اهر در یک نگاه

اهر یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین شهرهای استان آذربایجان شرقی است که وسعتی برابر با ۱۲٫۷۶ کیلومتر مربع دارد. اهر پس از تبریز، مراغه و مرند و میانه، پنجمین شهر پرجمعیت استان آذربایجان شرقی شناخته می‌شود. این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقه ارسباران بوده و درگذشته به‌عنوان مرکز این منطقه شناخته می‌شده است.

با ما همراه باشید تا این شهر تاریخی و زیبا را بهتر بشناسیم:

جغرافیا

اهر با مساحت ۹۲هزار و ۷۸۲  کیلومتر مربع از شمال به شهرستان کلیبر، از غرب به ورزقان، از جنوب به هریس و از شرق به شهرستان مشگین شهر و استان اردبیل محدود می‌شود. شهر اهر در ارتفاع ۱۳۶۰ متری دریا قرار دارد و کوه‌های شیور در شمال شرق، کوه‌های بزکش در جنوب و قاشقا داغ در جنوب شرقی آن قرار دارند. رودخانه پرآب کیچیک چای از اهرچای و علیرضا چای در غرب اهر می‌گذرد.

وجه‌تسمیه

جیمز موریر در رابطه با وجه‌تسمیه اهر می‌نویسند:

به نظر می‌آید اهر کاندید خوبی است برای محل شهر تاریخی «هارا»، یکی از سه شهری که بر طبق نوشته تورات پادشاه آشور، تیلگته پیلنسر، افراد قبایل ربنیت، گادیت و مناشه را به آنجا تبعید کرد ...

تاریخچه

همان طور که در ابتدای متن اشاره کردیم، اهر یکی از شهرهای تاریخی استان آذربایجان شرقی است، در کوه‌های اطراف این شهر بازمانده‌هایی از دوره پیش از اسلام دیده می‌شود. از عصر ساسانیان آثار زیادی در این ناحیه پیدا شده است. از قرن دوم هجری تا سال ۲۲۲ اهر در قلمرو بابک خرم‌دین قرار داشته است. در اواخر قرن دوازده و سیزده اهر پایتخت سلسله پیشتکین بود.

اهر به‌عنوان استراحت گاه تابستانی مغول‌ها شناخته می‌شود. در عصر صفوی اهر یکی از شهرهای مهم دولت بود، دلیل این اهمیت وجود مقبره شیخ شهاب‌الدین در این شهر بود.

عباس میرزا برای مدتی اهر را مرکز فرماندهی خود علیه روس‌ها قرار دارد؛ اهر در این جنگ بسیار آسیب دید. عشایر ارسباران نقش مهمی در انقلاب مشروطه ایفا کردند.

فرهنگ و آداب‌ و رسوم

پوشش

مردم اهر، پوشش محلی خاصی ندارند و بیشتر از پوشش محلی آذربایجان شرقی در این ناحیه استفاده می‌شود.

پوشش مردان ایل ارسباران و شاهسون عبارت است از کت و شلوار و کلاه معروف کپی.

تن‌پوش مردان آذربایجان شرقی عبارت است از کوینک، آغ کوینک (پیراهن سفید)، آرخالق، جان کوینک، جلیقه و عرقچین است.

زنان مناطق عشایرنشین در آذربایجان شرقی بیشتر پیراهن بلند، دامن چین‌دار بلند، چارقد می‌پوشند و از زیورآلات استفاده می‌کنند.

آداب‌ و رسوم

در اهر هم مانند سایر نقاط ایران، آداب و رسوم خاصی در ایام به خصوصی رعایت می‌شود. یکی از این روزها، ایام عید است که در آذربایجان شرقی با حال و هوای خاصی همراه است.

«بایرام پایی» به عبارتی تبریک عید مادر به دختران شوهر کرده است که نه‌تنها در سال‌های اول ازدواج دختر بلکه تا زمانی که والدین در قید حیات‌اند، به‌جا آورده می‌شود.

از ۲۰ روز قبل از عید تا چهارشنبه‌سوری در یکی از شب‌ها از طرف هر یک از خانواده‌های پدری دختر مانند عموها و دایی‌ها و برادران به‌ویژه خود خانواده پدری غذاهایی پخته و به خانه دختر فرستاده می‌شود.

سایر مناسک و آداب و رسوم گرامیداشت نوروز، تقریبا شبیه به سایر نقاط کشور برگزار می‌شود و مردمان اهر و آذربایجان شرقی هم قبل از تحویل سال نو به زیارت اهل قبور می‌روند و پس از تحویل سال نو، به دید و بازدیدهای عید می‌پردازند.

زبان

زبان امروزی ساکنان قره داغ (ارسباران) ترکی آذربایجانی است که در نقاط مختلف آن با لهجه‌های گوناگون تکلم می‌شود. زبان نوشتار و رسمی آذربایجان در بیشتر دوره‌های تاریخی، زبان ترکی بوده و اکثریت قریب به اتفاق نوشته‌ها و آثار مردم این منطقه نیز در دوره‌های مختلف به فارسی و ترکی بوده ‌است.

غذای محلی

یکی از محبوب‌ترین غذاهای اهر، سوغان سوی است که در تهیه آن از پیاز، رشته و تخم‌مرغ استفاده می‌شود.

صنایع دستی

از جمله صنایع دستی اهر باید به فرش و گبه، ورنی، صنایع چوبی و سازه‌های موسیقی اشاره کرد.

سوغات

از مشهورترین سوغاتی‌های اهر باید به سیب سرخ و سیاه، شیرینی اهری و عسل طبیعی ارسباران اشاره کرد.

جاذبه‌های گردشگری

جاذبه‌های تاریخی

یکی از معروف‌ترین جاذبه‌های تاریخی اهر، بقعه شیخ شهاب‌الدین اهری است که در پارکی به همین نام قرار دارد. تاریخچه این بقعه به عصر شاه‌عباس اول می‌رسد، ولی قدمت بعضی از قسمت‌های آن از جمله حصارسنگی مقبره و درب شرقی به قبل از دوره صفویه (دوره ایلخانی) مربوط می‌شود.

از دیگر بناهای تاریخی اهر باید به مسجد جامع اهر، بازار سرپوشیده اهر، خانه دکتر قاسم اهری و کاروانسرای شاه‌عباسی اشاره کرد.

جاذبه‌های طبیعی

جاذبه‌های طبیعی اهر عبارت‌اند از سد ستارخان اهر، جنگل طبیعی تنباکولو و پارک جنگلی فندقلو.