چهارباغ عباسی اصفهان؛ از مشکلات تا راه حل

عصر روز چهارشنبه، میزگردی توسط انجمن‌های علمی معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان برگزار شد که در آن، مسئولان و کارشناسان مختلف، درباره چهارباغ عباسی و مشکلات و معضلات آن به بحث و گفت و گو پرداختند. کوروش محمدی، عضو شورای اسلامی شهر اصفهان بیان کرد: 

چهارباغ صفوی به‌عنوان هویت فرهنگی و اجتماعی برای باغ‌شهر اصفهان مطرح بوده، اما امروز این هویت به واسطه گستره افقی شهر، به‌اندازه قبل قابل دسترس (از بیرون شهر) نیست و چهارباغ عباسی از نظر هویت با خیابان‌های دیگر شهر، جز اینکه مسدود شده است، تفاوتی ندارد.

او در ادامه گفت:

با اصل پیاده‌راه سازی چهار باغ موافق، اما در شیوه اجرایی که پیش گرفته شد، مخالف هستم. چهارباغ با خیابان‌های دیگر شهر جز مسدود شدن با خودرو تفاوتی ندارد و تبدیل به خیابان ارزان‌فروشی اصفهان شده است. همچنین پیوست فرهنگی و اجتماعی برای چهارباغ وجود نداشته و اگر چهارباغ هویتی برای شهر اصفهان بوده، باید متوجه باشیم که چقدر این هویت تاثیرگذار است.

او با اظهار اینکه چهارباغ دچار مشکلات فنی است، گفت:

باید از داده‌های گذشته چهارباغ استفاده می‌کردیم و نیاز به مطالعاتی داشتیم. اصفهان به‌عنوان شهری صنعتی شناخته می‌شود که این خود یک آسیب است و باید این دیدگاه را تغییر دهیم. اصفهان امروز با ذوب‌آهن و مجتمع فولاد شناخته می‌شود، نه با چهارباغ و هشت بهشت. اصفهان باید با نگاهی انسانی تبدیل به شهری زیست پذیر شود. این شهر دین بزرگی به گردن ایران دارد زیرا پایه‌گذار رشد و اعتلای فرهنگ و هنر این کشور بوده، اما امروزه حتی هنرمندان اصفهانی را هم از دست می‌دهیم. 

احمد حسینی نیا، معاون معماری و شهرسازی شهرداری اصفهان، دراین‌باره گفت:

با نگاهی به استخوان‌بندی شهر صفوی متوجه می‌شویم این شهر بر چهار رکن حکومت، اقتصاد، مذهب و مردم بنا شده است.

وی در ادامه افزود:

شاید تعریف چهارباغ از هندسه چلیپایی برآمده باشد. چهارباغ استخوان‌بندی شهر اصفهان را در دوره صفوی کامل می‌کند. دو سیاست در چهارباغ وجود دارد. اولی بحث پیاده مداری بوده، که در آن کاهش حمل و نقل با موتور مطرح است. اما در سیاست دوم که پیاده‌راه سازی نامیده می‌شود، به حذف سواره می‌پردازیم. طرح دستور کار چهارباغ الگوی جلوگیری کامل از حرکت سواره است. طرح تهیه شده به‌لحاظ کالبدی، احیا تصویر تاریخی چهارباغ است. تحقق کانون‌های اجتماعی نیز در این طرح مد نظر است. همچنین گردهمایی‌های دوستانه نیز باید در چهارباغ صورت گیرد. طرح محور میانی چهارباغ در سازمان میراث فرهنگی کشور بررسی شد اما این طرح هنوز سرگردان است و باید دید مسائل سیاسی دامن‌گیر این طرح شده است یا مسائل فنی. مداخلات سیاسی و شخصی گروه‌ها، موجب بروز مشکل در این پروژه شده است.

محمد عرب، یک معمار حاضر در این جلسه درباره مشکلات معماری این خیابان گفته است:

پروژه‌هایی مثل چهار باغ در ایفای نقش حیاط اجتماعی شهر بسیار با اهمیت هستند. این اهمیت نه به‌دلیل تاریخی بودن، بلکه به‌دلیل آینده اصفهان است. چهارباغ را باید در دوره صفوی و پهلوی مورد توجه قرار داد. بخش مهمی از استخوان‌بندی اصفهان در دوره صفوی فضای تعاملی بوده و در اختیار مردم قرار می‌گرفته است. فضای تفرجگاهی دوره صفوی در دوره قاجار دچار تغییرات کالبدی می‌شود، اما هنوز یک محور تفریحی بوده و هویت مردمی آن پابرجاست. 

او در ادامه افزود:

طرحی که برای یکی از مهم‌ترین خیابان‌های دنیا طراحی شده، نه توسط معماران، بلکه توسط یکی از بخش‌های شهرداری اصفهان طراحی شده است. هیچ کجای دنیا چنین چیزی مشاهده نمی‌شود.

رضا نصر اصفهانی، مدیر گروه اقتصاد شهری دانشگاه هنر اصفهان نیز درباره چهارباغ گفت:

پروژه‌های شهری باید اقتصادی باشند اما الزاما نباید سودآور باشند. نمونه این اتفاق را در بدنه‌سازی شرق چهارباغ می‌توان مشاهده کرد که به‌جای تفکر در خصوص اقتصادی بودن پروژه، تنها به سودآوری توجه شده و امروزه این پروژه با مشکلات متعددی روبه‌رو است. 

احمد منتظر، مدیرکل سابق میراث فرهنگی استان اصفهان در انتهای این جلسه گفت:

دو کار اساسی باید در چهارباغ انجام شود. نخست اینکه دسترسی سواره مردم به چهارباغ تامین شود. خیابان شمس آبادی توان به دوش کشیدن ترافیک چهارباغ را ندارد همچنین باید پارکینگ‌های کافی در اطرف چهارباغ جانمایی شود. متاسفانه همه پارکینگ های که در چهارباغ عباسی جانمایی شده بود امروزه به پاساژ و مجتمع تجاری تبدیل شده است.