میراث نیما یوشیج؛ تاریخچه و سرنوشت آنها

نیکی قره گوزلویان
نیکی قره گوزلویان سه شنبه، ۶ آذر ۱۳۹۷ ساعت ۱۵:۳۰
میراث نیما یوشیج؛ تاریخچه و سرنوشت آنها

شراگیم یوشیج، فرزند نیما یوشیج با ارائه مستندات، درباره تاریخچه و سرنوشت میراث ارزشمند این شاعر بزرگ در سال‌های اخیر، توضیح می‌دهد.

پس از انتشار اخبار گوناگون درباره وضعیت نابسامان خانه نیما یوشیج، اکنون بحث میراث ارزشمند این شاعر بزرگ، مانند اشعار، تابلوهای نقاشی و مجسمه‌های او، به میان آمده است.

چندی پیش، جمعی از شاعران و فعالان ادبی در نامه‌ای سرگشاده از غلامعلی حداد عادل، رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی، درخواست کردند تا تکلیف دست‌نوشته‌های نیما یوشیج، که بیش از ۲۰ سال است در اختیار این سازمان قرار دارد، مشخص شود. اما فرزند نیما یوشیج از این نامه اطلاعی نداشته و چند روز پیش آن را در یکی از رسانه‌ها دیده است.

شراگیم یوشیج درباره سرنوشت آثار نیما یوشیج پس از درگذشت او، این‌گونه می‌گوید:

پس از درگذشت نیما یوشیج، آثار دست‌نوشته در اختیار من بود و من از سال ۱۳۳۹، زمانی که عالیه خانم، مادرم زنده بود، اقدام به چاپ این آثار کردیم و همان سال مجموعه‌ای را با نام «آب در خوابگه مورچگان» توسط انتشارات کیهان، چاپ و منتشر کردیم. بعدها در سال ۱۳۴۴ سیروس طاهباز، که احمد شاملو او را به من معرفی کرده بود، رغبت خود را برای چاپ آثار نیما به من اعلام کرد. پس از درگذشت مادرم،‌ دست‌نوشته‌ها را من و گاهی به کمک همسرم، مینا میرهادی بازنویسی می‌کردیم. شرط قرارداد با ناشران گوناگون آن بود که متن‌های چاپخانه را آقای طاهباز اصلاح کنند. این بود گاهگاهی، توضیحات غیرضروری و امضای «س.ط»، اجرتی بود برای کار مجانی و علاقه‌ای که نشان می‌داد.

شراگیم یوشیج در ادامه توضیح می‌دهد: 

در سال ۱۳۶۳ به‌دلیل ناهمواری‌ها، مشکلات مالی زندگی، رفتن به زندان، اخراج بی‌دلیل از تلویزیون بعد از ۲۰ سال کار، کل آثار پدرم را به‌همراه تابلوهای نقاشی هنرمندان بنام، همچون بهمن محصص، هانیبال الخاص و جلیل ضیاء‌پور و بسیاری از دیگر آثار را به سیروس طاهباز سپردم و ترک وطن کردم.

آش فروشی در خانه نیما

مغازه آش فروشی در خانه یوش نیما

او مطرح می‌کند که در غیاب او، سیروس طاهباز نه‌تنها اقدام به چاپ آثار نیما کرده، بلکه نام شراگیم را از روی کتاب‌ها برداشته و نام مادرش علویه طاهباز را به‌جای عالیه خانم جایگزین کرده است. او بیوگرافی خودش را به‌عنوان گردآورنده آثار نیما مطرح کرده و شراگیم یوشیج هیچ نظارت و دخالتی در چاپ این آثار نداشته است. در واقع سیروس طاهباز همان کتاب‌هایی را که پیش‌تر به‌صورت سلسله‌وار منتشر شده بود، با اضافه کردن اشعاری دیگر که خود از روی دست‌خط خوانده بود، به‌صورت مجموعه اشعار منتشر کرد. 

همچنین به گفته او، پس از خروج شراگیم یوشیج از کشور، میراث فرهنگی خانه یوش را در اختیار گرفته اما شراگیم حاضر به اعطای سند خانه به آنان نشده است. 

شراگیم یوشیج در ادامه افزود:

پس از سال‌ها پذیرفتم خانه یوش را در راستای احداث موزه نیما، در ازای تهیه مسکنی از طرف میراث، به آنان بدهم. بدین ترتیب، کل لوازمی را که پس از تاراج در دست سرایدار  باقی مانده بود را طی یک صورت‌جلسه به نمایندگان میراث تحویل دادم. در این میان و تا جایی که من خبر دارم، قرآن عهد سلجوقی که میراث خانوادگی ما بود، بعد از مدتی ناپدید شد که پس از اعتراض رسانه‌ای من خطاب به ریاست میراث فرهنگی مازندران، همسر ایشان در گفت و گویی اعلام کرد که قرآن در مخزن نگاه داشته می‌شود. اگر بنا بود تا قرآن در مخزن نگاه داشته شود، من خودم صندوق و مخزن داشتم، جدای از آن که عکسی از قرآن در مخزن منتشر نمی‌کنند، مسئله بر سر ارائه قرآن در موزه برای مردم بود.

شراگیم یوشیج در انتها گفته است:

من هیچ‌وقت آثار پدرم را نفروخته‌ام و پولی از فرهنگستان زبان و ادب فارسی دریافت نکرده‌ام. من هیچ شعر، داستان و نمایشنامه‌ و حتی یک برگ را که قابل خواندن و انتشار بوده، نه به فرهنگستان و نه به هیچ نهاد دیگری نسپرده‌ام. من تنها مقداری برگه ناخوانا و غیرقابل انتشار را که اغلب بید خورده بود، به میراث سپردم زیرا گفت امکان محافظت از آن را دارند. آقای دکتر حبیبی رئیس وقت فرهنگستان زبان و ادب فارسی،‌در ملاقاتی با من درخواست کردند تا نوشته‌های نیما را از میراث به فرهنگستان انتقال دهم؛ زیرا کار میراث جمع کردن کوزه و سفال است و نه شعر و کتاب، و من هم با این درخواست موافقت کردم. اگر نوشته از سمت شخص دیگر یا آقای سیروس طاهباز به فرهنگستان داده شده است، من دخالتی نداشتم. 

اسناد ارائه شده توسط شراگیم یوشیج

شراگیم یوشیج اعلام کرده است در حال حاضر مشغول بازخوانی و چاپ و انتشار همه آثار نیما بوده و همچنین حقوق میراث ارزشمند نیما را پیگیری می‌کند. بر این اساس او قصد دارد تا برای بازپس‌گیری آثار نقاشی و مجسمه‌هایی که به امانت به سیروس طاهباز سپرده بود، از طریق قانونی و قضایی پیگیری کند. سوای دست‌نوشته‌هایی که آن را باز پس نمی‌دهند، دو تابلو نقاشی محصص که اکنون به‌عنوان «مجموعه خصوصی طاهباز» در کتاب‌های گوناگون از آن نام می‌برند، جزو آثاری است که شراگیم یوشیج اظهر کرده است که به دست طاهباز به امانت سپرده بود.

شراگیم یوشیج هچنین عنوان کرد آثار منتشر نشده از نیما شامل شعر نیمایی و کلاسیک، مقالات فنی و نمایشنامه و داستان در دست او قرار دارد که به‌صورت مدون تحت عنوان «دفترهای نیما» منتشر خواهد شد. 

منبع عکس: سایت رسانه و ایسنا

مطالب مرتبط:

منبع ایسنا

دیدگاه