کتابسازی و کتاب آرایی، هنر حفظ و زیباسازی کتابهای با ارزش
کتابسازی و کتاب آرایی هنر و فرایندی برای زیبا ساختن و استحکام بخشیدن به کتابها هستند. در این گزارش از موزه رضا عباسی با این فرایندهای بیشتر آشنا میشویم. با کجارو همراه باشید.
مقالههای مرتبط:
موزه رضا عباسی تهران یکی از غنیترین مجموعههای تاریخی و فرهنگی و هنری را در خود جای داده است. در گزارشهای متعددی به معرفی بخشهای مختلف این موزه پرداختهایم. امروز قصد داریم نگاهی به بهش کتابسازی و هنر کتاب آرایی موزه رضا عباسی تهران بزنیم و با این هنرهای پارسی بیشتر آشنا شویم. با گزارش تصویری کجارو همراه باشید، با این توضیح که توضیحات این گزارش برگرفته از راهنمای موزه رضا عباسی تهران است.
مردم سرزمین باستانی ایران با اثر مکتوب الفتی دیرینه دارند و از این رو، الواح گلی و سنگ نوشتههای کهن را میتوان کتابهای اولیه دانست.
از قدیمیترین کتابهای دوران تاریخی ایران باید متون مذهبی آیین زرتشت «دین دبیره و گاتهای اوستا» را ذکر کرد.
در مجموعهای که در موزه رضا عباسی پیش رو داریم، نمایش کتاب از حدود قرن سوم هجری و با نمونههایی از کلامالله مجید، نوشته بر روی پوست آهو آغاز میشود.
ایرانیان مسلمان در سدههای اولیه قبول آیین الهی اسلام، با علاقه و ایمان به رونویسی و مثنی برداری قرآنهای اولیه، به خط کوفی پرداختند.
بدین سان تا حدود قرون پنجم و ششم هجری قمری شاهد کتابهای نوشته شده به این خط خواهیم بود.
از این دوران به بعدبا تغییراتی که در شیوه نگاشتن کوفی به طور تدریجی به وجود آمده بود، خطوط کاملتر و جا افتادهتری با قابلیت تحریری بیشتر از قبیل ثلث و ریحان و نسخ و دیوانی حاصب میآید.
آنگاه با تاسیس کارگاههای تولید کاغذ در ایران، استفاده مستقیم از عناصر طبیعی و مواد اولیه مثل پوست حیوانات و چرم منسوخ میشود.
به تدریج کوشش برای آرایش و تزیین کتاب هم به موازات تحولات و ترقیات فنی دامنهای وسیعتر مییابد و نقوش آذینی ظریف و بسیار زیبا و مناسبی برای سرفصل کتابها، مخصوصا قرآن مجید، طراحی و به دست نگارگران کار آزموده اجرا میشود.
بالاخره با تلفیق نقشمایههای گل و گیاه و نقوش هندسی منظم، آمیزهای فاخر برای کتب دستنویس در قرون بعد فراهم میآید.
حدود قرن نهم هجری قمری و دو قرن بعد، صنایع کتابآرایی به اوج کمال و پیشرفت رسیده و کتابهای دست نویس ایراانی، جنگی از هنرهای متداول زمان و مجموعهای از صنایع و روشهای مقبول و مورد پسند اهل علم و هنر محسوب میشوند.
از قرن یازدهم تا اوایل عصر معاصر هم ساختن نگارههای زیبا و سحر انگیز گل و مرغ و چهره انسانی با روکش روغن برای جلد کتاب ابداع شده و تا پیدایش صنعت چاپ در ایران تداوم یافته است.
آیا شما قبلا از موزه رضا عباسی تهران و بخش کتابسازی و هنر کتاب آرایی در آن دیدن کردهاید؟ تجربه خود را با کجارو و خوانندگان ما در میان بگذارید.
دیدگاه