آیا می توان جهان را از ازدحام بیش از حد گردشگران نجات داد؟
گردشگرانی که انگار هیچ وقت تمام نمی‌شوند! گردشگرانی که هر لحظه به تعداد آن‌ها اضافه می‌شود! گردشگرانی که در برخی از نقاط جان ساکنان را به لب رسانده‌اند و حتی مشکلاتی هم برای محیط زیست ایجاد کرده‌اند! به نظر شما با این همه گردشگر چه باید کرد؟
هر هفته‌ای که می‌گذرد، شاهد جدیدی از راه می‌رسد که ثابت می‌کند ما به‌طور رسمی وارد دوران گردشگری بیش از حد شده‌ایم. تا به الان موضوع کش رفتن ماسه‌های ساحل در ساردینیا و تهدید گردشگران ونیز به جریمه به خاطر نشستن روی زمین را شنیدیم. در رم، خشونت‌هایی به خاطر سلفی گرفتن و حمام کردن غیرقانونی به وجود آمده است. در مادرید، قوانین سختگیرانه‌ای برای کنترل خانه‌های اجاره‌ای Airbnb وضع شده است؛ چون ساکنین محلی از این می‌ترسند که مجبور بشوند از شهر خود کوچ کنند و حالا هم تایلند اعلام کرد که برای احیای اکوسیستم خلیج مایا، آن را تا اطلاع ثانوی تعطیل می‌کند.
هیچ کدام از این‌ها از چشم صنعت گردشگری دور نمانده است و برخی از دست‌اندرکاران آن، حتی با این که عده‌ای هنوز هم در حال بحث و سرو کله زدن درباره‌ی این موضوع هستند که اصلا مشکلی وجود دارد یا خیر، تلاش می‌کنند تا راه حل‌هایی برای این مشکل پیدا کنند. این همان نقطه‌ای است که مرکز سفرهای مسئولانه (CREST) وارد عمل می‌شود. این مرکز، مجمع روز جهانی گردشگری خود را برای بهره‌گیری از خرد جمعی برای حل این مشکل، با حضور کارشناسان صنعت، روز ۲۷ سپتامبر در واشنگتن دی سی برگزار کرد.
«CNN Travel» با تنی چند از این کارشناسان حاضر در این کنفرانس درباره‌ی راه حل‌های احتمالی این مشکل صحبت کرد؛ شاید هم بهتر باشد که چمدان‌های خودمان را به حراج بگذاریم و گذرنامه‌های خودمان را قاب کنیم و برای عبرت آیندگان، روی دیوار بزنیم. در ادامه، هر آن چه که از گفته‌های سخنرانان این مجمع دستگیرمان شد را می‌خوانید:
ازدحام بیش از حد گردشگران؛ هم یک مشکل واقعی، هم حقیقتی اغراق شده
یک پرچم ضد گردشگری در ساحل «لا بارسلونتا» (La Barceloneta) که نشان‌دهنده‌ی افزایش تنش‌ها در بارسلون است
آلبرت آریاس سانس، رئیس برنامه‌ی استراتژیک شورای شهر بارسلون برای گردشگری می‌گوید:
من فکر می‌کنم هر دو درست است. ازدحام بیش از حد جمعیت در خیابان‌ها واقعیت دارد، بالا رفتن هزینه‌ها در بازار املاک و مستغلات واقعی است، حس منفی ساکنان شهر واقعی است، آمارها هم واقعی هستند و ما نباید آن‌ها را انکار کنیم.
ماریا رینیسدوتیر، از اداره‌ی گردشگری ایسلند، می‌گوید:
فکر می‌کنم هر دو درست باشد. این اصطلاح تبدیل به یک کلمه‌ی تکراری شده است. آن، مفهومی است که درک خیلی راحتی دارد و مردم خیلی راحت آن را می‌فهمند، به همین خاطر است که ما شاهد گزارش‌های رسانه‌ای زیادی هستیم.
رینیسدوتیر سالهای زیادی را در زمینه‌ی گردشگری فعالیت کرده و می‌گوید که فشار همیشه وجود داشته است، اما «ازدحام بیش از حد گردشگران» اساسا برچسبی است که برای فشار ثابت و طولانی مدت استفاده می‌شود.
سارا میگینیاک، مدیر کل شرکت ماجراجویی «G Adventure» در آمریکای جنوبی، هم با اصرار تاکید می‌کند که ازدحام بیش از حد گردشگران ساخته و پرداخته‌ی رسانه‌ها نیست. او می‌گوید:
معتقدم این موضوع واقعی است.
شکل‌های مختلف ازدحام بیش از حد گردشگران در محل‌های مختلف
در ماچو پیچو، پرو، جمعیت زیادی هر روز صف می‌کشند تا از ویرانه‌های اینکاها بازدید کنند
شاید ازدحام بیش از حد گردشگران یک مسئله‌ی واقعی باشد، اما در عین حال حوزه‌ی وسیعی را دربرمی‌گیرد و در مقصدهای مختلف به شکل‌های مختلفی نمایان می‌شود.
میگینیاک که در روز جهانی گردشگری درباره‌ی ازدحام بیش از حد گردشگران در ماچو پیچو سخنرانی کرده است، می‌گوید:
در پاریس، این مسئله به شکل بازدیدکنندگان زیادی که برای گرفتن یک عکس از مونا لیزا یا یک نگاه سرسری به آن تقلا می‌کنند، دیده می‌شود. ولی در ماچو پیچو این‌طور نیست.
در این شهر باستانی پرو، افراد زیادی که می‌خواهند به آنجا برسند مسئله‌ساز است. چرا که به گفته‌ی او، هیچ زیربنایی در اطراف آن ساخته نشده است. آریاس سانس معتقد است که مشکلاتی که بارسلون با آن دست به گریبان است شبیه به مشکلاتی است که برای همه شهرهای شلوغ جهان پیش آمده است:
جمعیت خیلی زیاد در خیابان‌ها و نقاط مهم گردشگری. تاثیری که شرکت‌های اجاره‌ی املاک مانند Airbnb روی اقامت و بازار مسکن می‌گذارند هم مهم است.
چالش اصلی ایسلند، مقابله با رشد گردشگری در این کشور است
رینیسدوتیر توضیح می‌دهد که در ایسلند، شرایط متفاوت است:
رشد بسیار سریع اتفاق افتاده است؛ تقریبا از سال ۲۰۱۰ ما شاهد میانگین رشد سالانه‌ی ۲۵٪ در تعداد گردشگران بوده‌ایم. طوری که حالا چالش اصلی ما مقابله با این رشد است.
او بلافاصله توضیح می‌دهد که این رونق گردشگری مزایای زیادی هم در پی داشته است؛ به عنوان مثال، اقتصاد ایسلند متحول شده است:
کیفیت زندگی ما از جهات بسیاری بهبود یافته است؛ ما اکنون می‌توانیم از خدمات، رستوران‌ها، تفریح‌ها و موارد متنوع زیادی لذت ببریم و همچنین، پروازهای بیشتری هم به مقصدهای مختلف انجام می‌شود.
اما، هیچ کدام از این‌ها بدون هزینه به دست نیامده است:
فشاری که به سایت‌های ویژه و محبوب گردشگری وارد می‌شود، به‌خصوص در برخی زمان‌های خاص، آسیب‌های زیست محیطی به بار آورده و باعث ایجاد تغییراتی در طرز تفکر ما شده است.
نقش مهمی که رسانه‌های اجتماعی در این شکل گرفتن این موضوع داشتند
گردشگرانی که در کنار آبشار سلیجانسفوس در ایسلند مشغول سلفی گرفتن هستند
هر سه متخصص بر این باور هستند که رسانه‌های اجتماعی رابطه‌ای مستقیم با گردشگری بیش از حد دارند؛ پلت‌فرم‌هایی مانند اینستاگرام به مثابه یک شمشیر دو لبه عمل می‌کنند.
میگینیاک می‌گوید:
تبلیغ گردشگری کار بدی نیست. ما درواقع می‌خواهیم که کشور بازدیدکنندگان بیشتری داشته باشد. پس اگر رسانه‌های اجتماعی کمک می‌کنند که ماچو پیچو روی نقشه‌ها جایی برای خود پیدا کند کار بدی نمی‌کنند.
اما به اعتقاد او، باید روی سایر جاذبه‌های پرو در رسانه‌های اجتماعی تمرکز بیشتری بشود:
ماچو پیچو یکی از جاذبه‌های معروف و سمبلیک ما است، اما جاذبه‌های زیادی در کشور ما وجود دارد که باید دید، ویرانه‌های دیگری از اینکاها که مردم حتی درباره‌ی آن حرف هم نمی‌زنند.
آریاس سانس، با اشاره به این که بارسلون از یک استراتژی جدید برای بازاریابی فعال در رسانه‌های اجتماعی پیروی می‌کند، می‌گوید:
رسانه‌های اجتماعی، نقش فعالی دارند و فرصت‌ها و البته چالش‌هایی را ایجاد می‌کنند.
شعاری که روی بنر نوشته شده است: این گردشگری نیست، حمله است
رونق گردشگری ایسلند با رشد رسانه‌های اجتماعی گره خورده است. این جزیره که در اقیانوس اطلس شمالی قرار گرفته است، بعد از فوران بزرگ آتشفشانی سال ۲۰۱۰ اقدام به راه‌اندازی کمپین «الهام گرفته از ایسلند» در رسانه‌های اجتماعی کرد. امروزه، ایسلند هنوز هم از اینستاگرام و سایر پلت‌فرم‌های اجتماعی برای ترویج پیام‌هایی درباره‌ی سفر مسئولانه بهره می‌برد. رینیسدوتیر می‌گوید:
چشم‌انداز ایسلند در اینستاگرام و رسانه‌های تصویری، با آب‌فشان‌ها و چشمه‌های آب‌گرم و مناظر دراماتیک، تا اندازه‌ای خوب معرفی شده است.
اما گاهی وقت‌ها همین رسانه‌های اجتماعی می‌توانند کاری کنند که یک جاذبه‌ی کم‌تر شناخته شده به طرزی ناگهانی و مهارنشدنی ترقی کند که این ترقی لزوما همیشه هم به بهتر شدن اوضاع ختم نمی‌شود:
آبشارهایی که از چشم‌ها پنهان مانده بودند و افراد زیادی به آنجا نمی‌رفتند، یک شبه محبوب شدند و طرفدار پیدا کردند؛ فقط به این خاطر که برخی از افراد معروف مطلبی درباره‌ی آن به اشتراک گذاشتند یا صحنه‌هایی از آن را در یک سریال معروف تلویزیونی نشان دادند ... این اتفاق را می‌توانید در سایت‌هایی که در سریال «بازی تاج و تخت» به شهرت رسیدند، شاهد باشید.
ناگهان، افراد زیادی به آن سایت‌ها سرازیر می‌شوند در حالی که آن‌ها آمادگی پذیرش این و سپس به‌طور ناگهانی، تعداد زیادی از مردم شروع به بازدید می کنند اما سایت آماده نیست. بنابراین شما باید به سرعت واکنش نشان بدهید که این کار همیشه هم امکان‌پذیر نیست.
قبل از این که بتوان راه‌ها و زیرساخت‌های لازم را ساخت، باید موافقت صاحبان زمین‌ها را جلب کرد:
بعضی وقت‌ها این کار آسان نیست. اما، فکر می‌کنم می‌دانید که معتقدم ایسلند به خوبی از عهده‌ی این کار برآمده است. ولی به هر حال، انجام این کار قطعا یک چالش است.
مسئله‌ی بعدی؛ چالش اقامت
بارسلون، فعالیت هتل‌ها در مرکز شهر را ممنوع کرده است
هر سه متخصص، بر این باورند که گردشگری بر بازار مسکن و زندگی مردم محلی تاثیر می‌گذارد. در ایسلند، هجوم گردشگران تا حد زیادی در پایتخت، ریکیاویک و جنوب جزیره متمرکز شده است، بنابراین برای کنترل اقامت در این منطقه‌ها اقداماتی صورت گرفته است. رینیسدوتیر می‌گوید خانه‌های اجاره‌ای Airbnb اکنون به ۹۰ روز در سال محدود شده است و سقفی برای درآمد‌های آن تعیین شده است. توسعه‌ی هتل‌ها در مناطق خاصی محدود شده و گام‌هایی برای کاهش ترافیک اتوبوس در خیابان‌های مسکونی برداشته شده است.
آریاس سانس می‌گوید:
هیچ راه حل جادویی وجود ندارد، تنها کاری که ما در بارسلون انجام می‌دهیم ممنوعیت فعالیت هتل‌ها در مرکز شهر است.
او می‌گوید Airbnb لزوما ایده‌ی بدی نیست، اما باید آن را کنترل کرد. میگینیاک معتقد است که مشکل ماچو پیچو، گسستگی بین تجربه‌ی گردشگری و معیشت محلی است. او می‌گوید:
جوامعی در اطراف ماچو پیچو هستند که مزیت‌های آن را درک نمی‌کنند. این تاثیر گردشگری بیش از حد است که شاهد هستید گردشگران در گروه‌های بزرگ به ماچو پیچو می‌آیند، از خدمات شرکت‌هایی استفاده می‌کنند که لزوما ثروت خود را با جوامع محلی به اشتراک نمی‌گذارند و همین موضوع، تناقضات اجتماعی زیادی با ساکنان محلی ایجاد می‌کند، چرا که آن‌ها ماچو پیچو را برای خودشان می‌دانند؛ این فرهنگ آن‌ها است، این اجداد آن‌ها است و آن‌ها هیچ بهره‌ای از آن نمی‌برند.
نکته‌ی مهم؛ از قبل برنامه‌ریزی کنید
کارشناسان می‌گویند برای برنامه‌ریزی باید نگاهی هم به آینده داشت
هدفی که دولت‌ها در بارسلون و ایسلند و شرکت‌های خصوصی در ماچو پیچو دنبال می‌کنند، ایجاد راه حل‌های بلند مدت و سازگار برای آینده است.
میگینیاک می‌گوید:
من، به شخصه، ماچو پیچو را اولین بار در سال ۲۰۰۴ دیدم و در آن زمان، ماچو پیچو نیم میلیون گردشگر داشت. ۱۴ سال بعد، بین ۱٬۴۰۰٬۰۰۰ تا ۱٬۵۰۰٬۰۰۰ گردشگر (۱ میلیون و ۴۰۰ هزار تا ۱ میلییون و ۵۰۰ هزار) به ماچو پیچو می‌آیند و راه‌های دسترسی به آن هنوز تغییر نکرده است.
میگینیاک می‌گوید نکته‌ی مهمی که باید به آن توجه کنیم تضمین پایدار بودن شرایط است:
دولت باید حتما تضمین بدهد که هر راه حلی که برای تسهیل راهیابی به ماچو پیچو اندیشیده می‌شود، باید راه حلی باشد که زمینه‌ی رشد را برای آیندگان نیز فراهم کند نه این که تنها منفعت مسافران فعلی را در نظر گرفته باشد.
آریاس سانس می‌گوید تیم او در بارسلون تلاش می‌کنند تا گردشگری مسئولانه را در طرح‌های وسیع شهری بگنجانند:
آنچه که ما انجام می‌دهیم این است که فعالیت‌های گردشگری را در برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ی شهری مانند اقامت، تحرک، توسعه‌ی اقتصادی جا بدهیم و همچنین، تاثیر فعالیت‌های گردشگری را با استراتژی‌های بازاریابی هماهنگ کنیم.
در ایسلند، نرخ گردشگری تا حدی پایین است که همین موجب شده است که این کشور انعطاف‌پذیری بیشتری برای انطباق و برنامه‌ریزی برای روزهای آینده را داشته باشد:
در حال حاضر به‌خاطر تبادل ارز که نتیجه‌ی گردشگری است، ایسلند به‌طرز خنده‌داری تبدیل به یک مقصد بسیار گران‌قیمت شده است. به همین دلیل است که ما شاهد آهسته بودن رشد گردشگری در اینجا هستیم، خیلی‌ها با این موضوع موافق هستند که این آهسته بودن موضوع خوبی است. رشد سالانه‌ی ۲۵٪ در بلند مدت به توسعه‌ی پایدار کمک نمی‌کند.
همین موضوع، به گفته‌ی رینیسدوتیر، زمانی برای «تنفس و برنامه‌ریزی» به دولت بخشیده است.
کلید موفقیت، همکاری است
همه کارشناسان همکاری با یکدیگر را عامل موفقیت می‌دانند
با این اوصاف، آیا راه حل بلندمدتی وجود دارد؟ هر سه سخنران در این موضوع با هم هم عقیده هستند که همکاری دولت، ساکنان محلی و شرکت‌های گردشگری با هم کار بهترین راهکار برای موفقیت است. برگزاری رویدادهایی همچون «مجمع روز جهانی گردشگری» نیز به تبادل ایده‌ها و به اشتراک‌گذاری آن‌ها در مقیاسی وسیع کمک می‌کند.
مقامات در بارسلون در حال مذاکره و گفتگو با شهرهای شلوغ گردشگری در سرتاسر جهان است. آریاس سانس می‌گوید:
ما در بسیاری از شهرها مانند آمستردام یا خیلی از شهرهای ایتالیا با مسائلی این چنینی مواجه هستیم و آن‌ها هم سعی می‌کنند تا راه مقابله با این مشکل را پیدا کنند.
میگینیاک می‌گوید:
در بخش خصوصی، ما همگی در اتحادیه‌های صنفی و تجاری خود جمع شده‌ایم و سعی می‌کنیم تا با همکاری دولت، مسیرهای جدیدی برای دسترسی به ماچو پیچو ایجاد کنیم.
رینیسدوتیر اضافه می‌کند:
ما نیاز به هماهنگی در همه‌ی بخش‌های گردشگری داریم، این مسئله تقریبا همه‌ی ابعاد جامعه را تحت تاثیر خود قرار داده و حالا هم برای انجام موثر کارها نیاز به مشارکت همه‌ی ذینفعان است.
برای ایسلند، نرخ رشد آهسته‌تر، امکان بیشتری برای برنامه‌ریزی فراهم کرده است
در سال ۲۰۱۵، ایسلند یک نقشه‌ی راه برای گردشگری به همراه برنامه‌ی اقدام پنج سالهای منتشر کرد که توسط دولت و نمایندگان صنایع مسافرتی تهیه شده بود. او توضیح می‌دهد:
این کار بسیار خوب انجام شده است؛ نقشه‌ی راه توسط بیش از یک هزار نفر در ۵۰ موزه در شهرهای مختلف کشور که به شکل گرفتن طرح کمک کرده بودند، تهیه شد. بنابراین، اتفاق نظر زیادی درباره‌ی آنچه که باید در واکنش به این انفجار گردشگری انجام شود، وجود دارد.
در حال حاضر دولت ایسلند امیدوارانه مشغول کار است تا گردشگری را به عنوان یک مشکل بلندمدت حل کند؛ به‌طور ویژه در زمینه‌ی زیرساخت‌های مهم. چرا که به گفته‌ی رینیسدوتیر، هر سال بازدیدکنندگان بیشتری به سایت‌های محبوب می‌آیند. در نتیجه، از لحاظ مواردی مانند سرویس بهداشتی، پارکینگ، پل‌ها و غیره نیاز به ظرفیت بیشتری است.
طرح محافظت از سایت‌های توریستی در سال ۲۰۱۱ تصویب شد و از آن تاریخ، بودجه‌ی ۷۵۰ پروژه‌ی زیربنایی تامین شده است. آن‌ها اکنون پروژه‌ی جدیدی در دست اجرا دارند. پروژه‌ی جدید که «صندوق حفاظت از سایت‌های گردشگری» نام دارد، توجه خود را معطوف توزیع جریان‌های توریستی در زمین‌های خصوصی و شهری و نیز سایت‌های جدید می‌کند تا جاذبه‌های جدیدی را به مردم معرفی کند.
به عقیده‌ی او، بیشتر داشتن همیشه به معنی بهتر بودن نیست:
ما باید ببینیم که در چه محلی می‌توانیم سایت قدرتمندی بسازیم که ظرفیت پذیرش بازدیدکنندگان بیشتر را دارد و کدام سایت‌ها را می‌خواهیم دست‌نخورده‌تر نگه داریم.
دیدگاه