مسجدسلیمان در یک نگاه

مسجدسلیمان شهری زیبا و تاریخی و نفت‌خیز در جنوب کشور عزیزمان ایران است. مسجدسلیمان در میان کوه‌های زاگرس قرار دارد و برای اولین بار عملیات استخراج نفت در خاورمیانه در سال ۱۹۰۸ توسط کنسرسیوم دارسی در مسجدسلیمان با چاه شماره یک در میدان نفتی مسجدسلیمان آغاز شد.

نکته جالبی که در رابطه با مسجدسلیمان وجود دارد، این است که بسیاری از اولین‌ها در تاریخ این شهر رخ داده است، اولین چاه نفت خاورمیانه و ایران، اولین کارخانه گوگردسازی ایران و خاورمیانه، اولین تصفیه‌خانه آب کشور، اولین کارخانه تولید برق در ایران و خاورمیانه، اولین راه‌آهن، اولین فرودگاه در ایران، اولین و مجهزترین بیمارستان کشور، اولین کارخانه شیر پاستوریزه کشور، اولین پیست دوچرخه‌سواری، اولین باشگاه گلف، اولین استخر شنا، اولین باشگاه سوارکاری، اولین کارخانه گچ، اولین زمین فوتبال رسمی در ایران، اولین تله‌کابین در ایران و خاورمیانه و اولین موزه زمین‌شناسی در مسجدسلیمان تاسیس شده‌اند.

با ما همراه باشید تا مسجدسلیمان پرافتخار را بهتر بشناسیم:

جغرافیا

مسجدسلیمان از شمال به لالی اندیکا، از جنوب به اهواز، از شرق به هفتکل و از غرب به شوشتر محدود می‌شود. مسجدسلیمان مثل دیگر شهرهای خوزستان، آب و هوایی گرم و خشک دارد و تابستان‌های آن طاقت‌فرسا است. میانگین بارش سالانه در این ناحیه ۴۰۰ میلی‌متر است. مهم‌ترین رودخانه مسجدسلیمان، رود کارون است که از کوه زاگرس سرچشمه می‌گیرد. این رود پس از عبور از سد شهید عباسپور از کنار این شهر رد می‌شود. یکی از بلندترین ارتفاعات خوزستان در مسجدسلیمان است که در ناحیه شمال و شمال شرقی در منطقه توریستی اندیکا واقع شده است. مرتفع‌ترین قله در مسجدسلیمان، کوه کینو با ارتفاع ۳۷۱۰ متر است.

تاریخچه

پیشینه تاریخی مسجدسلیمان به تمدن ایلام می‌رسد، نام این شهر در تمدن ایلام، «آساک» بوده که در واقع بخشی از منطقه سیماش در ایلام قدیم بوده است. پس از شکست عیلامیان (ایلامیان) به دست آریایی‌ها، نام این منطقه به «پارسوماش» تغییر کرد.

در شمال شرقی مسجدسلیمان، روی تپه‌ای به نام سر مسجد، آتشکده‌ای قدیمی وجود دارد که مربوط به دوره پارس‌ها است. این آتشکده از منظر پروفسور گریشمن، آرامگاه جد کوروش هخامنشی بوده است. در طول حمله اعراب به ایران، مسجدسلیمان مورد حمله قرار گرفت و عرب‌ها قصد از بین بردن آرامگاه جد کوروش را داشتند که بر اساس دلایلی نه‌چندان مشخص، از این تصمیم صرف‌نظر می‌کنند. در سال ۱۳۰۵، رضاشاه دستور داد که نام سر مسجد را که در گذشته مسجدسلیمان اطلاق می‌شد، به مسجدسلیمان تغییر دهند و از آن تاریخ به بعد این شهر به مسجدسلیمان معروف شد.

با فوران میدان‌های نفتی ارزشمند در مسجدسلیمان در خردادماه ۱۲۸۷، این منطقه جان دوباره‌ای یافت و به یکی از مهم‌ترین مناطق اقتصادی و اجتماعی ایران تبدیل شد. بعد از کشف و فوران نفت در مسجدسلیمان با دخالت دولت انگلیس، شرکت سندیکای امتیازات، متعلق به ویلیام ناکس دارسی به شرکت «نفت ایران و انگلیس» تبدیل شد.

با اتمام خط لوله مسجدسلیمان به آبادان از ۱۹۱۲ میلادی، حیات مجدد مسجدسلیمان آغاز شد. استخراج نفت که در این سال ۴۳ هزار تن بود تا آخر جنگ اول جهانی به سالانه ۱ میلیون تن و تا ۱۹۲۵ میلادی به بیش از ۴ میلیون تن در سال رسید. مسجدسلیمان تا سال ۱۹۲۸ میلادی تنها منبع استخراج نفت ایران بود تا اینکه در این سال، در میدان نفتی عظیم هفتگل نیز فوران نفت آغاز و مسجدسلیمان در تولید نفت از انحصار خارج شد.

وجه‌تسمیه

در رابطه با وجه‌تسمیه مسجدسلیمان افسانه‌های زیادی یاد شده است که تقریبا هیچ‌کدام از آن‌ها سند محکم تاریخی ندارد. یکی از این افسانه‌ها وجود آتشکده در سر مسجد و نسبت آن به آرامگاه مادر حضرت سلیمان است.

فرهنگ و آداب‌ورسوم

پوشش

مردم مسجدسلیمان، بیشتر لباس محلی قوم بختیاری را بر تن می‌کنند. لباس مردان بختیاری شامل کلاه، چوقا، شلوار ربیت، شال، گیوه، کردین می‌شود. لچک، زیر لچکی، مینا، بندسوزن، دستمال، پیراهن، شلوار قری، کفش از لباس‌های محلی زنان بختیاری است.

یکی از خاص‌ترین پوشش‌های بختیاری و لباس های محلی ایران، پوشش مردان این ناحیه، چوقا است. چوقا نوعی بالاپوش مردانه است که از نخ‌های نازکی که از پشم گوسفند بافته می‌شود. هرچه نخ به‌دست‌آمده از پشم‌ها نازک‌تر باشد، چوقا زیباتر می‌شود. باران در چوقا نفوذ نمی‌کند و از شانه‌ها تا حدود زانوها را می‌پوشاند. مردان در تابستان زیر چوقا پیراهن و در زمستان کت می‌پوشند که انتخاب جنس و رنگ کت و پیراهن، به سن و سال و موقعیت اجتماعی افراد بستگی دارد.

آداب و رسوم

بسیاری از آداب و رسوم قوم بختیاری هنوز هم در مسجدسلیمان زنده نگه‌داشته می‌شود. یکی از خاص‌ترین رسوم بختیاری‌ها، عزاداری آن‌ها است. پس از فوت فردی، پیرزنان به خانه فرد متوفی می‌روند و ترانه‌ای سوزناک در مدح آن فرد می‌خوانند. رسم است كه اقوام هم در پرداخت هزینه‌های مراسم سوم، هفتم و چهلم به بازماندگان كمک مالی می‌کنند. بختیاری‌ها رسم دارند تا شیر سنگی را بر سرمزار افراد خاصی می‌گذارند. این شیر سنگی در واقع نماد دلاوری آن فرد است.

رسم شکار در میان جوانان بختیاری، یکی از مهم‌ترین رسوم است. در میان قوم بختیاری، روز شکار، روز بسیار مهمی است که در این روز به کمر جوان شکارچی شالی می‌بندند که این شال معمولا توسط برادر بزرگ‌تر یا دایی بسته می‌شود. پس از بسته شدن شال جوان باید به کوه کلار برود و بزی شکار کند. شکار بز یکی از افتخارات اقوام بختیاری است.

گویش

زبان اهالی مسجدسلیمان، لری با گویش بختیاری است.

سوغاتی‌ها

از سوغاتی‌های خوشمزه مسجدسلیمان می‌توان به انواع خرما، کلیچه، حلواشکری اشاره کرد.

صنایع دستی

یکی از زیباترین صنایع دستی مسجدسلیمان، وجم است. وجم نوعی رختخواب‌پیچ و چیزی شبیه به جاجیم است. از دیگر صنایع دستی مسجدسلیمان می‌توان به نمدمالی، کلاه مالی، گیوه‌دوزی و قفل‌سازی اشاره کرد.

غذای محلی

بسیاری از غذاهای محلی بختیاری در مسجدسلیمان طبخ می‌شود، از محبوب‌ترین غذاهای محلی بختیاری می‌توان به کباب بختیاری، کباب په به جیر، آش برنج سوری، آش بلگ، اوپیازی، اوگندی، گمنه، شولوا کشک، پنیر پوست و توچری اشاره کرد.

جاذبه‌های گردشگری

جاذبه‌های تاریخی

همان طور که در ابتدای این مطلب اشاره کردیم، آتشکده سر مسجد یکی از قدیمی‌ترین بناهای تاریخی این ناحیه است که در محله سر مسجد قرار دارد. از دیگر بناهای تاریخی باید به معبد برد نشانده یا سنگ نشانده، تپه باستانی کلگه زرین و تپه باستانی گلگیر اشاره کرد.

زیارتگاه‌ها و اماکن مذهبی زیادی در این خطه دیده می‌شود، از مهم‌ترین زیارتگاه‌ها عبارت است از: مقبره شهدای گمنام و قبر شهید بهنام محمدی، قدمگاه امام رضا (ع) در منطقه تمبی، آرامگاه بی‌بی زهرا در منطقه شیخ مندنی و آرامگاه بی‌بی بطولی در جاده مسجدسلیمان به اهواز.

جاذبه‌های طبیعی

از زیباترین جاذبه‌های طبیعی مسجدسلیمان باید از دریاچه و پارک جنگلی تمبی، منطقه حفاظت‌شده شیمبار، منطقه نمونه گردشگری تاراز و چشمه‌های آب گرم گلگیر یاد کنیم.