موزه شیشه کورنینگ؛ جامعترین موزه درباره شیشه (قسمت دوم)
موزه شیشه کورنینگ دارای قدیمیترین مجموعههای شیشه است که آنها را در بخشهای مختلف و بر اساس تاریخ ساخت، دستهبندی کرده است.
موزه شیشه کورنینگ که در ایالت نیویورک آمریکا قرار دارد، دارای کاملترین و بزرگترین مجموعه شیشه در جهان است. بخشهای مختلف این موزه شامل «۳۵ قرن شیشه»، مجموعههای مدرن، نمایشگاههای موقت و کارگاههای شیشهگری است. در این مقاله به معرفی مجموعههای باقی مانده از گالری «۳۵ قرن شیشه» خواهیم پرداخت.
شیشههای اروپایی قرن ۱۷ تا ۱۹ میلادی
بخش «۳۵ قرن شیشه» در موزه شیشه کورنینگ، طیف وسیعی از شیشههای دوران باروک تا اواخر دوره ویکتورین را به نمایش میگذارد.
دوره باروک با تولیدات شیشهگری آلمان و بوهم (وسیلههای توخالی بزرگ به همراه درپوش) و دیگر شیشهها که با لعابهای بسیار، رنگ آمیزی میشدند، شناخته میشود. در این دوره، اصناف، شکارچیان، انجمنهای برادری و خانوادههای مهم، طرحهای تزئینی مخصوص به خود را برای طراحی به وسیله لعاب روی شیشه سفارش میدادند.
در قرن ۱۷ میلادی، صنعت شیشه به وسیله تغییر ذائقه مشتریان و فرمولهای جدید شیشهگری، تغییر کرد. در حالی که شیشههای ونیزی در اروپا محبوب باقی ماندند، شیشهگران به راه جدیدی دست پیدا کردند تا شیشههای رنگی بینظیر تولید کنند. در کشور هلند، که بسیاری از شیشههای ونیزی به آنجا صادر میشد، شیشهگران محلی موفق شدند انواع مختلفی از شیشه را که به زیبایی روی آنها نقاشی شده بود، خلق کنند.
مقاله مرتبط:
از اواخر قرن ۱۷ و تا پایان قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی، شیشهگران انگلیسی، شیشههای خارقالعاده را با افزودن اکسید سرب تولید میکردند، در حالی که شیشه گران بوهم همان تاثیر را با افزودن گچ به دست میآوردند. شیشهگران آلمانی در تولید شیشههای رنگ شده که با ظرافت تمام برش داده شده و طراحی شده بود، موفق بودند. آنها همچنین توانستند تولید یاقوت طلایی را ارتقا دهند، شیشهای به رنگ قرمز تیره که به وسیله اکسید طلا تزئین میشده است. در این دوره، در تلاش برای بازتولید پورسلین چینی که به اروپا وارد میشد، آنها همچنین موفق شدند نوعی شیشه سفید مات تولید کنند که نقوش روی آن نیز از طرحهای چینی تقلید شده بود.
شیشهگران، از این نوع جدید و هوشمندانه شیشه برای تولید اشکالی بسیار گستردهتر استفاده میکردند. آثار این دوره با اشکال جزئی و تزئینات پیچیده سبک باروک و روکوکو طراحی میشدند و در میان آنها، طرحهای شرقی شامل طلاکاری، فرمهای نامتقارن، چشماندازهای غیر معمول و طبیعت خاص آسیای شرقی به چشم میخورد.
این سبک در طول قرن ۱۹ محبوبیت خود را از دست داد؛ زیرا در این زمان، ذائقه مشتریان تحتتاثیر مکانهای دور مانند ترکیه، مصر و یونان قرار گرفته بود.
شیشههای اروپایی قرن ۱۹
محبوبترین نوع شیشهگری در اواخر قرن ۱۸ میلادی، برش و حکاکی بوده است. استفاده از بخار برای قدرت بخشی به چرخ برش، سبب شد تا برش شیشه بسیار موثرتر بوده و با هزینه کمتری نیز همراه باشد. بوهم، فرانسه و انگلیس به تولید شیشههای برشی و حکاکی شده بسیار عالی در قرن ۱۹ ادامه دادند.
با پیشرفت صنعت، ثبات اقتصادی نیز افزایش یافت. طبقه متوسط اروپا گسترش پیدا کردند و شیشهگران به تقاضای رو به رشد برای محصولات زیبا و با کیفیت که همزمان ساده و محکم بودند، پاسخ میدادند. به همین دلیل، مهارتهای تزئین شیشه مانند برش، حکاکی و نقاشی، به اندازه دمیدن در لوله دم اهمیت پیدا کردند.
طراحهای دوره ویکتورین، پایه کار خود را از سبکهای تاریخی الهام میگرفتند. دوره مورد علاقه آنها رنسانس و روکوکو بود. همچنین طبیعت، نمادگرایی و هنر شرقی نیز الهامبخش بسیاری از شیشهگران بودند. در نتیجه اشکال، موتیفهای تزئینی و تکنینکهای گذشته، بار دیگر در کارخانههای بوهم، آلمان و اتریش مورد استفاده قرار گرفتند.
بهصورت همزمان، شیشهگران انگلستان به معرفی سبکی پرداختند که در آن برشهای عمیق، حکاکی با چرخ مسی و صیقل دادن شیشه مطرح بود. شیشههای این سبک، به ظروف تجملاتی از اروپا و شرق محدود میشدند که از کوارتزهای معدنی به دست آمده بودند.
در اواسط قرن ۱۹ میلادی، با شروع جنبش زیبایی شناسی و جنبش هنر و صنایع دستی، ایدهی طراحیهای جدید نیز در صنعت شیشهگری ظهور کرد. طراحان این دوره معتقد بودند که شکل و تزئینات یک شی باید با هدف و مواد آن، مرتبط باشد. به همین دلیل، طراحیهای این دوره بسیار سادهتر و واضحتر هستند.
نمایشگاههای جهانی که در طول همین دوره شروع به کار کردند، بر اتفاقات اجتماعی و فرهنگی بسیار موثر بودند. اغلب صنعتگران در این نمایشگاهها به رقابت میپردازند تا بهترین مهارتهای تکنینکی و هنرمندانهترین آثار خود را به رقابت بگذارند. نخستین نمایشگاه از این دست در سال ۱۸۵۱ برگزار شد و برخی از آثاری که برای نمایشگاههای جهانی ساخته شدهاند در این بخش از موزه شیشه کورنینگ به نمایش در آمدهاند.
شیشههای آسیایی
بخش شیشههای آسیایی شامل اشیا تشریفاتی حکاکی شده از چین کهن، ظروف و شیشههای برش داده شده از ژاپن، ظروف مهرهکاری شده از اندونزی و انواع شیشههای تجملاتی از هند است.
شیشه در غرب ارزش بسیار بیشتری نسبت به شرق دور داشت؛ زیرا در شرق، ظروف بهصورت سنتی از جنس برنز و سفال پخته ساخته میشدند. در ۱۶۹۶، امپراطور کانگشی، کارگاههای قصر امپراطوری را در پکن تاسیس کرد. شیشههای این کارگاهها از پورسلین استفاده کرده و توانستند شیشه نقش برجسته را بهعنوان قسمت مهمی از شیشهگری چینی معرفی کند. این سبک، بهصورت مجزا و مستقل از شیشههای نقش برجسته اروپایی، گسترش پیدا کرد. این نوع شیشه، از چند لایه رنگ و حکاکیهای متفاوت تولید میشد، که اغلب سبک سنتی آسیایی را به همراه داشتند.
در این دوره، بسیاری از شیشههای انفیه به همراه سنگهای نیمه قیمتی و مواد عجیب و غریب ساخته میشدند. برخی از نمونههای این سبک به روش نقش برجسته انجام شدهاند تا رنگهای متضاد را به نمایش گذارند. اغلب بطریهای انفیه، بیضی شکل و بهصورت پهن بودند تا حمل آنها ساده باشد. بهترین بطریها دارای حکاکی، لعاب یا نقاشی از منظره، پرتره یا نوشته خطی بودند.
در ژاپن کهن، شیشه برای مصارف مقدس، مانند کوزههای مقدس یا پیشکشهای زیارتگاهها، استفاده میشده است. شیشهگری از ۱۶۰۳ تا ۱۸۶۸ زیر نظر نظام فئودالی گسترش یافت. در دهه ۱۶۵۰، شیشهگران ژاپنی ظیف گستردهای از محصولات، از تکههای کوچک اسباب بازی و عدسی برای عینک گرفته تا شیشههای بزرگتر و عدسی تلسکوپ که بین طبقات بالای اجتماع محبوب بود، را تولید میکردند.
در هندوستان، تا قرن ۱۸ میلادی، شیشه به ندرت تولید میشد. از ۱۵۲۶ تا ۱۸۵۸، در طول سلسله مغول، بسیاری از شیشهها از آسیای میانه یا اروپا به هندوستان وارد میشدند. صنعتگران هندوستان بعدها، شیشه را به وسیله برش، حکاکی و نقاشی با لعاب، تزئین کردند. ایدههای طراحی این شیشهها اغلب از تصاویر نسخههای خطی بر گرفته میشده است. امروزه، حجم وسیعی از ظروف شیشهای، بطری، دستبند و مهرههای شیشهای از هند صادر میشود.
شیشه در آمریکا
مجموعه شیشههای آمریکایی در موزه شیشه کورنینگ، نمایانگر تاریخ این محصول در آمریکا از قرن ۱۸ تا حدود سال ۱۹۲۰ است. طیف این محصولات شامل تکههای بسیار نادر از کارخانههای نخستین، شیشههای کنسروی در تولید انبوه، بطریهای نیمه دوم قرن ۱۹، شیشههای هنری و شیشههای کریستالی اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن ۲۰ است.
شیشهگری اولین صنعت آمریکا بود و اولین کارگاه شیشه در سال ۱۶۰۸ در ویرجینیا تاسیس شد. هرچند، این کارگاه به دلیل شرایط آب و هوایی نامساعد و اقتصاد نامطلوب، کمی بعد تعطیل شد و تا اوایل ۱۷۰۰ میلادی، پنجرههای شیشهای، ظروف و بطری اغلب از انگلستان به آمریکا صادر میشدند.
شیشهگری در آمریکا در طول قرن ۱۹ میلادی رشد کرد. در دهه ۱۸۲۰، اختراع دستگاه پرس شیشه، باعث شد تا محصولاتی که پیش از آن توسط شیشهگران تولید میشد، با قیمت پایینتر برای طبقات متوسط جامعه در دسترس باشد. دستگاه پرس شیشه، دارای قالبهایی است که با قرار گرفتن شیشه مذاب در آنها، طرح شیشه بهصورت خودکار روی شیشه بر جا میماند. این بخش از گالریهای موزه شیشه کورنینگ، دارای پرسهای دستی از اواخر قرن ۱۹، به همراه شیشههای این سبک از حدود اوایل دوره ۱۹۰۰ است.
در اواسط ۱۸۰۰ میلادی، با رشد صنعت و افزایش رفاه در آمریکا، تمایل به تزئینات پیچیده و سبکهای شلوغ افزایش یافت. این بخش از موزه شیشه کورنینگ دارای نمونههای زیبا از آثار قرن ۱۹ و ۲۰، شیشههای هنری، استفاده شیشه در نورپردازی (شمعدان و حباب لامپ) و شیشههای برش داده شده و حکاکی شده است.
نیویورک، کورنینگ: شهر کریستال
گالری «شهر کریستال» در ۵ می سال ۲۰۱۸ و به مناسبت صد و پنجاهمین سالگرد ورود صنعت شیشهگری از بروکلین به کورنینگ، افتتاح شده است. بازدیدکنندگان در این گالری، در مییابند که کورنینگ چگونه به مرکز شیشهگری در ایالات متحده تبدیل شده است و چگونه همزمان با گسترش کارخانه جدید کورنینگ، شیشههای تجملاتی آمریکایی نیز بیش از پیش مطرح میشدند.
گویهای شیشهای از نقاط مختلف جهان
نوعی از گویهای شیشهای که با نام «نگهدارنده کاغذ» یا Paperweight شناخته میشوند، در گذشته برای جلوگیری ازاز لوله شدن کاغذ یا تکان خوردن آن استفاده میشدند. هرچند این امر با استفاده از یک تکه سنگ نیز امکان پذیر است، اما استفاده از گویهای تزئینی و تجملاتی به وسیلهای همهگیر تبدیل شده بود.
موزه شیشه کورنینگ دارای بزرگترین و با ارزشترین مجموعه از گویهای نگهدارنده کاغذ در جهان است. این بخش از موزه دارای بیش از هزاران گوی، از نخستین نمونه آنها تا نمونههای ساخته شده در اواسط قرن ۱۹ و گویهای یادبودی مدرن است.
در اواسط قرن ۱۹، با افزایش نامهنگاری وسایل تجملاتی میز کار مانند شیشه نگهدارنده خودکار، جوهردان و نگهدارنده کاغذ نیز تولید شدند. در واقع، از سال ۱۸۴۵تا ۱۸۹۰، هزاران گوی در اروپا تولید شدند.
اما تکنیکی که از آن برای ساخت گوی نگهدارنده کاغذ استفاده میشد، جدید نبود. آنها اغلب از تکنینک «استفاده از نی» که به موزائیک شیشه معروف بود و نمونههای پیشرفتهتر آن مربوط به ۳ هزار سال پیش بود، استفاده میکردند. استفاده از مشعلهای کوچک برای شکل دادن به شیشه و تکنیک روکش کشیدن در طول قرن ۱۸ بسیار متداول بود و این امکان را به شیشهگران قرن ۱۹ میداد تا اشکال ظریف گلها و حیوانات را در داخل شیشه ضخیم بی رنگ یا رنگارنگ طراحی کنند.
همچنین، گویهای نگهدارنده کاغذ مدرن، انعکاسی از تسلط بر تکنینکهای گذشته را به همراه دارند و هنرمندان جدید شیشهگر به دنبال روشهای جدیدی برای ارائه در این فرم از شیشه هستند.
منبع عکس: سایت موزه شیشه کورنینگ و گوگل مپ
دیدگاه