با شش مورد از صنایع دستی معروف ژاپن آشنا شوید

کشور ژاپن، سال‌های سال را در انزوا سپری کرده است اما با این حال، هنرهای دستی مردمان این کشور در جهان بی‌همتا و مثال‌زدنی است.

همه ساله توریست‌های زیادی از کشور ژاپن دیدن می‌کنند؛ یکی از مواردی که این افراد را به جزیره چشم‌بادامی‌ها می‌کشاند، هنرهای دستی و صدالبته تاریخ غنی این کشور است. جایی که صنایع دستی، فستیوال‌ها، رویدادها و مواردی این‌چنینی، توریست‌های خارجی ژاپن را مدهوش خود می‌کند. دراین مطلب، به معرفی ۶ صنایع دستی برتر ژاپن، از ساخت شمشیر تا کاغذ دست‌ساز، می‌پردازیم. با کجارو همراه باشید.

ظروف سفالی

آریتا، یکی از شهرهای دوره‌ی حکومت ساگا در قرن ۱۷، با هنر ساخت ظروف سفالی شناخته می‌شده و همین هنر، آن را در جهان معروف و شناخته‌شده کرده است. کوره‌های سفالگری کمی امروزه پیدا می‌شوند که چنین ظروف به‌خصوصی را تولید کنند. نزدیک ۲۲ فروشگاه، گالری‌های مجلل و فستیوال‌های مختلفی که در ماه‌های می/آپریل، این ظروف را در دسترس عموم قرار می‌دهند.

همانطور که پیش‌تر اشاره کردم، موزه‌های مختلفی در ژاپن به‌نمایش این ظروف می‌پردازد. اولین و شاید معروف‌ترین این موزه‌ها، موزه‌ی محصولات سرامیکی شهر کیوشو باشد. در این موزه، محصولات تولید شده در شهرهای کاراتسو، آریتا و نابشیما را در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. دیگر موزه‌ای که محصولات این‌سبکی را در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌دهد، موزه‌ی کاکیمون (Kakiemon) است که در آن می‌توانید یک کلکسیون بسیار بزرگ و پرجزئیات از ظروف شیشه‌ای و کوزه‌های سفالی را پیدا کنید. این ظروف به سبک و سیاق کاکیمون که در استان آریتا تا قرن ۱۷ رایج بود، تولید شده‌اند. در سبک کاکیمونی، ظروف در طرح‌ها رو رنگ‌های مختلف با بدنه‌ی سرامیکی و شیری رنگ ساخته می‌شوند. علاوه بر محصولات استان آریتا که تا قرن ۱۷ ساخته شده بودند، این موزه مصحولات قرون ۱۲، ۱۳ و ۱۴ را هم در دسترس بازدیدکنندگان قرار می‌دهد.

در کنار این موزه‌ها، مرکز کوزه‌گری روکوروزا (Rokuro-za) هم در دسترس بازیدیدکنندگان قرار گرفته و نکته‌ی جالب اینجاست که مراجعه‌کنندگان به این مرکز، می‌توانند پشت ماشین‌های کوزه‌گری بشینند و به‌ کوزه‌گری بپردازند.

واشی

واشی نام یک نوع کاغذ است که در استان فوکوی (Fukui) به‌فراوانی یافت می‌شود. این کاغذ به‌خصوص، از الیاف درخت گامپی (Gampi)، درختچه‌های میتسویا (Mitsuya) و بوته‌های توت‌فرنگی ساخته شده است. ایالت گوکا (Goka) در ژاپن، از قرن ۶ این کاغذها را می‌ساختند و حالا حدود ۶۷ کارخانه‌ی کاغذسازی در ژاپن وجود دارد. از نوع دست‌ساز گرفته تا صنعتی، همه نوع کاغذ در این کارخانه‌ها تولید می‌شود؛ هرکدام از این کارخانه‌ها، یک نوع کاغذ ویژه تولید می‌کند. مثلا کارخانه‌ی ایچیبه ایوانو (Ichibei Iwano) در تولید کاغذهای هوشو (Hosho) تبحر دارد؛ کاغذهای هوشو، کاغذهایی هستند که از آن‌ها روی کتیبه‌های چوبی ژاپنی استفاده می‌شود. دیگر کارخانه‌هایی که می‌توان از آن نام برد، کارخانه‌ی تولید کاغذ جیومون (Jiyomon) است که کاغذهایی مخصوص برای چسبیدن روی بطری‌های شیشه‌ای تولید می‌کند.

برای آشنایی بیشتر با صنعت ساخت کاغذ در ژاپن، به موزه‌هایی که در شهر ایچیزن (Echizien) قرار دارند. شما می‌توانید به موزه‌های «کاغذ و فرهنگ» و همچنین موزه‌ی کاغذ اوداتسو (Udatsu) که در این شهر موجود هستند، مراجعه کنید و مراحل ساخته شدن کاغذ را در آنجا از نزدیک ببینید. در «خانه‌ی پاپیروس» در شهر اچیزن، می‌توانید از گل‌های فشرده شده‌ی موجود در این موزه، کاغذی که دوست دارید را بسازید که بیشتر از ۲۰ دقیقه طول نمی‌کشد. فروشگاه اومدا (Umeda) در خیابان واشی هم از دیگر مراکز جالبی است که می‌توانید به آن سر بزنید و کاغذهای جذابی که ذکر شدند را خریداری کنید.

باشو-فو (Basho-fu)

باشو-فو، نوعی پارچه‌ی دست‌بافت است که اولین بار توسط خاندان سلطنتی ریوکیو (Ryukyu)، به‌شکل اختصاصی در منطقه‌ی کیجوکا، قسمتی از روستای ویی (Wee) در ناحیه‌ی اوگیمی (Ogimi) استان اوکیناوا، قرار دارد، درست می‌شد. تار و پود این پارچه، از الیاف ایتوباشو (itobasho)، نوعی موز وحشی که چیدن، نخ‌ریسی، و به نخ تبدیل کردنش، همگی به‌صورت دستی انجام می‌شود، به‌دست می‌آید. اخیرا به‌دلیل کم بودن ذخایر اتوباشو و همچنین ریسندگان این گیاه ویژه، ساخت کاغذهای باشو-فو متوقف شده است. کاشت و برداشت اتوباشو، حدودا سه ماه طول می‌کشد و برای بافتن یک کیمونوی کامل از جنس اتوباشو، به چیدن اتوباشو از بیست درخت از این نوع موز نیاز است.

تایرا توشیکو (Taira Toshiko)، رییس نهاد اجتماعی محافظت از باشو-فوهای موجود در ژاپن و از معدود کسانی است که همچنان لباس‌هایی از جنس این پارچه درست می‌کند. بازدید کنندگان از شهر اوکیناوا، می‌توانند به منطقه‌ی اوگیمی این شهر سر بزنند و در جلسات آموزشی ساخت لباس‌هایی از جنس باشوفو، شرکت کنند.

چاقو و شمشیر

شهر سکی (Seki)، مرکز استان گیفو (Gifu) حدودا پنجاه دقیقه دورتر از شمال ناگویا قرار دارد و با صنعت شمشیر/چاقوسازی‌اش شناخته می‌شود. از قرون ۱۴ و ۱۵ یعنی دوره‌ی حکومت ژاپنی‌ها در شهر کاماکارا، حدود ۳۰۰ استاد شمشیرساز در این شهر، به ساخت آلات جنگی مشغول بوده‌اند که امروز و در کل ژاپن، کمتر از 250 استاد شمشیرساز مشغول به‌کار هستند. برای به‌شکل رسمی استاد شدن در امر شمشیرسازی در ژاپن، باید حدود ۴ تا ۵ سال آموزش دید؛ پس از آموزش، دولت به شما یک مجوز می‌دهد و شما تا مدت‌ها باید به‌صورت ماهیانه، یک یا دو شمشیر بلند بسازید. مسافران به ژآپن، می‌توانند شمشیرها و تیغه‌های مختلف را از ۳ دلار تا ۱۰۰ دلار خریداری کنند.

برای آشنایی با تاریخچه‌ی ساخت شمشیر در ژآپن، می‌توانید به موزه‌ی شمشیرسازی سنتی شهر سکی، سر بزنید. در این موزه، گالری‌های مختلفی وجود دارد که در آن شمشیرها و تیغه‌های متنوعی قرار داده شده است که بازدیدکنندگان می‌توانند آن‌ها را تماشا کنند. در تاریخ ۲ ژانویه هر سال، یک مراسم در این موزه برگزار می‌شود؛ این مراسم اوچیزومه-شیکی (Uchizome-Shiki) نام دارد و شرکت‌کنندگان می‌توانند شمشیرسازها را در آن، با لباس‌های رسمی‌شان، درحال ساخت شمشیرهای مختلف ببینند.

صنعت شمشیرسازی بعد از جنگ جهانی دوم، تمرکزش را روی ساخت تیغه‌ها و چاقوهای آشپزخانه گذاشته و کارخانه‌های مختلفی برای ساخت انواع چاقوهای آشپزخانه، پدید آمده‌اند. چاقوهای آشپزخانه‌ای که در سکی شاخته می‌شود، از کیفیت بسیار بالایی برخوردار هستند که باعث شده قیمتشان از 180 دلار شروع شود.

قلم

حدود ۲۰۰ سال می‌شود که منطقه‌ی کوهستانی کومانو (Kumano) در استان هیروشیمای ژاپن، در ساخت فود (Fude)، قلم‌های دست‌ساز ژاپنی، حرف اول را می‌زند. حدود هشتاد خانواده در این منطقه‌، به ساخت قلم‌های مختلف مشغول هستند و ساخت نزدیک به هشتاد درصد این قلم‌های دست‌ساز ژاپنی، چیزی نزدیک به ۱۵ میلیون عدد، هم در این منطقه انجام می‌شود. آخرین آمارهای موجود نشان می‌دهند که از جمعیت ۲۷ هزار نفره‌ی کومانو، حدود ۱۵۰۰ نفر، قلم‌های فود می‌سازند.

در ژاپن موزه‌ای با نام فودنوساتو کوبو (Fudenosato Kobo) وجود دارد که بازدیدکنندگان می‌توانند به آن مراجعه کنند و با ۸۸۲ قلم در اندازه‌های مختلف، آشنا شوند و بیش از ۱۵۰۰ قلم مختلف را که برای فروش قرار داده شده‌اند را خریداری کنند که قیمتشان آنقدرها هم زیاد نیست و زیر ده دلار است.

پارچه‌های کتان

ژاپن در ارائه‌ی پارچه‌های کتان هم یکی از برترین کشورها دنیا است و شهر اوساکا با داشتن ۵ تولید کننده‌ی بزرگ پارچه‌ی کتان، در ژاپن با این محصول به‌خصوص شناخته می‌شود. اولین کارخانه‌ی تولید پارچه‌ی کتان در ژاپن را یک طراح لباس با نام شیگهارو تاگاکی (Shigeharu Tagaki)، در سال ۱۹۷۹ تاسیس کرد. تاگاکی برای رقابت با پارچه‌های کتان آمریکایی، این کارخانه را تاسیس کرد و در اواسط دهه‌ی ۹۰ میلادی، آن را ترک کرد.

اگر دوست دارید در سفرتان به ژاپن پارچه‌های کتان را به‌عنوان سوغاتی خریداری کنید، فروشگاه‌های بسیار زیادی را پیدا خواهید کرد که چنین محصولاتی را در اختیار خریداران قرار می‌دهند که از قضا، بهترین و بیشترینِ این فروشگاه‌ها، در شهر اوساکا واقع شده‌اند.