خانه طباطبایی ها: خنکای تابستان در سرداب و اتاق‌های تابستانه

خانه طباطبایی یکی از خانه‌های تاریخی کاشان است که همه روزه میزبان گردشگرهای زیادی از ایران و خارج از کشور است. این خانه به لحاظ معماری از برجسته‌ترین آثار تاریخی شهر کاشان است که بخش‌های مختلفی دارد و هر بخش آن معماری خاص خود را داشته و خصوصیاتی ویژه دارد. در گزارش قبلی کجارو از خانه طباطبایی‌ها با هم نگاهی به «شاه نشین» این خانه انداختیم که می‌توانید این مطلب را در لینک روبرو بخوانید. در این قسمت و به مناسب اولین روز تابستان با هم سری به سرداب و اتاق‌های تابستانه خانه طباطبایی‌ها می‌زنیم تا ببینیم چگونه در گذشته و در گرمای سوزان کاشان در تابستان این قسمت‌های خانه خنک نگه داشته می‌شده است. با گزارش تصویری کجارو همراه باشید، با این توضیح که مطلب این گزارش برگرفته از توضیحات راهنمای این خانه تاریخی است.

سرداب مرکزی

سرداب مرکزی در قسمت شمال و زیر ایوان مهتابی و پنج دری نشیمن قرار دارد و به نام‌ها زیر زمین و حوضخانه شبستان معروف است. پایین بودن سطح سرداب (۱۰ الی ۱۲ متر از سطح کوچه، وجود بادگیر بلند مرکزی همراه با کانال‌های نای کش که جریان هوا را به صورت منظم در سرداب پخش می‌کند، باعث ایجاد دمایی معتدل (حدود ۲۴ درجه سانتی‌گراد) و پناهگاه خوبی در برابر تابش آفتاب بلند کویری در فصل تابستان می‌شده است.

همچنین با ساخت نیم‌ طبقه‌هایی در دو طرف سرداب که «پیر رو» یا «پیر نشین» نامیده می‌شوند، استفاده از هوای خنک سرداب را برای افراد سالمند ممکن می‌سازد. بادگیر سرداب مرکزی به عنوان تهویه و هواساز مانند سیستم تنفس عمل می‌کند و به وسیله کانال‌های نای کش زیر زمینی و دست کن، هوای خنک شده را در تمام سرداب به گردش در می‌آورد و رطوبت سطح زمین را تبخیر کرده و در نتیجه از نشست ساختمان و تالار نشیمن هم جلوگیری می‌کند.

تالار تابستانه

در غرب بخش بیرونی، اتاق‌های به هم پیوسته‌ای وجود دارد که در اصل تالار بهاری - تابستانی بخش بیرونی است.

این اتاق‌ها در جهت غربی و جنوب غربی ساخته شده‌اند که در نتیجه آفتاب‌گیری کمتری دارند.

سقف بلند این اتاق‌ها باعث دوران و گردش هوای بیشتری می‌شود.

در نتیجه از محبوس شدن گرما در محیط جلوگیری می‌شود.

دو ردیف درب‌های روبروی هم در این اتاق‌ها وجود دارد که با باز شدن و ارتباط با هوای آزاد حیاط، عمل گردش هوا به آسانی انجام می‌شود.

در مجموع آشنایی با روش‌هایی که گذشتگان برای خنک کردن خانه‌ها در زمان خود به کار می‌بردند، بسیار جالب و الهام بخش هستند و حضور در خانه‌های تاریخی می‌تواند ما را با این ویژگی‌های معماری بیشتر آشنا کند. اگر شما هم قبلا در خانه طباطبایی‌ها حضور داشته‌اید، نظر خود را با کجارو و خوانندگان ما در میان بگذارید.