حال و هوای ترکیه در ماه رمضان
ترکیه کشوری با بیش از ۷۰ درصد جمعیت مسلمان، حال و هوای دیگری در ماه مبارک رمضان به خود می‌گیرد. جالب این است که ترکیه هنوز هم بر آداب و رسوم قدیمی خود پایبند است.
نسخه اولیه این مقاله در تاریخ ۱۳۹۸/۰۲/۱۹ منتشر شده و در تاریخ ۱۴۰۰/۰۱/۲۵ به‌روزرسانی شده است.
ماه رمضان، ماه خیر، برکت و عبادت برای مسلمانان است و باعث اتحاد در جوامع مختلف مسلمانان می‌شود. ماه رمضان در ترکیه نیز همانند دیگر کشورهای دارای جمعیت مسلمان، بر اساس سنت و عرف مخصوص همان منطقه برگزار می‌شود. مردم ترکیه در زبان مادری این ماه را همانند ایرانیان با نام «رمضان» می‌شناسند. این ماه، فرصتی برای عبادت و جشن‌های مذهبی برای مردم مسلمان ترکیه است. رمضان در ترکیه آداب و رسوم خاص خودش را دارد که در ادامه نگاهی دقیق‌تر به آن‌ها و همچنین جشن بزرگ عید فطر در ترکیه خواهیم داشت.
آداب و رسوم ماه رمضان در ترکیه
زندگی در ماه رمضان، برای مسلمانان به‌جز برگزاری آداب مخصوص ماه رمضان، هیچ فرقی با دیگر ماه‌ها نمی‌کند. بر اساس اعتقادات مسلمانان ترکیه، اولین غذایی که با آن بتوان یک روز روزه‌داری و عبادت را پایان داد، خوردن زیتون یا خرما است. بیشتر مردم ترکیه روزه خودشان را با زیتون افطار می‌کنند.
هرچند این یک فریضه دینی نیست. خوردن خرما سابقه طولانی در افطار مسلمانان دارد و از زمان حضرت محمد (ص) توصیه شده است که برای جلوگیری از التهاب معده بعد از روزه، خرما مصرف شود. علاوه بر این مردم ترکیه در طول ماه مبارک از دو نوع پنیر استفاده می‌کنند؛ پنیر معمولی و پنیر کاشار از جمله پرمصرف‌ترین کالاها در طول ماه رمضان محسوب می‌شود. مسلمانان ترکیه، رمضان را مهمانی خدا می‌دانند و با حضور در بازارهای ترکیه، اقدام به خرید کالاهای مخصوص مراسم این ماه می‌کنند؛ همچنین بانوان در منزل، شیرینی‌های مخصوص ترکیه نظیر «باقلوا» و شیرینی موسوم به «کونفه» را تهیه می‌کنند و بر سر سفره افطار می‌گذارند.
در طول ماه رمضان، مساجد تاریخی ترکیه قبل و بعد از افطار مملو از نمازگزاران می‌شود. مسلمانان سنی در ترکیه، نماز تراویح را به جماعت در مساجد برگزار می‌کنند. تراویح نمازی مخصوص مسلمانان سنی در شب‌های ماه مبارک رمضان است و بعد از نماز عشاء خوانده می‌شود. قبل از برگزاری نماز به جماعت، مردم در مکان‌های نزدیک مخصوصی که برای افطاری مردم تدارک دیده شده است، دورهم جمع می‌شوند و افطار می‌کنند.
افطاری دسته‌جمعی در ترکیه، تبدیل به یک رسم شده است. مسلمانان ترکیه اعتقاد دارند که به هنگام افطار باید همه‌روزه‌داران بر سر سفره‌های افطار حاضر شوند و از برکت این سفره فیض ببرند. در اکثر شهرهای ترکیه، اطعام همگانی روزه‌داران مرسوم است.
در ترکیه رسم بیدارباش سحری هنوز هم اجرا می‌شود. در حالی که دیگران در خواب به سر می‌برند، دو نفر، یکی دارای طبل کوچک و دیگری به‌عنوان دادزن در کنارش، کوچه‌ها و خیابان‌های شهر را می‌گردند و با صدای طبل و جمله‌ای که مضمون آن، بیدار شدن برای سحری است، بقیه را بیدار می‌کنند تا سحری خودشان را تا وقت معین قبل از اذان صبح بخورند.
اگرچه این سنت، از جمله سنت‌های رو به فراموشی ماه رمضان در ترکیه محسوب می‌شود، هنوز هم عده‌ای تلاش دارند تا این کار و سنت پسندیده به فراموشی سپرده نشود. در همین راستا، اغلب مردمی که این کار را انجام می‌دهد، لباس‌های سنتی ترکیه را تن می‌کنند. مرد دادزن در این مراسم، شعر سنتی ترکی به نام «مانی» را با صدای بلند می‌خواند. این رسم، اکنون تبدیل به راه درآمدی برای عده‌ای از مسلمانان ترکیه شده است.
همانند سایر مسلمانان، مردم ترکیه هم در ماه مبارک رمضان، دیگر مسلمانان را بیش از قبل یاری می‌دهند. مسلمانان ترکیه در ماه مبارک، کمک‌های خودشان را در قالب نذری به مردم کم‌بضاعت می‌رسانند. افراد خیری وجود دارند که در طول ماه رمضان، درب خانه‌های خودشان را در زمان افطار به روی مردم باز می‌گذارند تا کسانی که وسع مالی کافی ندارند، افطاری مناسب داشته باشند.
مراسم ماه رمضان به‌قدری در ترکیه با شور و اشتیاق برگزار می‌شود که علاوه بر مسلمانان و مردم ترکیه، توریست‌ها و گردشگران را هم مجذوب خودش می‌کند. از جمله مراسمی که گردشگران و توریست‌ها از آن استقبال می‌کنند، «چاوش‌خوانی» بعد از افطار است که در مساجد ترکیه و جمع‌های بزرگ مسلمانان برگزار می‌شود. چاوش‌خوانی مراسمی دیرین است که در آن با استفاده از ادبیات خاص منطقه، احساسات، عواطف، عشق و دلدادگی، بیان آرزوها، برآورده شدن حاجات، غم و اندوه سفر و مشکلات راه و مصائبی که بر خاندان پیامبر (ص) گذشته را بیان می‌کنند.
عید فطر در ترکیه
عید فطر بعد از عید قربان، بزرگ‌ترین عید مذهبی مسلمانان ترکیه است. مردم ترکیه این عید را با نام عید فطر یا عید شیرینی و شکر می‌شناسند و دلیل آن پخش مقدار زیادی شیرینی در روز عید فطر است. عید فطر در ترکیه سه روز متوالی برگزار می‌شود که در آن مراسم مخصوص مسلمانان سنی و شیعه به‌طور باشکوهی اجرا می‌شود، از جمله همین مراسم، حضور دوباره طبل‌زنان در میان جمعیت و خواندن سرودهای مخصوص این عید است.
روز اول عید فطر تمامی جاهای دیدنی ترکیه و موزه‌ها تعطیل هستند؛ ولی از روز دوم به بعد با استقبال بیشتر نسبت به کل سال بازگشایی می‌شوند. قابل ذکر است که به‌جز بازار بزرگ، تمامی بازارهای ترکیه باز و آماده خدمت‌رسانی به گردشگران هستند.
مردم ترکیه روز عید فطر را به شادی و دیدار اقوام می‌گذرانند. آن‌ها تمام کدورت‌هایی را که در طول یک سال گذشته ممکن بود از یکدیگر به دل داشته باشند، به یمن آمدن رمضان و یک ماه عبادت، از دل بیرون می‌کنند. از جمله رسم‌های فراموش شده ترکیه در روز عید فطر، «حمام عرفه» است که مدت‌ها است با جمع شدن حمام‌های عمومی از سطح شهرهای ترکیه، برچیده شده است. در صبح روز عید فطر، بر اساس رسمی که از دوران عثمانی به‌جای مانده بود، مردم در حمام‌های عمومی شهر استحمام می‌کردند، سپس با لباس نو به دیدار خانواده و بزرگان می‌رفتند. به آبی که در این مراسم استفاده می‌شد، «آب عرفه» گفته می‌شد.
دیدگاه