای کوهدشت
کوهدشت از آب و هوای معتدل و نيمه خشك برخوردار است. حداکثر دمای هوا در اين منطقه ۴۲ درجه و حداقل دما ۷- درجه است. متوسط بارندگی سالانه ۴۵۰ ميلی‌متر است.
لباس محلی مردم کوهدشت
عکس از وب‌سایت golvani.ir (عکاس: نامشخص)
شال، ستره، کلاه نمدی، کپنک (فرجی)، گیوه و چوغا لباس محلی مردان لر را تشکیل می‌دهد. جومه، کلنجه، تره و گل ونی، پوشاک زنان لر را شامل می‌شود. پوشاک مردان لک نیز شامل کلاه، سِتِره، شال،شاوال، گیوه، قوه و چوخه است. زنان لک نیز از هَراتی یا گُلوَنی یا لَچِک ( نوعی روسری)، کِراس، کُلنجه یا سرداری و لرزونه استفاده میکنند.
سوغات و صنایع دستی کوهدشت
صنایع دستی هر منطقه خبر از ذوق و هنر و سبک زندگی اهالی آن منطقه می‌دهد. ورشوسازی، جاجیم، نمدمالی، حصیر و گیوه از صنایع دستی استان لرستان محسوب می‌شود.
عسل، روغن حیوانی، کاک، شیرینی آردی، نان ساجی، کلوچه‌ی بروجردی، سمنوی بروجرد و انواع حلوا از سوغاتی و خوشمزه‌های استان لرستان است.
جاهای دیدنی کوهدشت
عکس از گوگل‌مپ (عکاس: ملودی غلامی)
از نظر تاريخی، طبيعی و فرهنگی کوهدشت جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد. تنگ شيرز، منطقه جنگلی بلوران، منطقه سد هاله از دیدنی‌های طبيعی و از نظر تاريخی ۳۳۰ اثر این شهر، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. معبد سرخ دم لكی، معبد سرخ دم لری، قلعه كوهزاد (وزنيار)، قلعه زاغه (زاخه)، قلعه كورگان كوهدشت، قلعه منيژه كوهدشت، قلعه چنگری، غارعالی آباد، غار مير ملاس، نقوش صخره‌ای هوميان و مير ملاس و غار بت خانه از جمله آثار ملی ایران و جاهای دیدنی کوهدشت هستند.
از اماکن زیارتی گنبد ابوالوفاء و مقبره داوود رشيد را می‌توان نام برد.ميل خسروآباد (خسروآ) صيد صفربگ و پل سی پله (كر و دت) از دیگر دیدنی‌های تاریخی این شهر هستند.
نویسنده: فرناز رهبران رنجبر
