ساری از نگاه سفرنامه نویسان خارجی
شهر باروت یا شهری با خیابانهای سنگفرش از جمله القابی است که مسافران خارجی ساری به آن دادهاند.
ساری، شهر تجن و پایتخت بهارنارنج، بزرگترین و پرجمعیتترین شهر مازندران، دههها است که مرکز این منطقه به حساب میآید. به همین دلیل، سفیران و نمایندگان کشورهای خارجیای که در شمال ایران اقامت داشتند دیدار از این شهر را در برنامهی خود قرار میدادند. در ادامه چند نمونه از سفرنامههای ایشان در دورهی قاجار را میخوانیم.
موسیو بهلر فرانسوی، از معلمان دارالفنون، در سال ۱۲۳۱ هجری شمسی از باغها و اوضاع شهر نوشت:
«ساری مرکز حکومت مازندران است، سه هزار خانوار در آن زندگی میکنند و اطرافش هم قلعهای وجود دارد. دو باغ بسیار خوب سلطانی، که مرکبات فراوانی هم دارد، در آنجا واقع است. یکی از باغها مقابل عمارت باصفای سلطانی قرار دارد. عمارت محل سکونت حاکم ساری است هر چند که تعمیرات زیادی باید در آن انجام شود. بین عمارت و باغ فاصلهی زیادی هست که با چمنزار پر شده و راه بسیار خوبی هم آن دو را به هم وصل میکند.
عمارت تابستانی آقامحمدخان قاجار در ساری
در طرف جنوب، کوه دماوند مرتفع قابل دیدن است. بین شهر و تپههای پردرخت اطراف آن برنجزار و درختان میوه قرار دارد. در طرف شمال، از ساری تا دریا حدود ۲۵ کیلومتر راه است که تمام با جنگل پر شده. شاه عباس از ساری تا کنار دریا را راه بسیار خوبی از سنگفرش کشیده که حالا خراب شده است.
لیمو، نارنج، پرتقال و برنج از جمله محصولات ساری هستند. همچنین چوخا (بالاپوش) در آنجا بافته میشود.
شاه عباس از ساری تا گرگان راهی ساخته بود که عرضش به هشت متر میرسید. اما حالا راه خراب شده و به عابران سخت میگذرد. البته از ساری تا نکا و از کردمحله تا گرگان راه قدری خوب است و میتوان از آن استفاده کرد. حدود سه کیلومتر بالاتر از ساری، پلی سنگی روی رود تجن ساختهاند که کاربری زیادی دارد».
چارلز فرانسیس مکنزی انگلیسی در سال ۱۲۳۷ کنسول انگلستان در گیلان شد. او ساری را شهر باروت نامید:
«ساری شهر تولید باروت است. نیترات پتاسیم را از سمنان و گوگرد را از فارس میآورند. برای تولید باروت گوگرد و زغال چوب و نیترات پتاسیم را با هم ترکیب میکنند. هرچه نیترات پتاسیم بیشتر باشد باروت بهتری به دست میآید. مواد لازم را در هاون قرار میدهند و با آلتی شبیه برنجکوب میکوبند. انبارهای تولید باروت روباز است و با وسایل بسیار ابتدایی کار میکنند.
سارویها از اینکه باروت مادهای محترق است نمیترسند و حتی در کنارش قلیان میکشند که البته گاه با حوادثی همراه است. اما آنان، مانند نیاکان خود به قسمت معتقدند و میگویند آنچه باید بشود میشود».
بازار نرگسیه
رابینوی انگلیسی بین سالهای ۱۲۸۵ تا ۱۲۹۱ کنسول بریتانیا در رشت بود. اشاره به کوچههای سنگفرش ساری در سفرنامهی او نیز به چشم میخورد:
«کوچههای ساری سنگفرش شدهاند اما پیادهروها را معمولا تعمیر میکنند. شیب آنها به طرف جوی آبی است که از میان کوچه میگذرد».
دریاچه الندان
شاید امروزه ساری جزو قطبهای گردشگری ایران نباشد اما به خاطر طبیعت بکرش گردشگران داخلی و خارجی زیادی را بهسمت خود میکشاند. جنگل مرسیسی (راش)، دریاچه چورت و الندان و پناهگاه حیات وحش سمسکنده تنها نمونههایی از این جاذبههای شهر ساری هستند.
دیدگاه