کشف استخوان ۸۸۰۰۰ ساله در عربستان سعودی
کشف استخوان‌های ۸۸۰۰۰ ساله، عمر مهاجرت انسان‌ها از آفریقا به سمت شرق را به خیلی عقب‌تر از آن چه که فکر می‌کردیم، برد.
یافته‌های به دست آمده از یک دریاچهی ماقبل تاریخ در شمال شرقی عربستان سعودی که شامل بقایای فسیلی یک استخوان انگشت یک هومو ساپیانس (نام علمی انسان امروزی) است، فرضیه‌ای که بیان می‌کرد انسان‌های مدرن تا ۶۰٬۰۰۰ سال پیش آفریقا را ترک نکرده بودند، به چالش می‌کشد.
بیش از ۸۵۰۰۰ سال پیش، شبه جزیره‌ی عربستان ظاهری بسیار متفاوت از پهنای وسیع و شنی که مردم امروز شاهد آن هستند، داشت. این منطقه، در گذشته‌های خیلی دور یک علفزار سرسبز بوده است که هر فصل، با باران‌های فصلی سبز می‌شدند و صدها دریاچهی آب شیرین خالص در آن وجود داشت. محققان، شواهدی را در ریگ‌های چسبیده به پستانداران آبزی و نیمه آبزی مانند اسب‌های آبی یافته است که ارتباط زیادی با شبه قاره‌ی آفریقا دارند. آن‌ها همچنین ابزار سنگی پیدا کرده‌اند که نشان دهنده‌ی حضور انسان اولیه در این شبه جزیره است، اما هیچ مدرک فسیلی مستقیمی در این خصوص تاکنون یافت نشده بود.
تحقیق جدیدی که در مجله‌ی «Nature Ecology and Evolution» منتشر شده است فاش می‌کند که یک استخوان انگشت در سال ۲۰۱۶، در سایت دریاچه‌ای باستانی در عربستان سعودی، به نام الوسطی کشف شده است که قدمت آن به تقریبا ۸۸۰۰۰ سال پیش برمی‌گردد.
رسوب سفیدی که در منطقه‌ی الوسطی یافت شده است نشان می‌دهد که این مکان، زمانی محل یک دریاچهی آب شیرین بوده است.
باستان‌شناسان برای پیدا کردن بقایایی متعلق به زمان‌های دورتر و گذشته‌ی سرسبز عربستان سعودی، با نگاهی به تصاویر ماهواره‌ای منطقه، به دلیل شواهدی از مجموعه آب‌های ماقبل تاریخ آب شیرین می‌گردند.
«مایکل پتراگلیا» (Michael Petraglia) از موسسه‌ی مکس پلانک، رهبر پروژه و نویسنده‌ی مقاله‌ای که حاوی جزئیات این یافته‌ها بود، می‌گوید:
۱۰۰۰۰ دریاچهی باستانی در عربستان پیدا کردیم. از ۲۰۰ تای آن بازدید کردیم و در ۸۰ درصد آن‌ها، شواهد باستان‌شناسی پیدا کردیم.
او اشاره می‌کند که بسیاری از دریاچه‌های این منطقه فصلی هستند که سطح آب آن‌ها در فصل‌های گرم و خشک کاهش می‌یابند و در فصل‌های موسمی به میزان قابل توجهی بیشتر می‌شوند. با این حال، الوسطی به احتمال زیاد منبع آب شیرینی برای همه فصول سال بود. طبق گفته‌های «هاو گروکات» (Huw Groucutt) که نویسنده‌ی همکار پتراگلیا است، باستان‌شناسان موفق به یافتن صدها قطعه ابزار سنگی در سایت دریاچهی الوسطی شدند.
اولین خروج
زمان دقیق آغاز مهاجرت انسان از آفریقا موضوعی است که در میان باستان‌شناسان و پالوآنتروپولوژیست‌ها مورد بحث است. بسیاری می‌گویند هیچ شواهد قابل اعتمادی مبنی بر مهاجرت جمعی از شمال آفریقا و شبه قاره آفریقا تا ۶۰٬۰۰۰ سال پیش وجود ندارد.
در سال ۲۰۰۷، پتراگلیا طی سخنانی بحث‌برانگیز این‌گونه استدلال کرد که انسان‌های مدرن امروزی در ۷۴۰۰۰ سال پیش تا هند هم پیش رفته بودند. او می‌گوید:
بیشتر از ۱۰ سال است که درگیر این موضوع هستم. مدت‌ها درباره‌ی این موضوع بحث می‌کردیم که هومو ساپیانس‌ها قبل از تاریخی که گفته شد به جنوب آسیا رفته‌اند. این گفته‌ها مبتنی بر ابزار سنگی کشف شده بود، اما نمی‌توانستم فسیلی دال بر این مدعا پیدا کنم.
در سال ۲۰۱۴، او توجه خود را معطوف شبه جزیره‌ی عربستان کرد. او این نظریه را مطرح می‌کند که عربستان به عنوان سرزمینی که در گذشته یک علفزار بوده است و می‌تواند محل اجتماع شکارچیان بوده باشد، می‌تواند طبیعی‌ترین مرحله برای خروج از آفریقا باشد.
فسیل‌های انسان‌های اولیه که در مراکش کشف شده‌اند ثابت می‌کنند که انسان‌ها ۳۰۰۰۰۰ سال پیش به غرب آفریقا راه یافته‌اند، اما فسیل‌های کمی هستند که خارج از این قاره یافته شده باشند و عمر آن‌ها به قبل از ۶۰۰۰۰ سال پیش برگردد. اما، در ماه ژانویه، یک استخوان انسانی ۱۸۰۰۰۰ ساله در فلسطین اشغالی کشف شد.
پراگلیا و گروکات، هر دو، معتقد هستند که استخوان انگشت انسانی که در عربستان سعودی پیدا شده است، قدمت مهاجرت انسانی به بخش‌های جغرافیایی مختلف را بسیار عقب‌تر از آن‌چه که پیش بینی می‌شد، می‌برد.
گروکات می‌گوید:
تقریبا ۱۰۰ سایت مختلف را در عربستان گشته‌ایم و تقریبا در همه‌ی آن‌ها، ابزارهای سنگی پیدا کرده‌ایم. امکان ندارد که در این سایت‌ها از ماشین پیاده شوید و یک ابزار سنگی پیدا نکنید. چالش ما، یافتن مکانی شامل بقایای انسانی بود.
تیم تحقیقاتی اطلاعات کمی درباره‌ی این استخوان چند سانتی‌متری دارد. این که آیا آن متعلق به یک مرد بوده یا یک زن و نیز، سن آن را نمی‌توان بدون به دست آوردن شواهد بیشتری تعیین کرد.
«جان هاوکس» (John Hawks)، یک انسان‌شناس در دانشگاه ویسکانسین-مدیسون که نقشی در این تحقیق نداشته است می‌گوید:
معتقدم که یک استخوان به تنهایی کافی نیست که اعلام کنیم این انگشت متعلق به یک انسان مدرن است. بنابراین خیلی زود است که بگوییم شواهدی برای پراکندگی انسان مدرن یافته‌ایم.
فکر می‌کنم این استخوان به وضوح نشان می‌دهد که ما باید در شبه‌جزیره‌ی عربستان تحقیقات بیشتری انجام دهیم، زیرا موارد بیشتری برای اکتشاف وجود دارد.
اکتشافات بیشتری که در راه است
پتراگلیا با این موضوع موافق است که عربستان سعودی، که به تازگی اجازه‌ی تحقیقات توسط تیم‌های علمی خارجی را داده است، ظرفیت بالایی برای کشفیات مهم دارد.
او می‌گوید:
هر فصلی که به آن‌جا رفتیم، کشف جدیدی کردیم. ما برنامه‌های بسیار بزرگی برای ادامه‌ی این کار در دریاچه‌های باستانی داریم و تصمیم گرفته‌ایم که کار خود را به غارها هم توسعه ببخشیم. آن‌ها حکم معدن طلا را برای ما دارند.
دیدگاه